Մաս 1
Տասնութերորդ և տասնիններորդ դարերի սահմանագծին գերմանացի բանաստեղծ ու միստիկ փիլիսոփա Նովալլիսը գրում է իր նշանավոր` «Քրիստոնեությունը և Եվրոպան» նշանավոր էսսեն: Վերնագիրն արդեն իսկ խոսում է այն իրողության մասին, որ Եվրոպան ու քրիստոնեությունը ունեն ամենասերտ աղերսներ: Ու թեև այդ էսսեում նկարագրվում է, թե ինչպես է Եվրոպան աստիճանաբար կորցնում «ճշմարիտ քրիստոնեական ժամանակների հիասքանչ գծերը», սակայն ունեցած աղերսների հիմքը անհնարին է ոչնչացնել: Եվրոպան կամ Արևմուտքն առհասարակ, ըստ Նովալլիսի՝ կարող էր լինել լավ կամ վատ քրիստոնեական վիճակի մեջ, սակայն չի կարող դուրս լինել քրիստոնեությունից, քանի որ նրանց պատմության մեջ անհնարին է այլ «հավիտենական իմաստի» առկայությունը: «Հավիտենական իմաստն անկարելի է ոչնչացնել: Հնարավոր է, որ այն խամրի, թուլանա, սահմանափակվի, սակայն ոչ երբեք ոչնչանա»: Կարող ենք ասել, որ այս կամ այն ձևակերպմամբ, նովալլիսյան այս գաղափարը առավել կամ պակաս չափով ներկա էր ժամանակի լուսավորյալ եվրոպացիների ու առհասարակ Արևմտյան քաղաքակրթության ներկայացուցիչների մեծ մասի մոտ ու մի տեսակ դարձել էր Եվրոպայի ու համայն Արևմուտքի ինքնագիտակցության ձայնն ու սահմանումը այն ժամանակներում:
Երկու դար անց, սակայն, ընդամենը երկու դար անց, քսաներորդ և քսանմեկերորդ դարի սահմանագծին, նույն եվրոպական կամ արևմտյան ինքնագիտակցությունն արտահայտեց տրամագծորեն հակառակ դիրքորոշում: Եվրոպական ցամաքի բոլոր երկրներից հավաքված բավականին ներկայացուցչական մաիմինը երկարատև ու հիմնարար քննարկումներից հետո ոչ միայն հրաժարվեց «հավիտենական իմաստի»` քրիստոնեության մասին որևէ հիշատակություն կատարել Եվրոպական Միության Սահմանադրության մեջ, այլ նաև փաստացի հրաժարվեց արձանագրել, որ եվրոպական մշակույթն ունի քրիստոնեական արմատներ: Ընդհանուր առմամբ այդ հրաժարումն իրենից ներկայացնում էր սիմվոլիկ մի իրադարձություն, մի տեսակ` սեկուլյարիզացիայի գագաթնակետը, և ցույց տալիս քրիստոնեական գիտակցության հետ խզումը: Ժողովը համաձայնեց նովալլիսյան էսսեի վերնագրին ճիշտ հակառակ մի բանաձև որդեգրել` «Հետքրիստոնեությունն ու Եվրոպան»: Այս տեղաշարժի արմատները, թերևս, կարելի է կապել անցած քսաներորդ դարի պատմության հետ, որը բավականին դրամատիկ ընթացք ունեցավ նաև քրիստոնեության համար: Մի կողմից արագացան ու առավել ուժգին դարձան սեկուլյարիզացիոն պրոցեսները, որը բերեց այն բանին, որ եվրոպական քրիստոնեական երկրները մտնեն հետքրիստոնեական ժամանակաշրջան: Սա, անշուշտ, կապված էր նույն հարյուրամյակի ընթացքում տեղի ունեցած երկու համաշխարհային պատերազմների, ամբողջատիրական գաղափարախոսության ու փորձառության հետ, որոնք երևան հանեցին այն ճշմարտությունը, որ առհասարակ քրիստոնեական գիտակցությունն արժեհամակարգը դարձել են բավականին փխրուն ու ենթակա ալեկոծությունների, որն էլ իր հերթին արդեն բերում է քրիստոնեական բարոյական համակարգի ճգնաժամի: Հենց այդ ճգնաժամի մասին է խոսում այն փաստը, որ քրիստոնեությունը չկարողացավ տոտալիտարիզմից փրկել որ ուղղափառ Ռուսաստանին, որ լյութերական Գերմանային: Սրան գումարվեց արդեն տեխնոլոգիական աննախադեպ առաջընթացը, որը հանրությունն ընկալեց որպես «մարդկային զարգացման բարձրագույն փուլ» ու կրոնական գիտակցությունը սկսեց դիտարկել որպես հնացած` նոր իրականությանը, մարդկային մտքին ու հնարավորություններին ոչ համարժեք: Իսկ արդեն գլոբալացման երևույթով սկսվեց ժողովուրդների, մշակույթների ու այլակրոն հանրույթների միախառնում ու բերեց միատարր կրոնական հանրույթների վերջնական թուլացման ու նմանատիպ սոցիումների գոյության հնարավորությունների սահմանափակման: Այսօրվա աշխարհում արդեն ոչ մի տեղ քրիստոնեական համայնքները չեն ձևավորում միատարր «քրիստոնեական հասարակություն» և գտնվում են խիստ որոշակի, բազմաշերտ ու բազմազան միջավայրի հետ` հարևանությամբ ինչպես այլակրոն, այնպես էլ անկրոն գիտակցություն ունեցող անձանց ու խմբերի: Սա էլ հենց կոչվեց Եվրոպայի ու Արևմուտքի համար հետքրիստոնեություն:
շարունակելի
