Այսօր Հայաստանի քաղաքական դաշտը բաժանվել է երկու բևեռների: Մի բևեռը՝ իշխանական, բնականաբար ուզում է վերարտադրվել, ինչը նշանակում է ստատուս քվոյի պահպանում: Մյուս բևեռը, որտեղ ավելի մեծ թվով քաղաքական կուսակցություններ են ներկայացված, հանդես է գալիս համակարգային և իրավիճակի կտրուկ փոփոխության դիրքերից:
Եթե քաղաքական դաշտում կա երկու բևեռ, հասարակությունում ընդամենը մի բևեռ է: Բացառությամբ իշխանական նեղ շրջապատի՝ հասարակության մեծամասնությունը երկրում ցանկանում է կտրուկ փոփոխություներ տեսնել:
Հարց է ծագում, եթե փոփոխությունը հասարակության ցանկությունն է, և կան քաղաքական ուժեր, որ կարող են առաջնորդել այն, ի՞նչ խոչընդոտ կա ընտրությունների միջոցով հասնելու այդ փոփոխություններին: Ես երեք հիմնական խոչընդոտ եմ տեսնում.
1. Հույսի և հավատի բացակայություն: Հաշվի առնելով մեր անկախության երկու տասնամյակների պատմությունը և յուրաքանչյուր ընտրությունից հետո ժողովրդի հիասթափությունը, ներկայում շատ լուրջ մարտահրավեր կա՝ կարողանալ ժողովրդի մոտ վերակենդանացնել 91-ի հույսն ու հավատը:
2. Քաղաքական ուժերի շահերի բախում և հակասություններ: Չնայած փոփոխության կողմնակից բևեռում հայտնված քաղաքական ուժերը խոսում են համակարգային փոփոխությունների մասին, սակայն այդ նպատակի իրականացման ճանապարհին և դա անելու ձևերի մեջ նրանք տարբեր մոտեցումներ ունեն: Բացի այդ՝ կա նաև շահերի որոշ բախում այդ գործընթացներում յուրաքանչյուրի տեղի և դերի շուրջ:
3. Ընտրությունների արդյունքը կանխորոշող իշխանական լծակներ: Յուրաքանչյուր ընտրության ժամանակ քվեարկության արդյունքների վրա ազդելու նոր, անսպասելի նորարարություն է ներմուծվել: Որքան էլ հակադիր ուժերը փորձել են միասնական ջանքերով կանխել այն, առայսօր հաջողություն չեն ունեցել:
Չնայած այս խոչընդոտներին՝ ես կարծում եմ, որ իրավիճակի կտրուկ փոփոխության հնարավոր է հասնել: Դրա բանալին նշածս խոչընդոտներից երկրորդի վերացումը կարող է լինել: Հաշվի առնելով մեր անցկացրած խորհրդակցությունների առաջին փուլը՝ ես այս հարցում որոշ հեռանկար տեսնում եմ: Մեծամասնական համակարգից հրաժարվելու և ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունների երկու կարևորագույն հարցերում որևէ տարակարծություն չկա: Ինչ վերաբերում է 100-տոկոսանոց խորհրդարանական համակարգի անցնելուն, դեռ կան տարակարծություններ: Բայց դա չի կարող խոչընդոտող հանգամանք լինել մի պարզ պատճառով, որ մեծ հաշվով այդ հարցը պետք է որոշի ժողովուրդը՝ հանրաքվեի միջոցով, իսկ քաղաքական ուժերն ընդամենը պետք է համաձայնության գան, որ մինչև հաջորդ՝ 2017թ. խորհրդարանական ընտրությունները հարցը դնեն հանրաքվեի: Եվ քանի որ մենք արդեն համաձայնել ենք ընտրական օրենսգրքի բարեփոխմանը, որով բացառելու ենք ընտրակեղծիքները, բնականաբար՝ նաև հանրաքվեի ընթացքում, ուստի այս պահին անիմաստ կլինի վիճել ժողովրդի կամքին ենթարկվելու կամ չենթարկվելու մասին:
Նախագահական ընտրություններին և թեկնածուների գրանցումներին քիչ ժամանակ է մնացել: Այնպես որ՝ շուտով կերևա՝ թե՛ փոփոխության, թե՛ իշխանական բևեռները կդրսևորեն քաղաքական այնպիսի հասունություն, որ կարողանանք արժանապատիվ ձևով՝ առանց ցնցումների, երկիրը դուրս բերել ծանր վիճակից և դնել կայուն զարգացման ճանապարհի վրա:
