Թուրքիա-Սիրիա-ԱՄՆ-քրդեր-ԻՊ... Կարծում եմ, որ հետաքրքիր է թեմայով հետաքրքրվող ընկերներիս համար։
Վերջին 48 ժամը նշանավորվեց սիրիական ինը տարվա տևած ճգնաժամի ևս մեկ շատ կարևոր հանգրվանով: ԱՄՆ-ի նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է, որ վճռական որոշում է կայացրել Սիրիայում գտնվող ամերիկյան զորքերը վերադարձնելու համար, քանի Թուրքիան առաջիկայում առաջ կընթանա իր երկարաժամկետ ծրագրով Սիրիայի հյուսիսային հատվածում: Այս որոշումը կայացվել է Էրդողանի և Թրամփի՝ հոկտեմբերի 6-ի հեռախոսազրույցից հետո:
Թվում է, թե երկու առաջնորդները վերանայել են չկատարված գործարք, որի մասին պայմանավորվածությունը նրանք ձեռք են բերել 2018-ի վերջին, ինչը նախատեսում էր, որ Թուրքիան ԱՄՆ-ի զորքերի ամբողջական դուրսբերումից հետո շարունակելու է պայքարել Սիրիայում ԻՊ-ի դեմ:
Ինչպես հայտնի է, գործարքը չէր իրականացվել Թրամփի նկատմամբ ուժեղ ներքին ճնշման պատճառով այն հիմքով, որ այդ քայլը կնշանակեր լքել սիրիացի քրդերին, որոնք ԱՄՆ-ին օգնեցին ԻՊ-ին հաղթելիս: Երկրորդ՝ շատերը պնդում են, որ թուրքական քայլը կվտանգի քրդերի անվտանգությունը Եփրատ գետի արևելքում:
Ամերիկյան շատ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ, այդ թվում՝ պաշտպանության նախկին նախարար Ջիմ Մեթիսը, ԻՊ-ի հարցերով հատուկ բանագնաց Բրեթ Մակգուրկը և, որ ավելի կարևոր է, Ջոն Բոլթոնը՝ որպես Ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական, կորցրել են իրենց դիրքերը, ովքեր ունեին Թրամփի որոշումների վրա ազդեցություն: Այսինքն՝ ակնկալել, որ Թրամփը կարող է իր որոշումները վերանայել Սիրիայի հարցում, կարծես թե այդքան էլ իրական չէ: Սակայն մյուս կողմից՝ Կոնգրեսում իր հանրապետական ընկերների կողմից Սիրիայի հարցում Թրամփն ունի հակազդեցություն: Այս հարցում հակադրվում է նաև դաշնակիցներից մեկը՝ Լինդսի Գրեհեմը: Նա Կոնգրեսում ջանքեր է գործադրում Թուրքիայի նկատմամբ պատժամիջոցներ կիրառելու համար Սիրիա ներթափանցման դեպքում: Հասկանալի է, որ Թրամփը ձգտում էր մեղմել կոնգրեսականների մտահոգությունները՝ Թուրքիայի դեմ նոր և ուժեղ նախազգուշացում տարածելով, փորձելով Թուրքիային այդ կերպ սթափեցնել:
Թե Թրամփն ինչպե՞ս կկարողանա հետ կանգնել և իր որոշումը չեղյալ հայտարարել և դեմ գնալ ներքին հակադրությանը, ցույց կտա առաջիկա օրերը:
Մնացած հարցերից շատերը վերաբերում են թուրքական ռազմական գործողության վերաբերյալ եղանակներին: Թուրք պաշտոնյաները մինչ այժմ գաղտնի են պահում հնարավոր ռազմական գործողության տեխնիկական մանրամասների, նպատակի, ծավալի և տևողության մասին տեղեկությունը:
Լրատվական տեղեկությունները ենթադրում են, որ գործողությունը, ամենայն հավանականությամբ, կսկսվի Սիրիայի հյուսիսարևելյան Թել Աբյադ և Ռաս էլ-Այն նահանգների միջև 30 կմ խորությամբ անվտանգ գոտի ստեղծելու համար: Այլ գոտիների ստեղծումը կտևի այնքան ժամանակ, մինչև ամբողջ սահմանի անվտանգությունը չապահովվի: Գործողության ժամկետը դժվար է կանխատեսել, բայց հաշվի առնելով, որ տվյալ սահմանը մոտ 600 կմ է, սխալ չի լինի ենթադրել, որ այն չափազանց երկար կտևի։
«Սիրիական ազատ բանակի»-ի (YPG) բավականին կոշտ է արձագանքում թուրքական հնարավոր ռազմական քայլին: YPG-ի խոսնակներն ակնարկում են, որ Սիրիայի ներսում կստեղծեն պաշտպանական գիծ, որպեսզի պաշտպանեն իրենց վերահսկող տարածքները: Չնայած ԱՄՆ-ի կողմից 2015 թվականից լավ պատրաստվածություն են անցնում YPG-ի ռազմական մասնագետները, սակայն կարծում եմ, որ YPG-ն չի կարողանա երկար ժամանակ դիմակայել Թուրքիայի բանակին: «Սիրիական ազատ բանակի» (YPG) որոշ տարրեր, որոնք այժմ վերածվել են մի տեսակ «ազգային բանակի», կօգտագործվեն որպես առաջադեմ ուժեր, ինչպես դա եղավ Թուրքիայի նախորդ երկու միջսահմանային գործողությունների ընթացքում:
Պենտագոնի վերջին հայտարարությունը շեշտում է, որ ԱՄՆ զինված ուժերը Թուրքիայի համար փակել են Սիրիայի հյուսիսարևելյան օդային տարածքից, այսինքն՝ թուրքական ինքնաթիռները չեն թռչի այն տարածքների վրա, որտեղ ենթադրվում է, որ ցամաքային ուժերը կիրականացնեն գործողությունը: Թուրքիան դեռ հույս ուներ, որ կօգտագործի իր զինված անօդաչու սարքերը, եթե ոչ ինքնաթիռները, այն գործողության արդյունավետության համար, որը տեղի է ունենալու հարթավայրում:
Մեկ այլ կարևոր խնդիր, որը Թուրքիան ստիպված կլինի գործ ունենալ Էրդողան-Թրամփ գործարքին համահունչ, ԻՊ-ի բանտարկյալներն ու նրանց ընտանիքի անդամներն են: ԻՊ-ի բանտարկված անդամների թվերը տատանվում են 1 000-ից մինչև 2000, մինչդեռ ԻՊ-ի շուրջ 60 000 ընտանիքի անդամներ պահվում են Սիրիայի հյուսիսարևելյան ճամբարներում: Էրդողանը հայտարարեց, որ թուրք և ամերիկացի զինված ուժերը ջանքեր են գործադրում, թե ինչպես վարվել նրանց հետ ԱՄՆ-ի Սիրիայից դուրս գալուց հետո:
Այնուամենայնիվ, Անկարայում շատերի համար սա շարունակում է մնալ ամենահանգստացնող հարցերից մեկը՝ առանց հեշտ լուծումների: Ընդդիմության ներկայացուցիչները մեղադրում են կառավարությանը ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի կողմից ծուղակի մեջ ընկնելու մեջ, քանի որ Թուրքիան այժմ ստիպված կլինի գործ ունենալ Եփրատի արևելքում և Իդլիբի հյուսիս-արևմուտքում գտնվող արմատական ջիհադական ահաբեկիչների հետ: Թե որքանով Թուրքիան կկարողանա լուծել իր ծայրամասային սահմանի սահմաններում այդ ծայրահեղական ահաբեկիչների ներկայությունից բխող խնդիրները, հարկ կլինի տեսնել առաջիկա ժամանակահատվածում:
