Ներկայիս Հայաստանի մէջ թունդ ռուսասէրներու և մոլի արևմտապաշտներու միջև ծաւալած մտավարժանքային փոխհրաձգութիւնն ուշագրաւ է յատկապէս այն պատճառով, որ գործնականին մէջ միայն մէկ խնդիր կը լուծէ՝ «բանավիճող» կողմերն ընդամէնն իրենց նախընտրած արտաքին ոյժային կեդրոնին կցագրուելու սեփական ցանկութեան հանրային իրազեկումը կիրականացնեն: Երևի թէ պարոն Զորի Բալաեանի բաց նամակի առաւել առարկայական արդիւնքներէն մէկն ալ այն էր, որ ոտքի հանեց հակառուսական տրամադրութիւններ ունեցող քաղաքական և հասարակական գործիչներու աննախադէպ մեծ քանակութիւն և թոյլ տուաւ կատարել անոնց անուանական հաշուառումը ոչ միայն իրենց եւրոպասիրութեան, այլև արտայայտած ռուսատեացութեան տեսանկիւնէն: Ցաւօք, կը կարծեմ, որ և վերոյիշեալ «գաղափարական» բանավէճը, և միամիտ հաւատն առ այն, որ պարոն Սերժ Սարգսեանը ստիպուած էր Ռուսիայի ճնշման ներքոյ տեղի տալ՝ հրաժարիլ մեր եւրոպական պայծառ ապագայէն ու համաձայնիլ Հայաստանի եւրասիական ընտրութեանը, իրական աշխարհաքաղաքական գործընթացներու շարժն ապահովող շահերու տրամաբանութեան շրջանակներէն դուրս են: Հայաստանը միջազգային քաղաքական զարգացումներու ծրագիրը մշակող և իրականացնող կեդրոններու կողմէն արդէն իսկ դրուած է Ռուսիայի «խնամակալութեան» տակ և այդ կատարուած է տարիներ առաջ: Այլ հարց է, որ այդ կեդրոնները հիմա կը փորձեն մեր իսկ միջոցով մեզ համոզել, որ այդ մեր սեփական յիմար ու նենգ ընտրութիւնը եղած է: Այսօր մեր կառավարող վերնախաւի և, առհասարակ, հանրութեան մտածելու ունակութիւնը չկորսնցուցած հատուածի ամենակարևոր խնդիրն է հասկնալ, թէ ինչու Հայաստանի պարագային այս որոշումը կայացած է: Այս որոշման համար հիմք ծառայած էին մի քանի գործօններ, որոնցմէ մէկը կրնայ այն ըլլալ, որ այդպէս կը թելադրեն քաղաքական ծրագրաւորումն իրականացնող կեդրոններու կենսական շահերը: Այս շարքի կարևորութեան տեսանկիւնէն հաւանաբար երկրորդ տեղը կը գրաւէ մեր պետական և ազգային որակներու անհամարժէքութիւնը և նշուած կեդրոններու նպատակներուն պիտանի ըլլալու անընդունակութիւնը: Առաւել ողբերգական ու նաև առաւել հաւանական տարբերակն ալ այն է, որ այդ որոշումը կայացած է վերոյիշեալ երկու գործօններու համատեղման պատճառով: Հայաստանի պարագային մեր արևմտեան գործընկերները որդեգրած են «իմ վասալիս վասալը իմ վասալս չէ» յայտնի բանաձևը, որ մեր կողմէն համարժէք ընկալուելու պարագային, այնուամենայնիւ, կրնայ նաև նոր հեռանկարներ բանալ Հայաստանի առջև:
