«Արդեն տևական ժամանակ է, ինչ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ու նրա կաբինետը խոսում են տնտեսական հեղափոխության մասին, բայց այդպես էլ պարզ չի դառնում, թե ի վերջո ինչի մասին է խոսքը։ Այլ խոսքով ասած՝ հիմնական հարցադրումները սրանք են․ ի՞նչ նկատի ունի կառավարող ուժը «տնտեսական հեղափոխություն» եզրույթը կիրառելիս, ի՞նչ բովանդակություն է դրա տակ թաքնված, ո՞րն է նպատակը, ո՞րն է դրան հասնելու գինը, միջոցը, գործիքակազմը։
Եվ վերջապես ամենակարևորը․ ինչպիսի ապագա ենք երկարաժամկետ հեռանկարում մենք կանխատեսում, ի՞նչ կարող է հանրությունը ակնկալել պետությունից և հակառակը՝ ի՞նչ է պետությունը սպասում քաղաքացիներից։
Ինչպես տեսնում եք, սա հոդված է հարցադրումների մասին։ Նախադասություններն հարցական են, իսկ ապագայի նկատմամբ վերաբերմունքը՝ անորոշ։
Եթե փորձենք վերլուծել կառավարության և ընդհանրապես կառավարող ուժի գործունեության արդյունավետությունը, ապա առաջին հերթին պետք է արձանագրենք հետևյալը․ Փաշինյանի կաբինետը նախաձեռնող ու խաղի կանոններ թելադրող քաղաքականություն իրականացնելու փոխարեն ստանձնել է դիտորդի և արձագանքողի դերակատարություն։ Այսինքն՝ տպավորությունն այնպիսին է, որ չկա գործունեության և կառավարման հստակ ռազմավարություն, չկան մարտահրավերների կանխատեսման և կանխարգելման արդյունավետ մեխանիզմներ։ Ընդհակառակը՝ կառավարությունն այս կամ այն մարտահրավերին արձագանքում է միայն դրա դրսևորման պահին կամ էլ հետո։ Այսինքն՝ պետական կառավարման համակարգը իրադարձային բնույթ ունի, իսկ այս տրամաբանությամբ որոշումներն ու լուծումներն էլ պարտադրված կերպով կարճաժամկետ են ու այս կամ այն իրավիճակով պայմանավորված։
Ամբողջ խնդիրն այն է, որ պետությունը չի կարող տևական ժամանակ գործել այս փիլիսոփայությամբ՝ կարճաժամկետ քայլերով ու պահի ազդեցությամբ։
Զարգացման և բնականոն կեցության համար անհրաժեշտ են երկարաժամկետ ռազմավարական լուծումներ ու մոտեցումներ։ Պետության դերակատարությունը չի կարող սահմանափակվել մեխանիկական արձագանքողի շրջանակներում, քանի որ համակարգի արդյունավետության առաջնային չափորոշիչը ապագայի հեռանկարն է։
Ոչինչ ասած չենք լինի, եթե վերոհիշյալ տեսական պնդումները չհիմնավորենք կոնկրետ փաստերով։ Եվ այսպես, վարչապետ Փաշինյանն ու կառավարող թիմը դատական համակարգում որոշեցին բարեփոխումներ իրականացնել միայն այն ժամանակ, երբ պետությունը կանգնեց սահմանադրաիրավական ճգնաժամի առջև։
Իսկ ինչո՞վ էին զբաղված դրանից առաջ, մի՞թե կառավարման համակարգը չէր կարողացել կանխատեսել այդ հնարավոր ճգնաժամը, չէ՞ որ անզեն աչքով երևում էր, որ վաղ թե ուշ այդ ոլորտում ըմբոստության չափազանց մեծ ալիք է բարձրանալու։ Ենթադրենք, որ ոչ մի ճգնաժամ էլ չի եղել, և դատական համակարգը շարունակում է գործել նույն տրամաբանությամբ։ Հիմա ի՞նչ, կառավարությունն ու խորհրդարանը նորից ոչ մի բարեփոխում չէի՞ն նախաձեռնելու դատական համակարգում։ Վստահ եմ, որ ո՛չ։ Առնվազն մի քանի տարի համակարգը շարունակելու էր քարշ գալ նույն ճահճային ու փտած պայմաններում, և ոչ ոք չէր հիշելու, որ Հայաստանում դատական համակարգ՝ որպես առանձին իշխանության մարմին, գոյություն չունի։ Այս պարագայում պարզապես չենք կարող շնորհակալություն չհայտնել ամբաստանյալ Ռոբերտ Քոչարյանին. եթե նրա աղմկոտ դատավարությունը չլիներ, ապա ոչ ոք չէր հիշելու անտերության մատնված դատական համակարգի մասին։
Սա չափազանց անլուրջ վերաբերմունք է պետության նկատմամբ, քանի որ չի կարելի հիմնախնդրի խորքային պատճառներն անտեսել ու պայքարել դրա պարզունակ հետևանքների դեմ։
Իսկ հիմա վերադառնանք տնտեսական հեղափոխության խնդրին։ Ի դեպ՝ չպետք է կարծել, թե միտքը շարադրում ենք թեմայից թեմա ցատկելու տրամաբանությամբ։ Իրականում սրանք տարբեր թեմաներ չեն և վստահաբար դասակարգվում են նույն փիլիսոփայության շրջանակներում, քանի որ գրեթե բոլոր ուղղություններում մոտեցումը նույնն է։ Սխալվելու չնչին հավանականությամբ կարող ենք պնդել, որ տնտեսական հեղափոխություն իրականացնելու պնդումները նույն արժեքն ունեն, ինչ ազատ ու անկախ դատարանների մասին հայտարարությունները։ Հիշո՞ւմ եք, մինչ Քոչարյանի խափանման միջոցի փոփոխությունը կառավարող ուժի ներկայացուցիչները դատարանների անկախության մասին թութակային մտքեր էին արտահայտում։
Իրականում երկու դեպքում էլ գործ ունենք միֆերի հետ։ Եթե կառավարող ուժը փորձի հիմնավորել, որ տնտեսական հեղափոխությունը իրական գործընթաց է, ապա առաջին հերթին պետք է սահմանի, թե ինչ է նշանակում այդ եզրույթը։ Եվ խոսքը ամենևին էլ լոզունգների և կենացների մասին չէ, այլ՝ գիտական սահմանման։ Հակառակ պարագայում յուրաքանչյուր ոք կարող է յուրովի մեկնաբանել ու մեկնել այդ եզրույթը, և դա ոչնչով չի տարբերվի կրոնական այն տեքստերից, որոնք կարող են անհաշվելի քանակության մեկնաբանություններ ունենալ»,-գրում է թերթը:
Նյութն ամբողջությամբ կարդացեք թերթի այսօրվա համարում:
