Այսքանը կարդալուց հետո կրկին հարց տվեք ինքներդ Ձեզ, թե ո՞վ է մեղավոր և ո՞վ ծախեց Արցախը ու Հայաստանը

 Սառը պատերազմի արդյունքում հաղթեց արևմուտքը և փլուզվեց ԽՍՀՄ, հետխորհրդային երկրները ստացան անկախություն և Արցախյան հակամարտությունը վերածվեց լայնամասշտաբ պատերազմի:

 Մի խումբ նվիրյալ հայեր կազմակերպեցին ինքնապաշտպանական գործողություններ, ձևավորեցին բանակ և հաղթեցին նյութական, ֆինանսական և ռազմական առումով մեզ մի քանի անգամ գերազանցող թշնամուն: Այդ նվիրյալ հայերը պատերազմի ընթացքում կորցրեցին իրենց հարազատներին, բարեկամներին և մարտական եղբայրներին, սակայն կարողացան ազատագրել մեր պատմական հայրենիքի մի մասը և ստեղծել երկրորդ անկախ հայկական պետությունը՝ Արցախի Հանրապետությունը:

Եթե կհարցնեք, թե ինչո՞ւ էին նրանք նվիրյալներ, պատասխանեմ՝ որովհետև այդ ժամանակ չկար դեռ կանոնավոր բանակ և նրանք շատերի նման ունեին հնարավորություն խուսափել պատերազմական գործողություններին մասնակցել: Բայց իրենք ոչ միայն մասնակցեցին, այլ նաև իրենց վրա վերցրեցին ամբողջ պատասխանատվությունը և ղեկավարեցին մեր գոյամարտի պայքարը:

 Մեկ այլ անձնավորություն՝ անունը չնշեմ, պայմանական ասենք լրագրող, այդ նույն ժամանակահատվածում՝ 1993-1994թ.-ին, լինելով չափահաս (18+ տարիքի) խուսափում է մասնակցել մարտական գործողություններին:

 1997 թ.-ին Հայաստանի նախագահը հրապարակավ հայտնում է Արցախի հակամարտության փուլային տարբերակով լուծման առաջարկի մասին, այսինքն 1992-1994թթ-ին արյունով ազատագրված տարածքների՝ 7 շրջանների անվտանգության երաշխիքների դիմաց միակողմանի հանձման մասին, առանց Արցախի կարգավիճակի հարցի որոշման: Նա նաև պնդում է, որ եթե մենք դա չանենք, ապա առնվազն 2-4 տարիների ընթացքում կսկսվի նոր պատերազմ և մենք կկորցնենք ամբողջը:

պատերազմի ժամանակ ծառայությունից խուսափած լրագրողը, պաշտպանում է 1997թ.-ին ՀՀ նախագահի կողմից հնչեցրած գաղափարները, գրելով հոդված, որում ասում է, որ ըստ իրեն մենք՝ հայերս, մեր հողերը թողած ուզում ենք տերը լինել ուրիշի հողերին, և չի հավատում, որ որևէ կերպ հնարավոր է այնպես անել, որ այդ հողերը չտանք:

Բայց այդ մի խումբ նվիրյալները, որոնք հաղթել էին պատերազմը, մերժում են Հայաստանի նախագահի կողմից առաջարկված հողերը փուլային հանձնելու հակամարտության լուծման տարբերակը: Հեռացնում են նրան զբաղեցրած պաշտոնից, և իրենք վերցնում իշխանությունը Հայաստանում:

1 տարի անց՝ հոկտեմբերի 27-ին, ԱՄՆ-ի Պետքարտուղարի տեղակալի հետ Արցախի հակամարտության բանակցություններից 1-2 ժամ անց, մի խումբ ահաբեկիչներ, ովքեր մի քանի անգամ կասկածելի այցեր էին ունեցել Թուրքիա, մտնում են ԱԺ շենք ու գնդհակարում են այդ նվիրյալ տղաներից ամենաուժեղին՝ ՀՀ Վարչապետ Վազգեն Սարգսյանին և նրա քաղաքական թիմի մի մասին: Այդ նույն օրը՝ նախկին նախագահի կողմանիցները, այդ նվիրյալ տղաներից մյուսին պահանջում են գործադիր իշխանությունը հանձնել իրենց: Այդ պահանջը մերժվում է, ահաբեկիչները ձեռբակալվում են:

 Այդ նվիրյալ հայերը կարողանում են պահել իշխանությունը 20 տարի, որի ընթացքում՝ ի հեճուկս նախորդ նախագահի կանխատեսումների, չի սկսվում պատերազմ, որովհետև նրանք 20 տարի կարողանում են պահպանել ռազմական բալանսը կողմերի միջև, չնայած նրան, որ Բաքուն ուներ մեծ նավթային ու գազային պաշարներ:

Այդ ամբողջ 20 տարիների ընթացքում նախկին իշխանությունները (էն նույն իշխանության ներկայացուցիչները, որ 1997թ.-ին առաջարկում էր փուլայինով Արցախի հարցը լուծել) և արևմուտքից տարբեր գռանտներ ստացող օտարերկրյա գործակալական ցանցը ամեն կերպ, տեղին և անտեղին վարկաբեկում էր այդ նվիրյալներին, հասարակության աչքերում ատելություն սերմանելով նրանց հանդեպ: Այդ նույն գործին էր լծված նաև այն 1993-1994 թ-ին պատեազմի մասնակցությունից խուսափած լրագրողը՝ փուլային տարբերակով հողերը հանձնելու նախկին Նախագահի կողմնակիցը:

Տարիներ անց համացանցում հայտնվեց տեղեկատվություն, որ թուրքական հատուկ ծառայությունները ունեցել են «Ալթայ» կոչվող գաղտնի գործողությունների ծրագիր, որի նպատակն էր պառակտում մտցնել հայ ժողովրդի մեջ և վարկաբեկել ու ատելություն սերմանել հայ ժողովրդի սրտերում Արցախյան ազատամարտը ղեկավարած նվիրյալ հայերի նկատմամբ:

 2008թ.-ին վերը նշված անձիք և ուժերը փորձում են իրականացնել իշխանափոխություն և զավթել իշխանությունը, սակայն նրանց դա չի հաջողվում: Այդ գործողությունների ընթացքում զոհվում է 10 մարդ (որոնցից 2-ը ոստիկան), վիրավորվում են հարյուրավոր մարդիկ, որոնց մեջ ևս հարյուրավոր ոստիկաններ: Իշխանափոխության փորձը տապալվում է:

Սակայն՝ այդ նույն ուժերին ստացվում է իրականացնել իշխանազավթում 2018 թ.-ին: Իշխանության է գալիս այն նույն լրագրողը: Նվիրյալ հայերը հեռացվում են իշխանությունից: Հարյուր հազարավոր ՀՀ քաղաքացիներ աջակցումն են այդ պրոցեսին: Հայաստանի թշնամի երկրի ղեկավարն էլ հրճվելով էտ ամեն ինչից հույս է հայտնում, որ այ հիմա շուտով կլուծվի Արցախի հարցը ի օգուտ իրենց: Նաև անթաքույց նշում, որ ինքը ևս ունեցել է իր բավականին զգալի ներդրումը Հայաստանում կատարվող իշխանափոխության պրոցեսում:

Իրենց նոր կոչող այդ հին իշխանությունը, 2,5 տարիների ընթացքում փչացնում է մեր բանակցային դիրքերը և մեր ռազմական դաշնակիցների հետ հարաբերությունները, քանդում պետական ինստիտուտները և պետականության պաշտպանության հենասյուները, պառակտում հասարակությունը և խախտում 20 տարի պահված ռազմական բալանսը:

Նոր հեղափոխական իշխանության գլուխ հանդիսացող լրագրողը 2018թ-ին սեպտեմբերի 28-ին հանդիպում է թշնամի երկրի ղեկավարի հետ և պայմանավորվում երկկողմանի օպերատիվ կապ ստեղծելու մասին, որի դիմաց փաստացի հրաժարվում է ապրիլյան պատերազմից հետո մեր ձեռք բերված դիվանագիտական հաղթանակից:

 Ուղիղ 2 տարի անց 2020թ.-ի սեպտեմբերի 27-ին սկսվում է պատեազմ, լրագրողը թույլ չի տալիս էն նվիրյալ տղերքին ու նրանց հետ կռված, 1991-1994թ-ին հաղթած գեներալներին լիակատար մասնակցություն ունենալ պատերազմում: Պատեազմը 1993-1994 թ-ին կռվից խուսափաց լրագրողը և նրա կողմից նշանակված պաշտոնյաները վարում էին շատ անկազմակերպ և ակընհայտ թերացումներով (մեղմ ասած): Արդյունքում Հայաստանը պարտվում է, զոհվում են մոտ 5000 հայորդիներ, հարյուրավորները հայտնվում են գերության մեջ, ողջ հայությունը հայրենազրկվում է՝ կորցնելով Արցախի Հանրապետությունը, իսկ Հայաստանը կորցնում է իր ինքնիշխանությունը:

Պատերազմից անմիջապես հետո թշնամու ղեկավարը հրապարակային հայտնեց, որ ինքը հաղթել է էն 90 ականների նվիրյալ ուժեղ հայերին, այլ ոչ լրագրողին:

Պատերազմից հետո մամուլում հայտնվում է 2016թ-ի գաղտնալսված ձայնագրություն, որում նախկին իշխանության ղեկավարին՝ էն նվիրյալ տղերքից մեկին, թշնամու կողմից առաջարկվել է 5 մլրդ դոլլարով վաճառել Արցախը, որը նվիրյալ տղու կողմից մերժվել է:

Հայտնվում են տարբեր վկայություններ, այդ թվում բարձրաստիճան նախկին պաշտոնյաների շուրթերից, ըստ որի նմանատիպ առաջարկ արել են նաև նոր իշխանության գլուխ հանդիսացող լրագրողին, իր կողմից ստեղծած օպերատիվ կապի շրջանակում շփումների ժամանակ:

Մինչ այս պահը լրագրողը դեռ շարունակում է պաշտոնավարել:

Հիմա այսքանը կարդալուց հետո կրկին հարց տվեք ինքներտ Ձեզ թե ո՞վ է մեղավոր և ո՞վ ծախեց Արցախը ու Հայաստանը......