Դաժանությունն ու հանցագործությունն արատավորում են ԱՄՆ-ի պատմության էջերը և ցավոք դրանք ամենայն հավանականությամբ չեն վերանա նաև ապագայում: Այնուամենայնիվ, հանցագործ միտքը շատերին է գրավում: Հանցագործությունների թեման արծարծվում է հեռուստահաղորդումներում, կինոնկարներում և վեպերում:
Շատ դժվար է ընտրել Ամերիկայի ամենադաժան 10 մարդասպաններին: Տասնյակը կազմելիս հաշվի են առնվել տարբեր չափանիշներ, այդ թվում` զոհերի թիվը, սադիզմի աստիճանը և այլն: Ստորև ներկյացված է Ամերիկայի ամենադաժան և վտանգավոր ոճրագործների տասնյակը:
Չիկագոյի հանցագործ Ալ Կապոնեն 1931 թ.-ի հունվարի 13-ին
1. Ալ Կապոնե
Ամերիկացի տխրահռչակ հանցագործ Ալ Կապոնեն մի ժամանակ Չիկագոյի` դրամաշորթության արքան էր: 1920-ականներին նա ղեկավարում էր մի հանցավոր կայսրություն, որտեղ միլինոնավոր դոլարներ էին շրջանառվում: Միլիոնները ստացվում էին թղթախաղի, մարմնավաճառության և ալկոհոլի բիզնեսի միջոցով: Կասկածներ կան, որ Կապոնեն է կազմակերպել 1929 թ.-ի Սուրբ Վալենտինի օրվա ջարդը, որի արդյունքում սպանվեցին նրա 7 թշնամիները: Կապոնեի տիրապետությունը իբրև Չիկագոյի հանցավոր աշխարհի ղեկավար ավարտվեց 1931 թ.-ին, երբ նա մեղավոր ճանաչվեց հարկերից խուսափելու մեջ: 7 տարվա ազատազրկումից հետո` 1939 թ.-ի նոյեմբերի 16-ին, նրան պայմանական ազատ արձակեցին: Այդ ժամանակ նա արդեն տառապում էր սիֆիլիսով: Բանտից դոուրս գալուց հետո Կապոնեն մեկուսացավ Մայամիի իր կյալվածքում, որտեղ էլ 1947 թ.-ի հունվարի 25-ին մահացավ կաթվածից և թոքաբորբից:
Չարլզ Մենսոնը 1986 թ.-ին
2. Չարլզ Մենսոն
Չարլզ Մենսոնը Մենսոնների ընտանիքի պարագլուխն էր, սա մի հանցավոր կազմակերպություն էր, որը Մենսոնը հիմնել էր Կալիֆոռնիայում 1960-ականներին: 1969 թ.-ին Մենսոնին և նրա հանցակիցներին դատապարտեցին դերասանուհի Շերոն Թեյթի և մի քանի այլ մարդկանց սպանության համար: Նրան սկզբում դատապարտել էին մահվան, սակայն հետագայում նրա պատժամիջոցը փոխեցին ցմահ ազատազրկման: 2012 թ.-ի ապրիլին նրան արդեն 12-րդ անգամ էին մերժում պայմանական ազատ արձակել:
Թեոդոր Քազինսկին 1996 թ.-ի ապրիլի 4-ին
3. Թեդ Քազինսկի
Թեդ Քազինսկին ահաբեկիչ է, ով մեղադրվում է ավելի քան 12 ռմբակոծությունների մեջ, որոնք նա կատարել է 1978-1995 թթ.-ին տարբեր նահանգներում: Նրա ահաբեկչական գործողություններից մահացել է 3 մարդ, վիրավորվել` 23-ը: Քազինսկին աշխարհի արդյունաբերական համակարգը չարիք էր համարում և ձգտում էր ոչնչացնել այն: Նա ստացել է Անաբոմբեր մականունը, քանզի նրա վաղ շրջանի թիրախներից շատերը աշխատում էին համալսարաններում և ավիաուղիներում: Հետաքննիչները դուրս եկան Քազինսկիի հետքի վրա այն բանից հետո, երբ Թեդ Քազինսկու եղբայրը` Դեյվիդ Քազինսկին, հայտնեց Հետախուզությունների դաշնային բյուրոյին, որ New York Times-ում և Washington Post-ում հայտնված մանիֆեստը, որը վերագրվում էր Անաբոմբերին, նման էր իր եղբոր գրած աշխատություններին: Թեդ Քազինսկին ի վերջո ձերբակալվեց և դատապարտվեց ցմահ մահապատժի:
Թոմ Հորնը մահապատժի է ենթարկվել 1903 թ.-ի նոյեմբերի 20-ին
4. Թոմ Հորն
Թոմ Հորնը ինչով ասես որ չի զբաղվել: Նա եղել է բանակային լրտես, օրինապահ մարմինների աշխատակից և մարդասպան: Նա թերևս այնքան հայտնի չէ, որքան օրինակ Ջեսի Ջեյմսը կամ Մանչուկ Բիլինի, սակայն նա անկասկած Վայրի Արևմուտքի ամենասառնարյուն մարդասպաններից էր: 1880-ականներին նա աշխատել է Փինքերթոն հետախուզական գործակալության համար: Սկզբնական շրջանում ամեն ինչ կարծես հարթ էր ընթանում, սակայն նրա դաժանությունը չէր կարող երկար ժամանակ աննկատ մնալ: 1894 թ.-ին նրան պարտադրեցին թողնել աշխատանքը այն բանից հետո, երբ հայտնի դարձավ, որ նա մասնակցել էր 17 սպանությունների: Աշխատանքը կորցնելուց հետո Հորնը վարձու մարդասպան դարձավ: Նրա թիրախը սովորաբար հանդիսանում էին անասնագողերը: Ասում են, որ նա մեղավոր է ավելի քան 20 անսանգողի սպանության մեջ: 1901 թ.-ին Հորնը մեղադրվում էր 14-ամյա Վիլի Նիքելի սպանության մեջ: Պատանին ագարակատիրոջ որդի էր: Այնուամենայնիվ, Հորնի մեղավորությունը Վիլիի սպանության մեջ ապացուցված չէ: 1903 թ.-ի նոյեմբերի 20-ին` իր 43-րդ տարեդարձից մեկ օր առաջ, Հորնը մահապատժի դատապարտվեց ԱՄՆ Շայեն քաղաքում:
Ադամ Լանզայի լուսանկարը, որը հրապարակվել է 2013 թ.-ի ապրիլի 3-ին
5. Ադամ Լանզա
2012 թ.-ի դեկտեմբերի 14-ին քսանամյա կոնեկտիկուտցի Ադամ Լանզան ահաբեկչական հարձակում գործեց Նյութաունի Սենդի Հուքի տարրական դպրոցի վրա: Հոգեպես անհավասարակշիռ վիճակում գտնվող այս երիտասարարդը` զինված կիսաավտոմատ ատրճանակով, ներխուժեց դպրոց և մոտ հինգ րոպեի ընթացքում 154 կրակոց արձակեց: Արդյունքում 20 հինգերորդ դասարանցի աշակերտ և վեց ուսուցիչ սպանվեցին: Դրանից հետո Լանզան ինքնասպանություն գործեց: Նույն օրը ավելի ուշ ոստիկանները բացահայտեցին, որ նախքան դպրոցի վրա ահաբեկչական հարձակում գործելը Լանզան Նյութաունի իրենց բնակարանում սպանել էր իր մորը` Նենսիին:
6. Էնդրյու Քեհո
1927 թ.-ին ԱՄՆ-ի Միչիգան նահանգի տարրական դպրոցում դաժան մասսայական սպանություն տեղի ունեցավ: Ագարակատեր և դպրոցական խորհրդի գանձապահ 55-ամյա Էնդրյու Քեհոն գազազել էր իր ֆինանսական խնդիրների պատճառով: Քեհոն պայթուցիկ սարքեր էր տեղադրել Բեթի դպրոցում: 1927 թ.-ի մայիսի 8-ին նրա տեղադրած պայթուցիկները պայթեցին` առաջացնելով լայնամաշտաբ ավիրածություններ և խլելով 43 մարդու, այդ թվում 38 երեխայի կյանք: Քեհոն մի դինամիտ տեղադրեց իր իսկ բեռնատար ավտոմեքենայի մեջ և սպասեց մինչև այն կպայթի` այս կերպ ինքնասպան լինելով: Նախքան ռմբակոծությունները Քեհոն սպանել էր իր կնոջը և պայթուցիկներ տեղադրել իր ագարակում, որոնք պայթելով ավիրել էին իր տունը և հարակից շինությունները: Այս ամենից հետո հետաքննիչները Քեհոյի ագարակի դարպասի վրա մի գրառում հայտնաբերեցին, որտեղ գրված էր. «Հանցագործ դառնում են, ոչ թե ծնվում»:
Սերիական մարդասպան Ջոն Վեյն Գեյսին 1978 թ.-ին
7. Ջոն Վեյն Գեյսի
Ջոն Վեյն Գեյսին մեղադրվում էր 1972-1978 թթ. 33 երիտասարդ տղամարդու և տղաների սպանություն գործելու մեջ: Նրա զոհերի դիակների մեծ մասը հայտնաբերվեցին նրա Չիկագոյի բնակարանի մեջ: Այդտեղ հատուկ տարածք էր փորված դիակների համար: Ձերբակալության ժամանակ Գերին պնդում էր, որ նա գործել է առնվազն 45 մարդասպանություն: Գեյսին ստացել է «Մարդասպան Ծաղրածու» մականունը, քանզի նա երբեմն հանդես էր գալիս ծաղրածուի կերպարանքով և մասնակցում բարեգործական ֆոնդհայթայթման միջոցառումների: 1944 թ.-ին նա մահապատժի ենթարկվեց: Մահապատիժն իրականաացվեց ներարկման միջոցով: Նրա վերջին խոսքերն էին «Համբուրիր հետույքս»:
Սերիական մարդասպան Թեդ Բանդին դատարանում
8. Թեդ Բանդի
Թեոդոր Ռոբերտը կամ Թեդ Բանդին (1946-1989)ԱՄՆ պատմության ամենատխրահռչակ սերիական մարդասպաններից մեկն է: 1974-1978 թթ. Բանդին բռնաբարել և սպանել է բազում կանանց: Ավելի քան մի տասնամյակ իր մեղքը չընդունելուց հետո նա վերջապես խոստովանեց, որ սպանել է երեսուն անձանց, թեպետ ստույգ թիվը դեռևս հստակ չէ: Բռնաբարելուց հետո նա ծեծում էր իր զոհերին, որոշ դեպքերում էլ սպանում էր խեղդելով: Նա նաև զբաղվում էր նեկրոֆիլիայով: Թեդը թիրախին մոտենում էր հասարակական վայրերում օրը ցերեկով: Նա կարողանում էր շահել նրա վստահությունը: Երբ զոհը համաձայնում էր նստել նրա մեքենան, նա լոմով հարվածում էր զոհի գլխին և հետո տանում նրան սպանելու: Բանդին հաճախ ալկոհոլ էր օգտագործում, նախքան դուրս կգար զոհ որոնելու: Ի վերջո Բանդիին հաջողվեց ձերբակալել: Նրա մահվան դատավճիռն իրականացվեց էլեկտրական աթոռով 1989 թ.-ին: Նրա վերջին խոսքերն էին. «Փոխանցեք իմ սերը իմ ընտանիքին և ընկերներին»:
9. Թիմոթի Մքվեյ
1995 թ.-ի ապրիլի 15-ին ահաբեկիչ Թիմոթի Մքվեյը Օկլահոմայում պայթուցիկ տեղադրեց Ալֆրեդ Մյուրրեյի անվան շենքի դիմաց: Ռմբակոծության արդյունքում մահացավ 168 մարդ, որոնցից 19-ը երեխա էր: Լինելով Պարսից Ծոցի պատերազմի վետերան` Մքվեյը ցանկանում էր վրեժ լուծել դաշնային կառավարությունից 1993 թ.-ի Տեխասում գտնվող Դեյվիդյանների կրոնական խմբավորման պաշարման համար: Պաշարման արդյունքում մահացավ սեկտայի ղեկավար Դեյվիդ Քորեշը և նրա 75 համակիրները: Մքվեյի կազմակերպած ռմբակոծությունը տեղի ունեցավ Դեյվիդյանների մահվան երկրորդ տարելիցին: Մքվեյնը մահապատժի ենթարկվեց 2001 թ.-ի հունիսի 11-ին:
Ջիմի Ջոնսը 1978 թ.-ի նոյեմբերի 18-ին
10. Ջիմ Ջոնս
Ջիմ Ջոնսը` Ժողովուրդների տաճար կրոնական կառույցի հիմնադիրն ու ղեկավարը, 1974 թ.-ին իր հետևորդների հետ միասին հաստատվեց Գայանայում, որը նա իր պատվին անվանեց «Ջոնսթաուն»: Ջոնսը խարիզմատիկ և անհանգիստ բնավորության տեր անձնավորություն էր: Նրա մոտ պարանոյա էր սկսել, և նրան ողջ ժամանակ թվում էր, թե Կենտրոնական հետախուզական գործակալությունը և Հետախուզությունների դաշնային բյուրոն հետևում էին իրեն: Ջոնը բավականին խիստ ղեկավար էր և թույլ չէր տալիս որևէ մեկին լքել իրենց համայնքը: Նրա գործողությունները գրավեցին ԱՄՆ ոստիկանական մարմինների ուշադրությունը: 1978 թ.-ի նոյեմբերի 18-ին Կալիֆոռնիցի կոնգրեսմեն Լեո Ռայանը այցելեց Ջոնսթաուն: Այնտեղ շրջելուց հետո նա դուրս եկավ մի քանի մարդու հետ, ովքեր հոգնել էին Ջոնսի ենթակաները լինելուց: Այս ամենից զայրացած Ջոնսը իր հանցակիցներին ուղարկեց Ռայանի հետևից: Նրանք կրակեցին Ռայանին և 4 այլ մարդու: Նույն օրը ավելի ուշ ժամի Ջոնսի համակիրներից 909 հոգի մահացան ցիանային թունավորումից: Զոհերից 303-ը երեխաներ էին: Ջոնսը ինքնասպանություն գործեց կրակելով սեփական գլխին: Այդ օրը նա մի 45 րոպեանոց տեսնյութ էր ձայնագրել: Տեսանյութում նա ասում էր. «Մենք սովորական ինքնասպանություն չենք գործել, մենք հեղափոխական ինքնասպանություն ենք գործել` ի նշան բողոքի ընդդեմ անմարդկային աշխարհի պայմանների»:
Դիակները փռված են Ժողովուրդների տաճարի շրջակայքում. 1978 թ. նոյեմբերի 18
