1994թ. հունվարյան կռիվները եւս մեկ փառապանծ ու ուսանելի էջ պարգեւեցին Արցախյան ազատամարտի պատմությանը: Հակառակ ադրբեջանական իշխանությունների գործադրած հսկայական ջանքերի եւ ի լուր աշխարհի հռչակած ամպագոռգոռ հայտարարությունների, նրանց բազմակողմանիորեն կազմակերպված եւ տեխնիկապես գերազանց հագեցված բանակը կրել էր իր հերթական ծանր պարտությունը՝ այս անգամ արդեն ղարաբաղյան ռազմաճակատի գրեթե բոլոր հատվածներում: Միակ խոցելի տեղը թերեւս Քարվաճառի ուղղությունն էր. ադրբեջանցիների զորամիավորումներին հաջողվել էր անցնել Օմարի լեռնանցքը եւ հաղթահարելով այդ ճակատում մարտնչող հայկական ուժերի պաշտպանությունը՝ կարողացել էր իր վերահսկողության տակ վերցնել լեռնանցքից մինչեւ Բաղիրլի, Բուզդուխ, Չիչագլի սարի բարձունքներն ու դրանցից դեպի հյուսիս-արեւելք՝ մինչեւ Սեիդլյար ընկած տարածքները: Ռազմաճակատի այդ հատվածում թշնամու հետագա առաջխաղացումն անխուսափելիորեն կարող էր բացասաբար անդրադառնալ Արցախի մյուս ճակատներում ծավալվող մարտական գործողությունների ընթացքի վրա:
Տվյալ իրավիճակում անհրաժեշտ էր արմատական բեկում մտցնել նաեւ Քարվաճառի հյուսիսում ընթացող մարտական գործողություններում եւ վճռական ու խելամիտ քայլերի միջոցով հաղթահարելով ադրբեջանական զորքերի դիմադրությունը՝ վերստին վերահսկողության տակ վերցնել մինչեւ Օմարի լեռնանցքը ձգվող տարածքը: Այդ խնդիրը կենսագործելու նպատակով Արցախի Հանրապետության բանակի հրամանատարությունը Քարվաճառի ռազմաճակատ է տեղափոխում ղարաբաղյան մի քանի փորձառու ջոկատներ, որոնց թվում նաեւ Շուշիի առանձնակի գումարտակի` Մարգարյան Ռոմիկի գլխավորած ջոկատը, թվով 15 հոգի:
Համակողմանիորեն կշռադատելով արդեն ստեղծված կացությունը՝ Ռոմիկը կատարում է տվյալ իրավիճակում թերեւս միակ ու ճշմարիտ քայլը. «Ես կապվեցի Պետոյի (Պետրոս Ղեւոնդյանի) հետ եւ ասացի, որ այստեղ գործ չի արվում: Կա՛մ մենք պետք է թողնենք եւ հետ գանք, կա՛մ, եթե գործ պետք է արվի, ուրեմն ամբողջ գումարտակը պիտի տեղափոխվի այստեղ: Թե չէ, չենք հասկանում, ո՞վ է հրամանատարը, ո՞րն է մեր անելիքը: Ընդամենը մի քանի կիլոմետրի վրա մի քանի գնդերից բերել են կիսատ – պռատ գումարտակներ, եւ այդ ճակատում ամբողջականություն եւ կազմակերպվածություն չկա»:
Ռոմիկից ստանալով վերոհիշյալ տեղեկությունները՝ Պետոն մեկնում է Ստեփանակերտ՝ հանդիպելու ԼՂՀ բանակի հրամանատարին եւ մինչ կհասցներ նրան շարադրել իր առաջարկությունը, հրամանատարն ինքն է հանձնարարում Պետոյին գումարտակով մեկնել Քարվաճառի շրջան եւ ձեռնամուխ լինել մարտական շատ կարեւոր ու պատասխանատու առաջադրանքի կատարմանը: Գումարտակը պետք էր հյուսիսային ճակատ եւ այնտեղ գտնվող արցախյան մյուս ռազմիկների համագործակցությամբ ջախջախեր հակառակորդին ու մաքրեր մինչեւ Օմարի լեռնանցքը ձգվող տարածքը:
Գումարտակի ուժերը տեղաբաշխվում են Չիչագլի սարից դեպի հարավ-արեւելք ձգվող ճանապարհի մերձակայքում, որտեղից Չիչագլիի բարձունքները շատ լավ երեւում էին: Այդ ժամանակ բարձունքների երեք հիմնական հենակետերից երկուսը գտնվում էին ադրբեջանցիների, իսկ մեկը՝ արցախյան մարտիկների վերահսկողության ներքո: Մինչեւ Շուշիի առանձնակի գումարտակի այստեղ տեղափոխվելը՝ արցախյան ուժերը փորձել են գրավել Չիչագլիի բարձունքները, որոնք ավարտվել էին անարդյունք: Պետոն դեռեւս չէր հասցրել, ինչպես հարկն է, տեղաբաշխել գումարտակի ուժերը, երբ ադրբեջանցիները գրավում են նաեւ ղարաբաղյան մարտիկների հսկողության տակ գտնվող միակ հենակետը:Ի՞նչ պիտի արվեր:
Նախ՝ հարկավոր էր պահպանել զինվորների մարտունակությունը, թույլ չտալ, որ նրանք մրսեն ու հիվանդանան: Քարվաճառի ճակատում խստաշունչ եւ սարսափելի ցուրտ եղանակներ էին: Քանի դեռ մարտական գործողությունները չէին սկսվել, դեռեւս գտնվում էին նախապատրաստական փուլում, Պետոն, գումարտակի զինվորներին ցրտահարությունից, ինչպես նաեւ հոգնածությունից զերծ պահելու նկատառումով հրահանգում է զորաջոկատներին պարտադիր կարգով ամեն օր կատարել լիցքային վարժություններ, առավոտյան անպայման վազել ու ոչ մի դեպքում անգործության չմատնվել:
Նախ՝ հարկավոր էր պահպանել զինվորների մարտունակությունը, թույլ չտալ, որ նրանք մրսեն ու հիվանդանան: Քարվաճառի ճակատում խստաշունչ եւ սարսափելի ցուրտ եղանակներ էին: Քանի դեռ մարտական գործողությունները չէին սկսվել, դեռեւս գտնվում էին նախապատրաստական փուլում, Պետոն, գումարտակի զինվորներին ցրտահարությունից, ինչպես նաեւ հոգնածությունից զերծ պահելու նկատառումով հրահանգում է զորաջոկատներին պարտադիր կարգով ամեն օր կատարել լիցքային վարժություններ, առավոտյան անպայման վազել ու ոչ մի դեպքում անգործության չմատնվել:
Երկրորդ՝ անհրաժեշտ էր պարզել տեղանքի ընդհանուր յուրահատկությունները, բարձունքում տեղաբաշխված հակառակորդի դիրքերի ու այնտեղ եղած ուժերի իրական դասավորությունը։ Երկաթյա օրենք էր՝ մինչեւ որեւէ գործողության ձեռնարկելը Պետոն ինքը պետք է գնար հետախուզության եւ անձամբ ուսումնասիրեր բոլոր այն նրբությունները, որոնց համակողմանի վերլուծությունն ու իմացությունը անհրաժեշտ էր մարտական գործողությունները հաջողությամբ մշակելու եւ իրականացնելու համար:
«Երեք օր,- պատմում է գումարտակում բոլորի կողմից սիրված երգիչ ու փորձառու ազատամարտիկ սասունիկցի Մակիչը (Մկրտիչ Մկրտչյան),- չափչփեցինք սարերը: Երեկոյան թրջված, ձնակոլոլ վերադառնում էինք, տաքանում եւ մյուս օրը՝ նորից: Երեք օր՝ առավոտից մինչեւ իրիկուն»:
Տեղանքը, իրոք, շատ բարդ կառուցվածք ուներ: Լեռնագագաթներում բուք էր, իսկ ներքեւում լեռնալանջերը պատված էին մինչեւ կես մետր ձյան շերտով: Ճիշտ է, մասնակիցների վկայությամբ, թշնամին այնքան էլ բազմաքանակ չէր, բայց տիրելով տեղանքը իշխող բարձունքներին՝ նրանք ձեռք էին բերել դիրքային շատ մեծ առավելություն: Արցախյան ստորաբաժանումների արդյունավետ գործողություններին զգալի չափով խոչընդոտում էր նաեւ այն, որ նրանց հարձակման գոտում, մինչեւ ադրբեջանցիների գրաված դիրքերը, ընդհատվում էր անտառային շերտը, իսկ բաց դաշտում բարձունքների վրա հարձակում գործելն անհամեմատ դժվարին խնդիր է: Պաշտպանության նման հզոր համակարգը խորտակելու համար անհրաժեշտ էր ուժերի հարաբերակցության ճշգրիտ հաշվարկ, մարտավարական ճկունություն եւ, իհարկե, ֆիզիկական ահռելի ուժերի ներդրում:
Հետախուզություն կատարելու ընթացքում, Մակիչի վկայությամբ, Պետոյի գլխում գործողությունն իրականացնելու հստակ մտահղացումը արդեն իսկ ծնվել էր:
Պարզվում է, որ ադրբեջանցիները, հիմնական ուշադրությունը բեւեռելով Չիչագլիի բարձունքներին, անընդհատ նորանոր ուժերով համալրում ու ուժեղացնում էին այդ հենակետերը: Տվյալ իրավիճակում դա շատ կարեւոր եւ նուրբ հանգամանք էր, որի նշանակությունը Պետոն անմիջապես նկատում է ու պատշաճորեն գնահատում: «Բոլորը սպասում են, որ մենք առաջին հերթին այդ բարձունքները (նկատի ունի Չիչագլի սարի վրա ադրբեջանցիներից վերահսկվող երեք բարձունքները – Հ. Գ.) կվերցնենք, որպեսզի տիրենք ու նոր առաջանանք: Բայց մենք ուրիշ բան կանենք. կկտրենք դեպի սարը ձգվող ճանապարհը, եւ նրանք կորցնելով թիկունքի հետ կապող հաղորդակցության ուղին՝ կհայտնվեն շրջափակման մեջ»:
Հակառակորդի դիրքերի վրա համանման մարտավարությամբ գրոհելու գաղափարը մինչ այդ արտահայտել էր նաեւ գումարտակի սպայակույտի պետ Ռոմիկը, որը մինչ Պետոյի Քարվաճառ գալը գտնվելով այդ ճակատում՝ գերազանց գիտեր տեղանքը: Պետոն Ռոմիկի ուղեկցությամբ մեկնում է Վանք գյուղ, որտեղ գտնվում էր Վիտալի Բալասանյանի գլխավորած Ասկերանի գնդի կենտրոնը՝ ռազմական խորհրդում ներկայացնելու հենց այդ տարբերակը:
«Առաջարկեցինք,- նշում է Ռոմիկը,- որ սարը թողնենք մեր թիկունքում, հենակետեր դնենք, որպեսզի նրանք չիջնեն սարից ու մեր ճանապարհը չփակեն: Առաջարկեցինք հենց այդտեղ պաշտպանություն դնել եւ աշխատենք մյուս բարձունքների՝ մասնավորապես 2071-ի վրա: Եթե գրավեինք այդ բարձունքը, ապա կփակվեր դեպի Չիչագլի տանող ճանապարհը, դեպի ուր այլեւս ոչ մի մեքենա ու տեխնիկա չէր կարող գնալ: Օգնության ճանապարհը փակում էինք, եւ նրանք, առանց սննդի ու փոխարինման, ստիպված կլինեին ցած իջնել»:
Փաստարկը միանգամայն տրամաբանական էր ու հիմնավորված, եւ ռազմական խորհուրդը հաստատեց Պեպոյի ու Ռոմիկի առաջարկությունը, որը զուտ մարտավարական առումով ոչ միայն խորապես կշռադատված էր ու արդյունավետ, այլեւ ուսանելի:
Պետոյի գումարտակը պետք է գրավեր 2071 բարձունքը եւ կտրելով դեպի Չիչագլի ձգվող հաղորդակցության ուղիները՝ շրջափակման մեջ վերցներ սարի վրա դիրքավորված հակառակորդի խմբավորումը: Արշոյի գումարտակին հանձնարարված էր գրոհել այդ տեղանքում ամենաբարձր ու իշխող դիրք ունեցող Բաղրլուի բարձունքը եւ գրավելով այն՝ իջնել համանուն գյուղը: Նրանցից աջ միաժամանակ գործելու էին Ստեփանակերտի եւ Մարտակերտի զորաջոկատները:
Նախորդ գործողությունների անհաջողությունը վկայում էր, որ մարտերի անարդյունավետության հիմնական պատճառներից մեկը մինչ այդ տարբեր զորամիավորումների միջեւ ներդաշնակ համագործակցության բացակայությունն էր: Ուստի եւ մինչ այդ հաշվի առնելով անցյալի դառը փորձը, որոշվեց նախեւառաջ ապահովել մասնակից ուժերի կապն ու փոխգործողությունները: Եվ ի պատիվ զորահրամանատարների, պիտի ասել, որ նրանք այս անգամ առաջադրանքը իրագործեցին փայլուն:
Խորհրդակցելով իր գումարտակի զինջոկատների հրամանատարների հետ՝ Պետոն վճռում է գործողությունը իրականացնել հետեւյալ ուղղվածությամբ. ամենից առաջ անհրաժեշտ էր օգտագործել 2071 բարձունքի դիմացի հենակետում տեղաբաշխված Մամիկոնի (Կալոյան Մամիկոն, ներկայիս ՀՀ բանակի գնդապետ) զինջոկատի տղաներին: Նա, մինչ այդ, իր գլխավորած մարտիկներով մի քանի անգամ այդ հենակետում լավ ջարդ էր տվել ադրբեջանցիներին, եւ այդ պատճառով զինվորները բարձունքը կոչել էին նրա անունով՝ «Մամիկոնի բարձունք» – Հ. Գ.):
Մամիկոնին հանձնարարվում է իր հենակետից առաջանալ եւ աջ կողմից հարձակվելով ադրբեջանցիների դիրքերի վրա՝ գրավել դրանք եւ շարժվել դեպի բարձունքի կենտրոնը:
Մամիկոնի ջոկատը շատ փոքրաթիվ էր, տվյալ պահին նրա կազմում ընդգրկված էր ընդամենը տասներկու ազատամարտիկ.
1.- Կալոյան Մամիկոն, 2.- Մանուկյան Դավիթ (փոխհրամանատար, ներկայիս` զորամասի հրամանատար, ՀՀ բանակի գնդապետ), 3.- Գալստյան Լեռնիկ (բուժականցի Լեռնիկ Գալստյան), 4.- Զաքարյան Խաչիկ, 5.- Կուսապատցի Կամո (ԼՂՀ Մարտակերտի շրջ., գ. Կուսապատ), 6.- Գառնեցի Արտակ (զոհվել է 1994թ. մարտի 3-ին), 7.- Գառնեցի Աշոտ, 8.- Քոչարյան Տիգրան (Թալինի շրջան, գյուղ Արեգ), 9.- Դավթյան Եղիշ (Թալինի շրջ., գյուղ Ոսկեթաս), 10.- Տոնոյան Աբրահամ (Թալինի շրջ., գյուղ Կաթնաղբյուր), 11.- Աղաջանյան Մարատ (Մռե, Թալինի շրջ., գյուղ Կարմրաշեն), 12.- Հրազդանցի Էդիկ:
Մի՞թե տասներկու հոգուց բաղկացած այդ փոքրաքանակ խումբը ի զորու էր կատարելու այնպիսի կարեւորագույն մարտական առաջադրանք, որի հնարավոր ձախողումը կարող էր բացասաբար անդրադառնալ ոչ միայն գումարտակի, այլ գուցեև ողջ ռազմաճակատով մեկ մարտական գործողության հաջող ընթացքի ու վերջաբանի վրա: Իրո՛ք, միանգամայն անհավատալի ու անիրականանալի է թվում, թե ջոկատը կարող էր իրագործել այդչափ պատասխանատու առաջադրանք, այն էլ ձմռան խստաշունչ պայմաններում:
Տեղանքի ու հակառակորդի դիրքերի մանրակրկիտ ուսումնասիրության շնորհիվ Պետոն հանգում է միանգամայն կշռադատված հետեւության, որ առավել արդյունավետ գործելու համար պետք է համեմատաբար փոքրաքանակ ուժերով ծավալել հարձակումը` խուսափելով բաց տեղանքում անհարկի զոհերից:
Մարտական գործողություններին մասնակցելու համար նա ընտրում եւ կազմում է երկու ջոկատ: Առաջին ջոկատում Մամիկոնի մարտիկներն էին, իսկ երկրորդում՝ հրազդանցի Սմբատի (Մանուկյան Ռազմիկ, ք. Հրազդան) գլխավորած վաշտի 25 – 30 զինվորները:
Գումարտակի հիմնական ուժերը թողնելով ռեզերվում՝ Պետոն իր փոքրաքանակ խմբով` արցախյան վերոհիշյալ զորախմբերի համագործակցությամբ, ձեռնարկում է մի այնպիսի մարտական գործողության, որի իրագործման դեպքում ԼՂՀ բանակի տնօրինության ներքո պիտի հայտնվեր մինչեւ Օմարի լեռնանցքն ընկած տեղանքը: Համաձայն մշակված ծրագրի, փետրվարի 11-ին սկսվում է արցախյան ուժերի ընդհանուր հարձակումը: Առաջին հաջողությունները նկատվում են աջ թեւում, ուր գործում էին Մարտակերտի ու Ստեփանակերտի զինջոկատները: Արշոյի գումարտակի հարձակման գոտում, որտեղ գտնվում էր ամենամեծ բարձունքը, տեղանքն ավելի դժվարին էր, եւ առաջխաղացումն այդ ուղղությամբ մի փոքր դանդաղում էր: Ուստի եւ աջ հարեւանին աջակցելու նպատակով Պետոն պայմանավորված ժամկետից մի փոքր շուտ է սկսում հարձակումը: Գրոհող խմբերին կրակով աջակցելու համար Պետոն հրամայում է բարձունքներից մեկին տեղադրել գնդացիրները, այդ թվում` հաստոցավոր «ԴՇԿ» եւ «ԱԳՍ», որպեսզի կատաղի կրակահերթերով ադրբեջանցիներին գամեին իրենց իսկ խրամատներին:
Սրընթաց գրոհով խորտակելով հակառակորդի դիմադրությունն ու սարի աջ կողմից բարձրանալով եւ մեկը մյուսի հետեւից մաքրելով հակառակորդի հենակետերը՝ 2071 բարձունքի կենտրոնին է մոտենում Մամիկոնի ջոկատը: Պետոն անձամբ առաջնորդելով մյուս զորախումբը՝ ճակատային գրոհով հաղթահարում է խոչընդոտող արգելքները, դեռ մութը չընկած՝ բարձրանում սարի կենտրոնն ու միանալով Մամիկոնի տղաներին, դիրքավորվում գրավված հենակետերում: Առաջին օրվա մարտերի արդյունքները գերազանց էին: Գումարտակի գրոհային ջոկատներն առանց զոհերի եւ վիրավորների գրավում են 2071 բարձունքը` ապահովելով զորքի հետագա առաջխաղացումը:
Պետոն թիկունքն ապահովելու համար սարի վրա թողնում է մի փոքրիկ խումբ եւ հիմնական ուժերով իջնելով բարձունքներից՝ հարձակվում Բաղրսաղ, ապա Յանշաղ գյուղերի ուղղությամբ, որտեղ պետք է միանար Արշոյի գումարտակին:
Հարկ է նշել, որ Չիչագլի սարում գտնվող ադրբեջանական հենակետերը, հայտնվելով թիկունքում, մեկուսացվել էին ու արդեն ոչ մի վտանգ չէին ներկայացնում: Դեպի Բաղրսաղ գյուղը ձգվող ճանապարհներն ու բլուրները ադրբեջանցիները բավականին լավ ամրացրել էին: Սարից մինչեւ գյուղն ընկած տարածությունը հաղթահարելու համար գումարտակը պետք է կոտրեր այդ տարածքում տեղաբաշխված ադրբեջանական առանձին հենակետերի դիմադրությունը: Պետոն դարձյալ կազմակերպում է հակառակորդի դիրքերի հետախուզումը եւ նոր միայն ջոկատներն առաջնորդում գրոհի: Պարզվում է, որ թշնամու զինվորները մի քանի դիրք արդեն թողել էին, խուճապն ընդգրկել էր ողջ ճակատը: Շուտով Չիչագլիի լեռնագագաթներում կործանման դատապարտված ադրբեջանցիները, հայտնվելով անելանելի վիճակում՝ ճարահատյալ փոքր խմբերով լքում են դիրքերը: Լեռնալանջերից դեպի գյուղն ընկած ճանապարհների վրա Պետոն փոքր խմբերի մասնակցությամբ ծուղակ է կազմակերպում:
Գումարտակը մեկը մյուսի հետեւից հաղթահարելով ադրբեջանցիների պաշտպանական դիրքերի դիմադրությունը՝ արագորեն մոտենում է Բաղրսաղ գյուղին, որի միջով 2071 բարձունքի հարեւանությամբ անցնում է գումարտակի ուժերի կողմից չվերահսկվող միակ ճանապարհ-միջանցքը:
Չիչագլի սարը շրջանցող բարձունքները գրավելուց երկու օր հետո Պետոն Ռոմիկի, Էդիկի, Ղարիբի, բուժականցի Գագիկի եւ Դավթի ընկերակցությամբ մոտենում է Բաղրսաղ գյուղին՝ հետախուզելու եւ պարզելու գյուղում եւ շրջակայքում տիրող իրավիճակը: Անհրաժեշտ որոշ մանրամասներ պարզաբանելուց հետո Պետոն կապվում է «ծուղակ հենակետերում» հերթապահող Մուրադին եւ հրամայում իր դասակի հետ իջնել գյուղ: Մինչ այդ` գումարտակի հրամանատարական կազմից ոմանք առաջարկում են ջոկատներով բարձրանալ Չիչագլիի հենակետերը, պարզել, ապա եւ անհրաժեշտության դեպքում զենքի ուժով մաքրել ու վերջնականապես վերացնել հիշյալ վայրերում տեղաբաշխված ադրբեջանցիների հենակետերը:
«Պետոն, – վերհիշում է Դավիթը, – չհամաձայնելով առաջարկությանը, ասաց` սար բարձրանալու անհրաժեշտություն չկա: Ադրբեջանցիները սարալանջերում եւ բարձունքներում կա՛մ սառել են ու ցրտահարվել, կա՛մ էլ հասցրել են փախչել: Նրանց համար ոչ մի փրկություն չկա, որպեսզի չցրտահարվեն ու սովամահ չլինեն, ստիպված են հենակետերից իջնել եւ անցնել մեր կողմից թողնված միակ ճանապարհ-միջանցքով, որն էլ անցնում է Բաղրսաղ գյուղով: Եթե նրանք հայտնվեն, ապա հենց գյուղում էլ կդիմավորենք նրանց»:
Մուրադի դասակի տեղ հասնելուն պես՝ Պետոն զինվորներին առաջնորդում է գյուղ եւ առանց որեւէ լուրջ դիմադրության հանդիպելու՝ գրավում այն: Գյուղը լքելիս ադրբեջանցիները թողել էին զգալի քանակությամբ զինամթերք: Գերեվարած ադրբեջանցիներին ու ռազմավարը ԼՂՀ բանակի տնօրինությանը հանձնելուց եւ տեղային հետախուզություն իրականացնելուց հետո գումարտակը շարունակում է առաջխաղացումը:
Բարոյալքված ու մարտունակությունը կորցրած թշնամին, մեկը մյուսի հետեւից դիրքերը հանձնելով, խուճապահար փախչում էր: Ռազմաճակատի արեւմտյան հատվածում տեղաբաշխված զորամիավորումները նույնպես արագորեն առաջ շարժվելով՝ հավասարվում են դեպի հյուսիս առաջացող յուրայիններին` իրենց վերահսկողության տակ առնելով Օմարի լեռնանցքը:
Պետոն այս անգամ եւս, իր գումարտակով հրաշալիորեն է կատարում մարտական հույժ կարեւոր առաջադրանքը, ինչի շնորհիվ ճակատի առաջավոր դիրքերը թիկունքից արդեն զգալիորեն հեռացել էին: Լեռնալանջերին դիրքավորված մարտիկներին անհրաժեշտ էր ժամանակին ապահովել սննդով ու տաք հագուստով: Իր զինվորների պահանջներն ու կարիքները ժամանակին բավարարելու եւ հոգալու խնդիրները Պետոյի համար առաջնահերթ էր, եւ մինչեւ խորապես չհամոզվեր, որ դիրքերում գտնվող զինվորներն ապահովված են անհրաժեշտ միջոցներով, չէր կարող իրեն հանգիստ զգալ:
Թիկունքն առաջավոր դիրքերին կապող ասֆալտապատ միակ ճանապարհը, որն անցնում էր Յանշաղ ու Ղամշլի գյուղերով, ձյան պատճառով տեղ-տեղ դեռեւս խցանված էր: Անհրաժեշտ էր բացել այդ ճանապարհը եւ ժամանակին լուծել դիրքերում գտնվող զինվորների մատակարարման խնդիրները: Պետոն փետրվարի 14-ին այդ նպատակով Յանշաղից իջնում է Ղամշլի, ապա շարժվում դեպի Գյանջա-Քարվաճառ ճանապարհահատվածը` խաչմերուկի ուղղությամբ: Գյանջա տանող ճանապարհին, խաչմերուկից 6-7 կմ հեռավորության վրա հանդիպում է շտապօգնության մեքենայի եւ նրա շուրջը խմբված զինվորների պատմածներից տեղականում, որ իրենց հանձնարարված է մարտադաշտից դուրս բերել ԼՂՀ բանակի վիրավոր զինվորներից մեկին: Բայց քանի որ ճանապարհը ականապատված էր, ապա շտապօգնության մեքենայի սպասարկող անձնակազմը, երկյուղելով ողբերգական հետեւանքներից, չի համարձակվում առաջ շարժվել, իսկ մարտադաշտում նրանց օգնությանն էր սպասում վիրավոր զինվորը:
Արհամարհելով մահվան վտանգ եւ ամեն սպառնալիք` հայրենյաց նվիրյալ զինվորը վարորդի փոխարեն ձեռքն է առնում մեքենայի ղեկը եւ միայնակ շտապում վայրկյան առաջ մարտադաշտից դուրս բերելու վիրավոր մարտիկին: Մի քանի ակնթարթ անց լսվում է ահարկու պայթյունը, եւ ականի բեկորներից խոցված Պետոն կնքում է իր մահկանացուն, իսկ հաշված րոպեներ անց այդ նույն ճանապարհով մեքենաներով, արդեն անարգել, անցնում էին արցախյան բանակի զինվորները:
ԼՂՀ-ից դեպի Մռավ եւ Օմարի լեռնանցք ձգվող մայրուղին բաց է…
ՀԱՄԼԵՏ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ
պատմ., գիտ. դոկտոր, պրոֆեսոր
Կայքում տեղ գտած մտքերն ու տեսակետները հեղինակի սեփականությունն են և կարող են չհամընկնել BlogNews.am-ի խմբագրության տեսակետների հետ:
print
Տպել
