Ոչ անկարևոր մանրամասներ

1867-ին, երկրորդ անգամը լինելով, Փարիզը դարձավ EXPO-ի կամ exposition universelle -ի մայրաքաղաքը։ Նապոլեոն III-ն ամեն գնով փորձում էր ապացուցել, որ հենց Փարիզն է քաղաքակրթության մայրաքաղաքը։ Նա հավատում էր նաև, որ հնարավոր է ու պարտադիր հասնել բնության ու մարդու ներդաշնակությանը։ Այս հավակնոտ գաղափարները տարածելու համար Նապոլեոն III-ին աջակցում էին ժամանակի մեծերը՝ Հյուգոն, Գոթիեն, Դյումա որդին։ Ապրիլի երեքին 40 հեկտար տարածքի վրա բացվեց կոնստրուկտոր-ճարտարապետներ՝ Էյֆելի և Կրանտի հեղինակած հսկայական ցուցահանդեսային համալիրը։ Exposition universelle -ին մասնակցեին աշխարհի շուրջ 30 երկրներ՝ ներկայացնելով 40 000-ից ավելի ցուցանմուշներ` գիտության և տեխնիկայի այդ պահի նվաճումներն ու առհասարակ մարդկային մտքի ու քաղաքակրթության ձեռքբերումները։ Այդ օրերին առաջին անգամ ցուցադրվեցին Հյուզի հեռագրի ապարատը, ռուսական լամպերը, հիդրավլիկ վերելակ, Մարտենի հանրահայտ վառարանը, կարի մեքենա և նաև ազգագրության ու ազգային մշակույթի նմուշներ՝ ռուսական խրճիթ, բելգիական ժանյակ, չինական միջնադարյան կերպաս ու ճենապակի, հռոմեական, եգիպտական ու արևելյան ճարտարապետությունն ու արվեստը ներկայացնող տասնյակ ու տասնյակ նմուշներ։
Համաշխարհային ցուցահանդեսին մասնակցում է նաև Օսմանյան Թուրքիան՝ իր ցուցանմուշների շարքում ներկայացնելով մեխանիկական գիլիոտին, որը միաժամանակ կարող էր գլխատել ութ հոգու։ Հայկական ջարդերին շատ քիչ էր մնացել...