Մտածելն այն մասին, թե ինչ է իրենից ներկայացնում Տիեզերքը, մարդիկ սկսել են հնում՝ մինչ գրերի ու շրջակա աշխարհը ճանաչել թույլ տվող գիտությունների առաջացումը: Հին մարդն իր պատկերացումները ստացել է իր ունեցած քիչ գիտելիքներից, որոնք ստացել է բնությունն ինքնուրույն ուսումնասիրելով ու ճանաչելով:

Հնագույն տիեզերական տեսությունների մասին ժամանակակից գիտությունը տեղեկություններ ստացել է՝ ուսումնասիրելով Աֆրիկայի ու Հյուսիսային Սիբիրի ժողովուրդների աշխարհայացքներն ուսումնասիրելով:

Նախապատմական ժողովուրդների պատկերացումները

Նախապատմական մարդիկ շրջակա աշխարհը համարում էին միասնական կենդանի գոյություն, որը հսկայական էր ու անհասկանալի: Այսպես, սիբիրյան ցեղերից մեկը մինչ վերջերս կարծում էր, որ աշխարհը հսկայական եղնիկ է, որը թռչկոտում է աստղերի մեջ: Դրա մորթին անծայրածիր անտառներն են, իսկ կենդանիները, թռչուններն ու մարդիկ միայն միջատներ են, որոնք ապրում են մորթու մեջ: Երբ այդ միջատները շատանում են, եղնիկն ազատվում է դրանցից՝ լողալով գետում (անձրևոտ աշուն) կամ թավալվելով ձյան մեջ (ձմեռ): Արեգակն ու Լուսինը ևս հսկա կենդանիներ են, որոնք թռչկոտում են եղնիկի՝ Երկրի կողքին:

Հին եգիպտացիներն ու հույները

Այն ժողովուրդները, որոնց զարգացման մակարդակը մի փոքր ավելի բարձր էր, հնարավորություն ունեին հեռավոր երկրներում ճամփորդելու ու տեսնելու, որ աշխարհում գոյություն ունեն ոչ միայն լեռներ, ժայռեր կամ անտառներ: Նրանք Երկիրը պատկերացնում էին տափակ սկավառակի կամ բարձր լեռի տեսքով, որը բոլոր կողմերից շրջապատված է անծայրածիր ծովերով:

Այսպիսի պատկերացումներ ունեին հին եգիպտացիներն ու հույները: Ըստ նրանց տիեզերագիտական տեսությունների՝ Արև-Աստվածը ամեն օր շրջում է երկնակամարով կրակե կառքով՝ լուսավորելով Երկրի սկավառակը:

Հին հնդկական իմաստություն

Հին հնդիկները լեգենդ էին հուսել այն մասին, որ Երկրի մակերևույթը ոչ թե լողում է երկնքում կամ համաշխարհային օվկիանոսում, այլ հանգստի վիճակում կանգնած է երեք հսկայական փղերի մեջքերին, որոնք, իրենց հերթին, կանգնած են կրիայի պատյանի վրա: Հաշվի առնելով այն, որ կրիան, իր հերթին, հանգստանում էր օղակաձև օձի վրա, որը խորհրդանշում էր երկնակամարը, կարելի է համարել, որ նկարագրված կենդանիները ավելին չեն, քան հզոր բնական երևույթները:

Հին Չինաստանն ու խաղաղ ներդաշնակությունը

Հին Չինաստանում կարծում էին, որ Տիեզերքը ձու է՝ կես-կես բաժանված: Ձվի վերին հատվածը խորհրդանշում է երկնակամարը և համարվում է յուրաքանչյուր մաքուր, թեթև ու լուսավոր բանի կենտրոնացումը: Ձվի ներքևի հատվածը Երկիրն է, որը լողում է համաշխարհային օվկիանոսում ու քառակուսի ֆորմա ունի:

Երկրում իրավիճակն ուղեկցվում է մթով, ծանրությամբ ու կեղտով: Երկու հակադիր բևեռների համակցությունը ներկայացնում է մեր ողջ աշխարհը իր հարստությամբ ու բազմազանությամբ:

Ացտեկներ, ինկեր, մայաներ

Ամերիկյան մայրցամաքի հնագույն բնակիչների պատկերացումները տարածքի ու ժամանակի մասին իրենցից ներկայացնում էին մեկ միասնություն ու կոչվում էին նույն անվամբ՝ «պաչա»: Նրանց համար ժամանակը օղակ էր, որի մի կողմում իրական ու տեսանելի անցյալն էր, այսինքն այն, ինչը պահպանվում էր հիշողությունում: Ապագան գտնվում էր օղակի անտեսանելի կողմում ու ինչ-որ կետում հատվում էր խորը անցյալի հետ:

 

Հին Հունաստանի գիտական միտքը

Ավելի քան երկու հազար տարի առաջ հին հույն մաթեմատիկոսներ Պյութագորասը, Արիստոտելը մշակեցին գնդաձև Երկրի տեսությունը, որը, ըստ նրանց, Տիեզերքի կենտրոնն էր համարվում: Երկրագնդի շուրջ պտտվում էին Արեգակը, Լուսինը ու բազմաթիվ աստղեր:

Արիստոտելի Տիեզերքը, որի մասին տեղեկությունները համալրեց ու զարգացրեց հին ևս մի գիտնական՝ Պտղոմեոսը, գոյություն ունեցավ կես հազարամյակ՝ բավարարելով հին ժամանակների շատ գիտնականների հարցերը:

Այս բոլոր պատկերացումներն ընկած են մեծ մաթեմատիկոս Նիկոլայ Կոպեռնիկոսի ուսումնասիրությունների հիմքում, ով իր սեփական հաշվարկների հիման վրա ստեղծել է աշխարհի իր սեփական, արեգակնակենտրոն պատկերը: Աշխարհի կենտրոնում Արեգակն էր, որի շուրջ 7 մոլորակներ կային՝ շրջապատված անշարժ երկնային ոլորտով ու աստղերով: Ժամանակակից աստղագիտությանը Կոպեռնիկոսի հայացքները շատ են օգնել, և հայտնվել են այնպիսի գիտնականներ, ինչպիսիք էին Գալիլեո Գալիլեյը, Յոգան Կեպլերն ու այլք:

Կայքում տեղ գտած մտքերն ու տեսակետները հեղինակի սեփականությունն են և կարող են չհամընկնել BlogNews.am-ի խմբագրության տեսակետների հետ:
print Տպել