Քենիայի Վայրի բնության պահպանման ծառայության աշխատակիցները հեռացնում են այն փղի ժանիքը, որը սպանվել է նիզակի հարվածից: Հայտնի չէ, թե արդյոք այս կենդանուն որսագողերն են սպանել, թե տեղաբնակները: Լուսանկարը արվել է 2011 թ.-ին:
ԱՄՆ-ն առաջատար դեր է ստանձնել վտանգված կենդանատեսակների պահպանման և գլոբալ անվտանգության ամրապնդման գործում: Նախագահ Օբամայի ազգային նոր ռազմավարությունը՝ միտված ողջ աշխարհում վայրի կենդանատեսակների ապօրինի առևտրի դադարեցմանը, նպատակ ունի վերջ դնելու աֆրիկյան փղերի որսագողությանը: Այն նաև միտված է պայքարելու աֆրիկյան անկայուն երկրների կազմակերպված հանցավորության դեմ:
«Վայրի կենդանատեսակներից պատրաստված արտադրանքների ռեկորդային բարձր պահանջարկը, ոչ ադեկվատ կանխարգելիչ միջոցները և թույլ հաստատությունները վերջին տարիներին հանգեցրել են վայրի կենդանատեսակների ապօրինի վաճառքի աննախադեպ ծավալների,-ասել է Օբաման: Ներկայումս որսագողերի գործողությունների պատճառով բնաջնջման վտանգի տակ են այնպիսի կենդանիները, ինչպիսիք են փղերն ու ռնգեղջյուրները: Սակայն ամեն ինչ այսպես չպիտի լինի: Մենք կարող ենք քայլեր ձեռնարկել այս ապօրինություններին վերջ դնելու համար և մեր երեխաների հնարավորություն տալ, որպեսզի նրանք մեծանան այնպիսի աշխարհում, որը լի է վայրի կենդանատեսակներով»:
Օբամայի ադմինիստրացիայի հայտարարությունն արվել է այնպիսի պահի, որը ճակատագրական է բնապահպանական անվտանգության ապահովման համար: Բավականին լավ զինված հանցավոր սինդիկատները սկսել են զբաղվել փղոսկրի շահութաբեր առևտրով: Նրանք օգտագործում են ստացված շահույթը այլ ապօրինի բիզնեսների, օրինակ, թմրադեղերի ու զենքերի ապօրինի վաճառքի ֆինանսավորման համար: 6 ամսվա ընթացքում մշակված կառավարական այս ծրագրի ղեկավարները ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերին ու գլխավոր դատախազ Էրիկ Հոլդերն են:
Սպիտակ Տան հայտարարության մեջ ասվում է.
«Այս ռազմավարությունը կամրապնդի Ամերիկայի առաջատար դիրքերը բնապահպանական և գլոբալ անվտանգությանը սպառնացող լուրջ վտանգների հաղթահարման ոլորտում: Այդ վտանգները բխում են վայրի կենդանատեսակների ապօրինի առևտրից»:
Ծրագիրը մանրամասնորեն կքննարկվի վայրի կենդանատեսակների ապօրինի առևտրին նվիրված համաժողովի ընթացքում, որը կկայանա փետրվարի 12-ին և 13-ին Լոնդոնում: Համաժողովին մասնակցելու են գերտերությունների առաջնորդները: Համաժողովին ներկայացվելու է արքայազն Չարլզի հետ անցկացված հարցազրույցի ձայնագրությունը: Հարցազրույցի ընթացքում նա կոչ արեց ավելի շատ ջանքեր գործադրել վայրի կենդանիների ապօրինի առևտուրը դադարեցնելու համար:
Reuters-ի փոխանցմամբ՝ արքայազն Չարլզն ասել է. «Այդ ապօրինի առևտուրը ներկայումս վտանգում է ոչ միայն աշխարհի ամենակարևոր կենդանատեսակների գոյատևումը, այլև աշխարհի տարբեր երկրների տնտեսական ու քաղաքական կայունությունը»:
Միլիարդավոր դոլարների բիզնեսը
Ժամանակին փղերի ժանիքների և ռնգեղջյուրների կոտոշների որսագողությունը միայն աղքատության մատնված տեղացի որսորդների զբաղմունքն էր: Ներկայումս այդ զբաղմունքը վերածվել է միլիարդավոր դոլարների գլոբալ բիզնեսի, որի շրջանակներում որսագողերի և նրանց հետ համագործակցող ահաբեկիչական խմբավորումների կողմից իրականացվում է կենդանիների մասսայական սպանդ:
Անցյալ տարվա սեպտեմբերին ՄԱԿ-ի հրապարակած զեկույցում հիշատակվել են կենդանիների մասսայական սպանդի բազմաթիվ դեպքեր, այդ թվում՝ 2012 թ.-ին Սուդանի որսագողերի կողմից կատարված օպերացիան, որի ժամանակ Կամերոնի հյուսիսում ավելի քան 200 փիղ սպանվեց: Արդյունքում անտառների փղերի թիվը կտրուկ նվազել է, և անգամ վտանգ կա, որ նրանք կարող են մի տասնամյակում բնաջնջվել:
1989 թ.-ին աֆրիկյան փղերի փղոսկրի վաճառքն արգելվեց Վտանգված կենդանիների և բույսերի միջազգային առևտրի մասին կոնվենցիայով: Կոնվենցիան նպաստեց փղերի սպանությունների թվի կրճատմանը, սակայն 2007 թ.-ին սպանությունների թիվը կրկին աճեց:
Ըստ Վայրի բնության համաշխարհային հիմնադրամի տվյալների՝ տարեկան 30.000 փիղ է սպանվում: Ըստ տարածված տեղեկատվության՝ վայրի բնության մեջ բնակվող փղերի թիվը հասնում է 500.000-ի, սակայն Թրևոր Ջոնսը և Կատարզինա Նորվակը, ովքեր Թանզանիայում ղեկավարում են Ուդզունգվայի փղերի նախագիծը, կարծում են, որ փղերի իրական թիվը 250.000 է:
Ամերիկացի պաշտոնյաներից մեկն ասել է, որ ԱՄՆ-ն փղոսկրի խոշորագույն շուկաներից մեկն է ողջ աշխարհում: Փղոսկրի մեծ մասը կամ փոխադրվում է Ամերիկայով, կամ ներմուծվում է Ամերիկա: Մի այլ պաշտոնյա էլ ասել է. «Հանցավոր սինդիկատները արտադրանքը տեղափոխում են ԱՄՆ և ԱՄՆ-ից էլ փոխադրում են այլ երկրներ, օրինակ, Չինաստան՝ արտադրանքն այնտեղ մշակման ենթարկելու համար»:
Ռնգեղջյուրի կոտոշի 453.5 գրամը 45.000 դոլար արժե: Կարելի է ասել, որ այն մոտավորապես ոսկու արժեք ունի: Փղոսկրի 453.5 գրամը վաճառվում է 1500 դոլարով:
Երեք կետերից բաղկացած ծրագիրը
Օբամայի ադմինիստրացիան նշում է, որ իրենք իրենց առջև երեք հիմնական նպատակ են դրել.
- Խստացնել ոլորտը վերահսկող օրենքների գործադրումը ԱՄՆ-ում և այլ երկրներում
- Կրճատել ապօրինի որսի զոհ հանդիսացող կենդանատեսակների պահանջարկը Ամերիկայում և արտասահմանում
- Ամրապնդել վայրի կենդանիների որսագողության դեմ պայքարին ուղղված միջազգային համագործակցությունը
Բնապահպանական խմբերն ասում են, որ Ամերիկայի կառավարության ջանքերը թույլ կտան ազդել այլ երկրների վրա՝ դրդելով նրանց նվազեցնել փղոսկրի ապօրինի առևտուրը: Հատկապես մտահոգիչ է Չինաստանում տիրող իրավիճակը: Չինաստանի փղոսկրի շուկան խոշորագույնն է ողջ աշխարհում:
Սյուզան Լիեբերմանը՝ «Վայրի բնության պահպանման հանրություն» կազմակերպության բաժիններից մեկի գործադիր տնօրենը, ասում է, որ նա հուսով է, որ ԱՄՆ կառավարության միասնական ջանքերով կհաջողվի վերջ դնել վայրի կենդանիների ապօրինի առևտրին: Լիեբերմանն ասում է, որ հարկավոր է ապահովել տարբեր օղակների, օրինակ, ԱՄՆ-ի Արդարադատության նախարարության և Ֆինանսների նախարարության համագործակցությունը: Սա կօգնի բացահայտել փողերի լվացման և զենքերի ապօրինի վաճառքի դեպքերը. չէ՞ որ այս հանցագործությունները կապված են վայրի կենդանիների որսագողության հետ:
Փղոսկրի պաշարների ոչնչացում
Անցյալ տարվա նոյեմբերին Ձկնային ռեսուրսների և վայրի կենդանիների պահպանման ծառայությունը հրապարակայնորեն ոչնչացրեց 6 տոննա բռնագրավված փղոսկր՝ ապօրինի առևտրի դեմ ուղղված իր ջանքերը հանրայնացնելու համար: Անցած ամիս Չինաստանի Դունգուան քաղաքում ևս 6 տոննա փղոսկր ոչնչացվեց: Դրանից երկու շաբաթ անց Հոնկոնգի կառավարությունը հայտնեց, որ ծրագրում է մոտակա երկու տարիներին այրել 28 տոննա փղոսկր: 2011 թ.-ին Քենիայում գտնվող Ջոմո Քենիատա միջազգային օդանավակայանում չինացիների անձնական ճամպրուկների ստուգման ժամանակ հայտնաբերվել է մաքսանենգ ճանապարհով ձեռք բերված փղոսկր:
Փետրվարի 11-ին Ամերիկայի Ձկնային ռեսուրսների և վայրի կենդանիների պահպանման ծառայությունը հայտնել է, որ «Կոբրա II» մեկամսյա օպերացիայի շրջանակներում ձերբակալվել է որսագողության մեջ կասկածվող ավելի քան 400 մարդ: 28 երկրների գործակալները բռնագրավել են ռնգեղջյուրի 36 կոտոշ, ավելի քան 3 տոննա փղոսկր, ավելի քան 10.000 կրիա, մեծ կարևորություն ներկայացնող կենդանատեսակների 1000 կտոր կաշի, ավելի քան 10.000 եվրոպական օձաձուկ և 200 մետր վարդափայտ (պալիսանդր):
Այս հետաքննությունը չինացի և աֆրիկացի գործակալների առաջին հաջող համագործակցությունն է: Համագործակցության արդյունքում հաջողվեց ձերբակալել փղոսկրի ապօրինի առևտրով զբաղվող հանցագործին, ով Աֆրիկայից Չինաստան էր արտահանում ապօրինի ճանապարհով ձեռք բերված փղաժանիքներ:
Փղոսկրի լիակատար արգելքի կոչեր
Որոշ բնապահպաններ ասում են, որ փղոսկրի ապօրինի վաճառքի կանխարգելումը բավականաչափ արդյունավետորեն չի իրականացվում:
«Մենք ցանկանում ենք, որ փղոսկրի վաճառքի լիակատար արգելք սահմանվի: Մենք ձգտում ենք, որ կառավարությունը գնա այդ քայլին»,-ասում է Ջեֆրի Ֆլոքենը՝ Կենդանիներին պաշտպանության միջազգային հիմնադրամի տնօրենը: Մի շարք բնապահպանական խմբեր հայտարարել են, որ Ամերիկայի կառավարությունը պետք է իսպառ արգելի փղոսկրի շրջանառությունը և օգտագործի իր դիվանագիտական կարողությունները՝ այլ երկրների վրա ազդեցություն գործելու համար: Սա միակ ճանապարհն է, որով մենք կարող ենք փրկել փղերին:
Լիակատար արգելք դնելու համար Կոնգրեսը ստիպված կլինի նոր օրենսդրություն ընդունել: Մինչ օրս նոր օրենսդրական ծրագիր քննարկման չի ներկայացվել, թեպետ սենատոր Դայեն Ֆայնստայնը կառավարությանը կոչ է արել փղոսկրի ապօրինի առևտրի դեմ գործուն ադմինիստրատիվ քայլեր ձեռնարկել: Մի պաշտոնյա նշել է, որ մասնակի արգելքը նույնքան արդյունավետ չի կարող լինել, որքան լիակատար արգելքը: Նոր կանոնակարգումները խստացնում են փղոսկրի վաճառքի արդեն իսկ առկա սահմանափակումները հետևյալ կերպ:
- Արգելվում է կոմերցիոն նպատակով փղոսկր ներկրել: Սա վերաբերում է նաև հնաոճ իրերի մեջ օգտագործվող փղոսկրին:
- Արգելվում է կոմերցիոն նպատակով փղոսկր արտահանել: Այս սահմանափակումը չի տարածվում հնաոճ իրերի մեջ օգտագործված փղոսկրին:
Անցյալ ամիս Նյու Յորքի կառավարության անդամ Ռոբերտ Սվինին առաջարկեց, որ Նյու Յորքում փղոսկրի վաճառքն իսպառ արգելվի: Հիշեցնելով, որ Նյու Յորքը փղոսկրի վաճառքի ոլորտի առաջատարներից է, Սվինին կոչ արեց վերացնել փղոսկրի առևտուրը, որը բնաջնջման եզրին է հասցնում փղերին և նպաստում է ահաբեկչության ֆինանսավորմանը:
