Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի 10 քաջարի դիվանագետները

Այս հոդվածը երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակաշրջանում գործունեություն ծավալած դիվանագետների մասին է: Պատերազմի տարիներին աշխարհի տարբեր երկրներից դիվանագետները օգնում էին հրեաներին խույս տալ Նացիստական Գերմանիայի հետապնդումներից, և դա նրանց հրաշալիորեն հաջողվում էր:

Ժիլբերտոն Մեքսիկայի հյուպատոսն էր Ֆրանսիայում երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ: Նրա հյուպատոսարանը գտնվում էր Մարսել քաղաքում: Ժիլբերտոն իր աշխատողներին պատվիրել էր վիզա տրամադրել բոլոր նրանց, ովքեր ապաստան էին որոնում, իսկ ապաստան որոնողների գերակշռող մեծամասնությունը հրեաներն էին: Ավելի քան 40,000 վիզա տրամադրվեց, իսկ Բոսկեն անգամ մի ամրողց էր վարձել Մարսելում, որտեղ ապաստան էր տրամադրվում բոլոր այն փախստականներին, ովքեր գտնվում էին Մեքսիկայի պաշտպանության ներքո: 1943 թ.-ին Սալդիվարն ու իր ընտանիքը, ինչպես նաև Սալդիվարի 40 աշխատակիցները ձերբակալվեցին Գեստապոյի կարգադրությամբ և մեկ տարի ազատազրկվեցին: Նա մեկ տարի անց ազատ արձակվեց, երբ Մեքսիակայի և Գերմանիայի կառավարությունների միջև բանտարկյալների փոխանակման ծրագիր էր անցկացվում: Նա երկար է ապրել, և մահացել է 103 տարեկան հասակում:

Լինելով Վատիկանի դիվանագետը Բուլղարիայի Սոֆիա քաղաքում` Անջելո Ռոտան փրկել է հազարավոր հրեաների: Նա հրեաներին տրամադրում էր մկրտության կեղծ վկայականներ, որոնց շնորհիվ նրանք կարողանում էին ապահով կերպով տեղափոխվել Պաղեստին:  Թեպետ կեղծ վկայականների տրամադրումը այնպիսի հանցանք էր, որի համար նացիստների կողմից մահապատիժ էր սահմանվում, Ռոտան չվախեցավ և այդքանով չսահմանափակվեց: Երբ Ռոտան Բուդապեշտի դիվանագիտական կորպուսի առաջնորդը դարձավ, նա բուռն դատապարտում էր Հոլոքոստը: Նա անգամ այցելեց աշխատանքային ճամբարները` մկրտության վկայականներ բաժանելու համար: Ռոտան անձամբ ձեռնամուխ եղավ Բուդապեշտի մի շարք ապաստարանների պաշտպանության գործին:

 3  Կառլ Լուտց 

1942 թ.-ին Լուտցը նշանակվեց Բուդապեշտում Շվեյցարիայի փոխհյուպատոս: Նա «պաշտպանական նամակ» հորինեց, որը նեյտրալիտետ (չեզոքություն) էր ապահովում հրեաների համար:  Կարլը այս նամակները տրամադրել է մոտ 10,000 հրեա երեխաների` թույլ տալով նրանց փախչել-հեռանալ: Երբ Գերմանացիները Բուդապեշտի կառավարումն իրենց ձեռքն առան, Լուտցին հաջողվեց պայմանավորվել Հունգարիայի ավելի քան 8000 հրեաների պաշտպանությունն ապահովելու մասին: Նա անմիջապես ձեռնամուխ եղավ ոչ միայն այդ 8000 անհատների, այլև նրանց ընտանիքների պաշտպանության գործին: Նա կարգադրեց ավելի քան 76 ապաստարաններ կառուցել ամբողջ քաղաքով մեկ և 3000 հրեաների ապաստան տվեց մի շենքում:  Ըստ հաշվարկների` Լուտցը փրկել է ավելի քան 62000 հրեաների:

Արասին իր վրա շատ ավելի մեծ պարտականություններ էր վերցրել, քան սոսկ գործավարի պարտականությունները: Նա աշխատում էր Համբուրգում գտնվող բրազիլական դեսպանատան վիզաների տրամադրման բաժնում: Հակառակ իրեն տրվող կարգադրությունների, 1938-1942 թվականներին, երբ Բրազիլիան միացավ Դաշնակից ուժերին, նա վիզաներ էր տրամադրում հրեաներին: Արասին փախստականներին ոչ միայն վիզաներով էր ապահովում, այլև նրանց իր գրպանից գումար և այլ անհրաժեշտ պարագաներ էր տրամադրում դեպի Բրազիլիա ուղևորության համար: Նա անգամ իր սեփական տանն էր հյուրընկալում նրանցից ոմանց: Արասին հազարավոր կյանքեր է փրկել: Գուցե հենց իր բարեգործությունների համար էլ Աստված նրան 102 տարվա կյանք պարգևեց:

Արքեպիսկոպոս Անջելո Ջուզեպպե Ռոնկալին, ով հետագայում հայտնի դարձավ իբրև Հովհաննես XXIII Պապ, իբրև եկեղեցու պատվիրակ էր ծառայում Թուրքիայում և Հունաստանում: Անջելոն օգտագործեց իր դիրքը` աջակցելով հրեական ընդհատակյա շարժմանը, որի շնորհիվ հնարավոր եղավ փրկել Եվրոպայի հարյուրավոր փախստականներին: Նա հետագայում օգնեց Ստամբուլ ժամանող  հրեա փախստականներին փախչել Պաղեստին` նրանց տրամադրելով գումար, փոխադրամիջոցներ և պարենամթերք: Անջելոն նաև ազատագրեց բազմաթիվ հրեաների Յասենովաց և Սերեդ համակենտրոնացման ճամբարներից` նրանց շնորհելով մկրտության կեղծ վկայականներ: Նա հետագայում Հռոմի Պապ դարձավ և Ավագ ՈՒրբաթի պատարագի ժամանակ նշեց, որ հրեաների մասին տարածված նկարագրությունը թյուր է:    

Շարունակելի...