«Դուք կարող եք Ձեր կողմնակիցների հետ շահել այս հանրաքվեն, բայց տանուլ տալ Հայաստանի ապագան»․ Ավետիք Չալաբյանը՝ վարչապետին

Փետրվարի 6-ին Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիները ականատես եղան հիրավի պատմական գործողության։ Ազգային ժողովում Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի քննարկումից, բազմաթիվ պաթոսախառն, «ժողովուրդ» ու «քաղաքացի» բառերը անհարկի շահարկող, հաճախ անբովանդակ, երբեմն էլ զավեշտի հասնող բազմաթիվ պատգամավորական ելույթներից, հիմնական զեկուցողի խղճուկ, կցկտուր և ողջ գործը տապալող պատասխաններից հետո իշխող ուժը ստիպված եղավ միացնել իր միակ ծանր հրետանին՝ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին։

Պարոն Փաշինյանը երեկ ունեցավ իր առավել տպավորիչ ելույթներից մեկը՝ հանգամանալից, արտաքուստ համոզիչ փաստարկներով, իր կողմնակիցներին նորից հեղափոխական պայքարի բարձրացնող, նրանց տարիների կուտակված ատելությունը նորից կոնկրետ մեկ թիրախի վրա ուղղորդող, «ժողովուրդ» տարողունակ եզրի հետ կրկին իրեն նույնացնող, քաղաքական մրցակիցներին նշավակող, յուրայիններին՝ գովերգող։ Համոզված եմ, որ Լենինը, Կաստրոն կամ Մուսոլինին հիմա եթե արթնանային իրենց հավերժ քնից, կնախանձեին պարոն Փաշինյանի հռետորական տաղանդին։ Ես, սակայն, արժանին հատուցելով նրան, կուզեի նաև մի քանի հարց ուղղել․

Հարց 1․ եթե ամբողջ խնդիրն այն է, որ Հրայր Թովմասյանը ընտրվել է ոչ թե 12 տարով, ինչպես պահանջում է Ձեր «երազանքի Սահմանադրական դատարանի» մասին պատկերացումը, այլ 17 տարով, ինչո՞ւ պարզապես չսահմանափակել նրա պաշտոնավարումը 12 տարով և դրանով հանգուցալուծել այս ճգնաժամը։

Հարց 2․ եթե մինչև 2018 թվականը ընտրված ՍԴ անդամները ընտրվել են տվյալ շրջանում գործող օրենքին համապատասխան, ի՞նչ կոնկրետ մեղք ունեն նրանք, և ինչո՞ւ պետք է դադարացվի նրանց պաշտոնավարումը։ Համոզվա՞ծ եք, որ այդ դեպքում նրանք հայց չեն ներկայացնի Հայաստանի Հանրապետության դեմ Եվրոպական դատարան, ինչպես Հունգարիայի դեպքում, և չեն շահի այն։ Եվ որքա՞ն ժամանակ կպահանջվի այդ դեպքում վերականգնելու համար Հայաստանի Հանրապետության հեղինակությունը, և ի՞նչ նոր կորուստներ մենք կունենանք այդ ընթացքում Եվրոպական դատարանում։

Հարց 3․ եթե այս 7 դատավորներին վերագրվող հիմնական մեղքը նախկինում նախագահական ընտրությունների կեղծումը քողարկելն էր, ինչպե՞ս վարվել այն փաստի հետ, որ նրանցից առնվազն 5-ը նշանակվել են արդեն 2008 թ․ նախագահական ընտրություններից հետո և չեն մասնակցել իրենց վերագրվող այդ գործողությանը։ Ինչո՞ւ պետք է նրանք պատասխան տան իրենց նախորդների արածի կամ չարածի համար։

Հարց 4․ եթե պնդում եք, որ այս դատավորների պաշտոնավարման դադարեցումը ճանապարհ կբացի իրապես անկախ Սահմանադրական դատարանի ձևավորման համար, ինչպե՞ս կբացատրեք այն փաստը, որ 2019 թ․ այս Ազգային ժողովը մի քանի անգամ տապալել է ՀՀ նախագահի կողմից առաջադրված ՍԴ նոր, իրապես ապաքաղաքական թեկնածուների նշանակումը և փոխարենը ի վերջո ընտրել է թեկնածուի, որը չէր թաքցնում իր կապերը իշխող քաղաքական մեծամասնության հետ։ Այս տրամաբանությամբ չե՞ք փորձում արդյոք Դուք ձևավորել ոչ թե անկախ, այլ ենց Ձեզ ենթարկվող, Ձեր կամքը կատարող Սահմանադրական դատարան։

Հարց 5․ եթե 7 դատավորի պաշտոնավարում միաժամանակ դադարացվի, արդյո՞ք դա կաթվածահար չի անի սահմանադրական արդարադատությունը մեր երկրում։ Չէ՞ որ Վենետիկի հանձնաժողովը հատուկ նշել է իր կարծիքում, որ չի կարելի թույլ տալ դատավորների պաշտոնավարման միաժամանակյա դադարեցում։ Համոզվա՞ծ եք, որ կկարողանաք արագ 7 նոր, բարձրակարգ և իրապես անկախ դատավոր նշանակել, եթե ընդամենը մեկ դատավորի նշանակումն արդեն մեկ տարուց ավել տևեց։ Ինչպե՞ս պետք է ընթանան իրավական գործընթացները այդ ընթացքում, ինչպե՞ս պետք է ընդունվեն մեր երկրի օրենքները։

Հարց 6․ եթե Սահմանադրության 168 հոդվածի 2-րդ կետն աներկբա պահանջում է, որ Սահմանադրական դատարանը մինչև Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի, ինչպես նաև հանրաքվեի դրվող իրավական ակտերի նախագծերի ընդունումը որոշում է դրանց համապատասխանությունը Սահմանադրությանը, ինչպե՞ս եք Դուք՝ որպես Կառավարության ղեկավար, ցանկանում սահմանադրական հանրաքվե կազմակերպել առանց կատարելու Սահմանադրության պահանջը։ Համոզվա՞ծ եք, որ ես ու իմ պես մտածող բազմաթիվ մարդիկ պարտավոր կլինեն ճանաչել այդ հանրաքվեի արդյունքները։

Հարց 7․ մինչ այժմ Հայաստանում տեղի ունեցած ցանկացած սահմանադրական փոփոխություն առնվազն հավուր պատշաճի անցել է հանրային և մասնագիտական քննարկում և ներկայացվել է միջազգային կառույցների (մասնավորապես՝ Եվրոպայի խորհրդի Վենետիկի հանձնաժողովի) հավանությանը։ Համոզվա՞ծ եք, որ առանց այդ ընթացակարգերը անցնելու մենք կկարողանանք ստանալ այդ կառույցների աջակցությունը։ Համոզվա՞ծ եք, որ դա չի բերի Հայաստանի հետագա միջազգային մեկուսացմանը, մասնավորապես՝ մեր առանցքային գործընկեր Եվրոպական միությունից։

Հարց 8․ ինչպե՞ս կբացատրեք այն փաստը, որ հենց Ձեր ելույթի օրը ՀՀ նախագահը հրաժարվեց ստորագրել ԱԺ կողմից ընդունված երկու նոր օրենքի նախագծեր և ուղարկեց դրանք ՍԴ՝ քննելու դրանց համապատասխանությունը Սահմանադրությանը։ Որքա՞ն այդպիսի նոր օրենքներ եք Դուք ցանկանում անցկացնել ԱԺ-ով՝ սահմանափակելով իմ և իմ պես մտածող այլ բազմաթիվ մարդկանց սահմանադրական իրավունքները (տվյալ դեպքում խոսքը վերաբերում էր բանկային գաղտնիքին):

Հարց 9․ ինչո՞ւ եք այդպես շտապում, և ի՞նչն է Ձեզ ստիպում շտապել։ Ի՞նչ միջազգային համաձայնագրեր եք Դուք ցանկանում վավերացնել, որտեղ Ձեզ պետք է նոր Սահմանադրական դատարանի համաձայնությունը։ Ի՞նչ եք Դուք ցանկանում անել Ստամբուլյան կոնվենցիայի վավերացման հետ։ Ի՞նչ համաձայնագիր եք բանակցում Արցախի շուրջ, և ինչո՞ւ մենք՝ քաղաքացիներս, պատկերացում չունենք արդեն մեկ տարի ընթացող բանակցությունների բովանդակության վերաբերյալ։

Այս և շատ այլ հարցեր կախված են լինելու օդում, և Դուք պարտավոր եք դրանց պատասխանները տալ, եթե ցանկանում եք լեգիտիմ արդյունք ստանալ, այլապես Դուք կարող եք նույնիսկ Ձեր կողմնակիցների հետ շահել այս հանրաքվեն, բայց տանուլ տալ Հայաստանի Հանրապետության ապագան՝ դեմ հանդիման մնալով օր օրի ավելացող խնդիրների, երկրում աճող դժգոհության, տարակուսած և ձեռքերը լվացող միջազգային կառույցների և նաև իր ոգևորությունը չթաքցնող հակառակորդի հետ։ Եթե չունեք այս հարցերի պատասխանը, գուցե նաև ընդունեք, որ պետք է դրանք բոլորովս միասին գտնենք և միասին էլ նոր լուծումներ մշակենք, որոնք կլինեն իրավականորեն հիմնավոր, քաղաքականորեն հավասարակշռված, մեզ միավորող և դրանով իսկ մեր երկրի լավագույն ապագային ծառայող։