Այս անգամ Բաքու մեկնած մեր պատվիրակները խոսեցին և վատ չխոսեցին

Այսօր թուրք շիաների պետության մայրաքաղաք Բաքվում ավարտվում է ԵԱՀԿ Խորհրդարանական վեհաժողովի հավաքը, որին մասնակցում էր նաև ՀՀ պատվիրակությունը՝ Ա.Գեղամյանի գլխավորությամբ: Ես չեմ ուզում անդրադառնալ մեր պատվիրակության աշխատանքին և նախօրոք այն կգնահատեմ բավարար, քանի որ ի տարբերություն ԵԽԽՎ լիագումար նիստի, որտեղ մերոնք «լուռ» դիվանագիտության տարբերակն էին ընտրել, որը ձախողվեց, այս անգամ գոնե «խոսեցին»...և վատ չխոսեցին...
Ուզում եմ անդրադառնալ ԵԱՀԿ ԽՎ-ում ազերիների պատվիրակության ղեկավար մադամ Բահար Մուրադովայի մտքի գոհարներին,  թե ներկայիս ՀՀ կոյունլուների տարածքի վրա ձևավորված երկիր է...Ա.Գեղամյանի ասածները չեմ կրկնի (որ հայերի մասին գրել են Հերոդոտոսը և Պտղոմեոսը) ու կսկսեմ ավելի նոր ժամանակաշրջանից: Նախ տիկին Մուրադովան և նրա նմանները թող ասեն, թե իր քոչվոր նախնիները ինչպե՞ս 11-12-րդ դարերում Քրիստոսի ծննդից հետո հայտնվեցին Փոքր Ասիայում և Կովկասում: Հետո բացատրեն, թե ինչպե՞ս կարելի է Պարսկաստանի մաս կազմող Կովկասյան խանությունները հռչակել թուրքական ԱՆԿԱԽ երկրներ, որտեղ իշխել են թուրք շիաները: Այո, մինչև Թուրքմենչայի պայմանագիրը (10.02.1828թ) այդ խանությունները ղեկավարվել են թուրք շիաների կողմից...և ի՞նչ, ուրեմն դրանք թուրքական են: Կառավարել և լինել այդ տարածքների ԲՆԻԿՆԵՐ տարբեր բաներ են..Եթե ղեկավարվենք ազերիների տեսակետներով, ուրեմն Բյուզանդական կայսրությունը ՄԵՐՆ է եղել, որովհետև 867-1056թթ. այնտեղ իշխել են ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՄԱԿԵԴՈՆՅԱՆ ԴԻՆԱՍՏԻԱՅԻ ներկայացուցիչները կամ ԱՄՆ Կալիֆորնիա նահանգը ևս մերն է եղել, որովհետև 1982-1991թթ. այն ղեկավարել է Ջորջ Դոքմեջյանը...և այսպիսի օրինակներ կարող եմ հարյուրներով բերել: Ըստ Բահար Մուրադովայի՝ Կովկասյան խանությունները ԱՆԿԱԽ են եղել...բա որ ԱՆԿԱԽ էին, ինչո՞ւ էին նրանց ապագան որոշվում ՌՈՒՍ-ՊԱՐՍԿԱԿԱՆ պայմանագրերով (Գյուլիստանի և Թուրքմենչայի)...և ինչո՞ւ էին պատերազմները ռուս-պարսկական, այլ ոչ ռուս-ազերիական: Կոյունլուների հետնորդները շատ են սիրում հիշել Գրիբոյեդովին և վերջինիս կողմից կազմակերպված հայերի հայրենադարձությանը(1828-1829թթ.), բայց չեն ուզում անդրադառնալ նրան, թե ինչպես Շահ Աբասը 1604-1605 թթ. մոտ 300 հազար հայերի տարհանեզ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՑ և տարավ Պարսկաստան: Ազերիների պատմությունը՝ ըստ իրենց,  սկսվում է 19-րդ դարի կեսերից...թե ինչ է տեղի ունեցել դրանից առաջ նրանց այդքան էլ չի հետաքրքրում: Միայն նրանց հայտնվելուց հետո տարածաշրջանի բնիկ ժողովուրդները զարգացան, տեղանուններ ունեցան և որպես ազգեր ձևավորվեցին...
Հ.Գ.Բահար Մուրադովայի նմանները շատ են....բայց նրա նմանների հետ խոսելիս պետք է միշտ հիշեցնես, թե երբ են այստեղ հայտնվել և ինչպես դարձել ԱԴՐԲԵՋԱՆՑԻՆԵՐ...