Newmag.am-ը գրում է․
Հասարակական կյանքդ և մասնագիտությունդ: Շա՞տ ժամանակ է խլում հասարակությունը քեզանից:
Հասարակական կյանքն ու մասնագիտությունը վաղուց արդեն միախառնվել են, գտնվում են միևնույն զուգահեռականում: Ասել, որ շատ ժամանակ է խլում` անշուշտ, մի ամբողջ կյանք` դա իմ կյանքն է:
Դու կարծում ես, որ արվեստագետի կամ հանրային մարդու օրակարգի կարևոր կետերի՞ց է` պիտանի լինել հասարակությանը կամ, այսպես ասած, արձագանքող:
Շատ տեղին է ասված: Այո, դա պարտադիր կետ է, և պետք է չէ այն կատարել իբրև առաջադրանք: Ոչ: Ես դասավանդում եմ թատերական ինստիտուտում: Միակ բանը, որ ինձ ձգում է այնտեղ, ուսանողին ինչ-որ բան տալու ցանկությունն է: Ես այնտեղից չունեմ ֆինանսական կամ որևէ պաշտոն ստանալու ակնկալիք: Իմ միակ մոտիվացիան այն է, որ այնտեղ կան երիտասարդներ, որոնք դեռ չեն կողմնորոշվել, ու նրանց պետք է օգնել, գուցե ունեն ինչ-որ բանի պակաս: Ես իմ կարողացածի սահմաններում աշխատում եմ նրանց աջակցել: Պաշտոնապես դա համարվում է աշխատանք, բայց եթե հաշվի առնենք վարձատվությունն ու իմ ներդրած ջանքերը… Մեկը մյուսին հակասում է:
Ե՞րբ է քեզ համար կարևոր հոնորարի չափն ու աշխատանքի վարձատվությունը:
Միշտ
Իսկ ե՞րբ կարող ես անտեսել այն:
Երբ գաղափարն ավելի կարևոր է, քան հոնորարի կարիքը: Անկեղծ ասեմ, հոնորարի կարիք միշտ կա: Ինչպես ցանկացած մարդ, ես էլ ունեմ ծախսեր: Բայց եթե վերցնենք թատերական ինստիտուտը, ես չեմ կարող այնտեղից այնպիսի աշխատավարձ ակնկալել, որը համեմատական լինի իմ արած աշխատանքի հետ: Նմանատիպ պարագաներում` կարող է լինել մի կետ, երբ գաղափարական մասը շատ ավելի կարևոր է: Այդ դեպքերում ես տրվում եմ աշխատանքին` առանց հաշվի առնելու աշխատավարձի չափը:
Ինչպիսի՞ տեղ է գրավում քո կյանքում թատրոնը: Չե՞ս ափսոսում, որ այն քիչ է քո կյանքում:
Այո, շատ եմ ափսոսում: Եթե լարախաղացը պարբերաբար չկանգնի այդ բարձրության վրա ու չանցնի այդ լարը, նա չի համարվի վարպետ և չի լինի լարախաղաց: Իմ կարծիքով դերասանի համար այդ լարը թատրոնն է:
Ամիսը քանի՞ անգամ ես խաղում թատրոնում:
Կախված թե քանի անգամ են ներկայացում դնում: Լինում է 5 անգամ, 6 անգամ, մեկ անգամ, երեք ամիսը մեկ անգամ…
Այսինքն` միշտ կա այդ բանը, որ պիտի լինես թատրոնում, շփվես կենդանի հանդիսատեսի հետ: Դու այն քիչ դերասաններից ես, ովքեր փորձում են լրացնել իրենց մասնագիտական աշխատանքային կյանքը, այսպես ասած, լեցուն դարձնել այն: Նաև այն դերասաններից ես, ովքեր աշխատում են դրսի հետ: Վերջերս նկարահանվեցիր ռուսական ֆիլմում: Մհեր Մկրտչյանի ֆիլմում` Պապ 005: Ինչպիսի՞ն էր զգացողությունը:
Գիտեմ, որ ինքդ որպես ռեժիսոր, աշխատելով ռուս դերասանների հետ, երբեմն տեսնում ես դպրոցների տարբերությունը: Ինձ համար ամենամեծ հպարտությունը, երբ տեսնում եմ հայ դերասաններին շատ լուրջ դպրոց անցած ռուս դերասանների հետ աշխատելիս, և որակական տարբերություն չկա: Կա տեսակի, մտածողության ու ազգայինի տարբերություն: Երկու ամիս անընդմեջ մենք նկարահանվում էինք: 4 սերիա ենք արել այդ նախագծում: Աշխատեցի այնպիսի մարդկանց հետ, որոնցից միշտ կարելի է սովորել: Չեմ վախենում ասել, որ միշտ սովորում եմ: Ամեն անգամ որևէ գործ անելիս երջանկություն ունեմ միշտ սովորել: Ամեն ինչից դերասանը պիտի մի բան վերցնի. Իսկ Մհեր Մկրտչյանը` որպես ռեժիսոր, հատուկ ուշադրություն էր դարձնում դերասանի ազատությանը, որպեսզի նա փոքր, մեկ րոպեանոց տարածության մեջ լինի մաքսիմում ազատ և հստակ` առանց ավելորդությունների: Ես դա սովորեցի: Մենք` դերասաններս, հայկական իրականության մեջ ի՞նչ ենք անում… Մեզ տալիս են խնդիր ու մենք փորձում ենք այդ խնդրի մեջ ներառել ամեն ինչ, ինչ գիտենք. մեր ապրած կյանքը` ցեղասպանությունից սկսած…
Հիմա անցնենք դրան: Ես էլ աշխատավայրում փորձում եմ դերասանին թողնել ազատության մեջ ու վերցնել նրանից այն լավն ու հետաքրքիրը, որ քո ասած ազատության 1 րոպեում կամ 2 քառակուսի մետրում դերասանը կանի: Բայց դու ո՞ր դպրոցի կրողն ես: Էմոցիոնալ հիշողությա՞ն դերասան ես, թե՞ խնդիրը կատարող, կամ շատ մտածող դերասանն ես, որ մինչև գործողությունն իր միջով չանցկացնի, չի անի: Ո՞նց ես հասնում քո ճշմարտությանը քեզ տրված իրավիճակում:
Սա հարց է, որ ունի բախում դաժան իրականության հետ: Գուցե շատերն ինձ քարկոծեն ասածներիս համար, բայց մենք` հայ արտիստներս, չունենք դերասանական դպրոց: Սա մեծ խնդիր է: Մենք ունենք հետխորհրդային տարիներից մնացած ռուսական դպրոցից ինչ-որ մնացորդներ:
Բայց աշխարհն ընդունում է այդ դպրոցը:
Այո, դա աշխարհի ամենալավ դպրոցն է: Բայց մենք օգտվում ենք այդ դպրոցի մնացուկներից, այլ ոչ ամբողջական դպրոցից: Եվ մենք դեռևս չենք ստեղծել ու չենք կառուցել մերը: Նաև չենք օգտվում եվրոպականից ու ամերիկյանից: Շատ ճամփորդելու, նաև ամերիկյան որոշ դասընթացների շնորհիվ վերցրել եմ պարզ թվացող, սակայն իրականում շատ կարևոր երևույթներ: Ես ինքնուս եմ այս հարցում, որովհետև չունենալով հստակ ուղղություն, հասկացա, որ 21-րդ դարի արտիստը, մանավանդ ես, որ աշխատում եմ հեռուստատեսությունում, ունեմ հնարավորություն յուրաքանչյուր օտար հանգամանքը դարձնել իմը: Ինձ համար չկա հորինված իրականություն: Եթե այդ պահին հայտնվեցի այդ տվյալ իրականության մեջ, ուրեմն` դա է բացարձակ իրականությունը: Ես էմոցիոնալ եմ, դա փաստ է: Ես անալիտիկ եմ:
Այո, երբեմն շատ ավելին են քո մտքերը, քան պետք են այդ պահին:
Ճիշտ ես, բայց այդտեղ էլ օգնության է հասնում իմ տեսակը: Երբ հարկավոր է, ես կարող եմ զսպել ինձ, որ գերէմոցիոնալությունը չխանգարի իմ աշխատանքին: Եվ այդ զսպումից առաջանում է հենց այն արդյունքը, որը մարդկանց ստիպում է նայել: Ես չեմ ասում, որ ճիշտ եմ կամ լավը, բայց այն, ինչ անում եմ, հուսով եմ, որ ինչ-որ մի տեղ հետաքրքրում է, թեկուզ բացասական իմաստով:
Խնդիրն ամենևին ընկալման բացասական մասը չի: Կարևոր է, որ, ի վերջո, հասնես արդյունքի: Դու ունես բավականին լավ կրթություն, լավ վարպետ, որի մոտ սովորել ես:
Ես ինձ շատ երջանիկ եմ համարում: Սովորել եմ Մազմանյանի արվեստանոցում, որը մեծ ուսուցիչ էր, և շնորհակալ եմ Աստծուն, որ մեզ համար ընտրել է այնպիսի ուսուցիչներ, որոնք մեզ տվել են բազում բանալիներ, և այդ բանալիներով մենք բացում ենք ցանկացած դուռ: Իմ ավագ ընկեր և դասախոս Աննա Հեքեքյանը, որն անցել է ռուսական բոլոր հնարավոր դպրոցները` բեմական խոսքի և վարպետության հետ կապված, ստեղծել է իր ուրույն դպրոցը, և ես առ այսօր սպունգի պես քաշում եմ այն ամենն, ինչ նա տալիս է: Սա ահռելի դպրոց է:
Հիմա ուզում եմ ինձ անդրադառնալ: Հիմնական մեղադրանքը, որ կա մամուլում ու լրագրողական հանրության մեջ, այն է, որ Հրաչը չունի ֆիլմ, որում չի նկարվել Նազենի Հովհաննիսյանը, թե Հրաչը տեսնում է միայն Նազենի Հովհաննիսյանին և Լևոն Խորենյանին: Ամեն անգամ փորձում ես բացատրել. այս մարդիկ տադանդավոր են ու նրանց անընդհատ պետք է նկարահանել, ցավոք, միշտ չի, որ ստացվում է: Տա Աստված, որ ավելի շատ հանդիպենք:
Շնորհակալ եմ, Հրաչ: Ես ունեմ դրա` իմ բացատրությունը: Հաճախ ասում եմ` շնորհակալ եմ այդ կոմպլիմենտի համար, որ իմ փոքր աշխատանքը քեզ հետ այդքան տեսանելի է, որ մեզ երկուսիս միանգամից նույն պատկերի մեջ են ֆիքսում:
Մեր աշխատանքն իսկապես երևացող է: Չեմ ուզում սադրիչ հնչի հարցը, բայց ինչո՞ւ քեզ չեն հրավիրում հայ կինոինդուստրիայի լեգենդար ռեժիսորները: Մարդիկ, ովքեր համարվում են Հայաստանի կինոարտադրության, այսպես ասած, առաջնային դեմքերը, ովքեր գնում են, այսպես ասած, մեծ կինո: Երբևէ քեզ այդ հարցը տվե՞լ ես:
Ես սիրով մասնակցում եմ բոլոր քասթինգներին, որոնց հրավիրվում եմ` առանց որևէ ամբիցիայի: Ես ինձ այդ հարցն այլևս չեմ տալիս: Ժամանակին, երբ քեզ հետ աշխատում էի Հանրային հեռուստատեսությունում: Օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներով միասին ստեղծում էինք ֆիլմեր, բոլորը փորձում էին ինձ խարանել «Հրաչի դերասանուհի» արտահայտությամբ: Անցան տարիներ. և ես հասկացա, որ այն ամոթանքի խարանը, որպիսին փորձում էին ներկայացնել մեր համագործակցությունը, ինձ համար պատվո շքանշան է: Հարցն այն չէ, թե դու ինչպիսի ռեժիսոր ես, կամ ես ինչպիսի դերասան եմ: Հարցն այն է, որ քանի դեռ երկու հոգի չեն հանդիպել և չեն փորձել ստեղծել որևէ բան, նրանք չեն կարող հասկանալ` արդյոք այդ ստեղծագործությունը լա՞վն է, տեղի՞ն է կամ պահանջվա՞ծ է, թե՞ ոչ:Ես շատ եմ սիրում քո խիզախությունւը, երբ դու գնացիր քո երազանքի հետևից: Ես անընդհատ հիշում եմ քո խոսքերը «Ոչինչ չի մնա» ֆիլմի նկարահանումներից հետո, երբ ասացիր, որ անցել է 18 տարի, որ իրավունք ունենաս ֆիլմ նկարահանել: Գուցե հասարակությունն այդ ժամանակ այդ իրավունքը չէր էլ տվել քեզ, բայց դու քո աշխատանքով էիր այն ստացել:
Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այստեղ
