Ես հանգիստ կարողանում էի նայել այդ կիսանկուղի պատուհանից, որ ցածր էր ու չարդարացված փոքր՝ թեկուզ որպես արհեստանոցի լուսամուտ: Ցանցկեն վարագույրի միջով աղոտ տեսնում էի կահավորանքը՝ մի հին հանդերձապահարան, դռան վրա՝ փայլատ հայելի, որի հետևում համր ու անշարժ վաղուց սպասում էի ինձ, անկյունում՝ մետաղական մահճակալ, հնամաշ ներքնակով ու բրդե ծածկոցով: Երբ կինը գիշերը տուն չէր թողնում, քեռիս էր քնում այդտեղ: Մահճակալի գլխին՝ մերկ պատից կախված էր բաճկոնը, որով պապս ռազմաճակատից էր փախել, քեռիս այն հագնում էր ցուրտ ու խոնավ այդ արհեստանոցում աշխատելիս: Ինձ հետաքրքրում էին դազգահն ու աշխատանքային տարբեր չափերի գործիքները՝ փոքրիկ սղոցը, փոքրիկ մուրճն ու փոքրիկ հարթարարը, որով կարող էի անվերջ փայտ հղկել: Արհեստանոցը կորած էր տարիների վաղեմության տաշեղների մեջ: Մայրս հողե հատակից ավլում էր խոնավացած տաշեղները, այդ հասարակ գործողությամբ քեռուս վտարում էր սենյակից, որ նրա վերջին նեցուկն էր, վերջին ապաստանը տան մեջ, որ ինքն էր կառուցել՝ ըստ իր մռայլ ու ծածկամիտ ներաշխարհի:
Առաջին հարկն զբաղեցնում էին վարձակալները, երկրորդը՝ քեռուս բազմանդամ ընտանիքը, պապս, որ խավարի մեջ խարխափելով, բախվում էր մարդկանց, որոնց անկանխատեսելի գոյության պատճառը ինքն էր հենց՝ թոռների զավակներին, որոնց իր օրում չէր տեսել… Ինձ, մորս ու քրոջս մնում էր խոնավ, բորբոսով ու սարդոստայններով պատված կիսամութ, սառն ու անհյուրընկալ կիսանկուղը, որից դուրս նայող միակ պատուհանի դիմաց երկրորդ հարկ տանող արտասանդուղքի պատն էր, իսկ երկու պատերի նեղ արանքն արև չէր տեսնում. հավերժական ստվերի մեջ էր:
Ցերեկներն անց էինք կացնում երկրորդ հարկում, տան բաբախող սրտի՝ շիկացած, դղրդացող վառարանի շուրջ: Քեռուս ընտանիքը պաշարում էր վառարանը: Կարմրած դեմքեր, որոնց վառարանն էր կենդանություն տալիս, թմրած, ՈՉԻՆՉ չարտահայտող, ասես ԴԱՏԱՐԿՈՒԹՅԱՆԸ հանդիպած հայացքներ, բթացած մի անշարժությամբ նրանք հանդուրժում էին դժոխային ջերմությունը, հանուն գիտակցության պատճառած տարտամ հաճույքի, որ դրսում ցուրտ է. ծանր շնչում էին, հազում, խեղդվում, քամին հաճախ էր ծուխը լցնում տուն: Եվ սովորաբար ոչ ոք չէր խոսում, լսվում էր միայն փայտի ճարճատյունը վառարանի մեջ, կույր պապիս անհասկանալի հոգոցները… Գիշերն իջնում էինք ցուրտ ու խոնավ մեր կիսանկուղ՝ հաստ ու նամշած վերմակների ծանրության տակ քնելու, խոնավության հետ տհաճ մի համակերպմամբ:
Մայրս ու քույրս քնում էին քեռուս անկողնում, ես՝ թախտի վրա, որ դրված էր դազգահի տեղում՝ հենված մի փակ, նշանակությունը կորցրած փայտե դռան, որի հակառակ կողմից սառնությունը դռան վրա ճնշում էր գործադրում, և թե ինչ կար դռան ետևում սառնությունից բացի, ես դեռ չէի կռահում:
Գիշերները դուռն անապահով էր դարձնում իմ քունը: Հենց զգում էի, որ մայրս ու քույրս քնել են, սիրտս սկսում էր ավելի արագ տրոփել, շնչառությունս անհանգիստ էր դառնում. դռան հակառակ կողմից լսվում էր ինչ-որ մեկի հևքը: Քեռիս էր, որ կար… Պահ էր մտնում դռան ետևում… Խմում էր ու գիշերելու տեղ չէր ունենում: Ես խղճում էի նրան, վախենում նրա գիշերային արթնությունից, իսկ եթե հանկարծ պատուհանից ներս նայեր, կաթվածահար կլինեի իսկույն: Իմ շնչառությունն էր: Լսողությունս որսում էր բոլոր ձայները՝ երկրորդ հարկի հատակի գաղտնի ճռռոց, դռների անբացատրելի ճռռոց, կատուներ, որ ներսուդուրս են անում, ինչո՞ւ են կատուներն այդքան շատ այստեղ, կատուների աղեկտուր ձայն՝ ավերակների տակ մնացած մանուկների լաց, ջրհորդանների չռռոց, ձյան հալոցքի կաթկթոց, տունը փլվում էր կաթիլ առ կաթիլ…
Բայց քունը, որին գիշերով այդքան մարդ էր ենթարկվում, ծպտվում, մոտենում էր, փակում աչքերս, ես կորցնում էի զգոնությունս, ուշագնաց լինում: Առավոտյան սթափվում էի ապահովության զգացումով: Լուսաբացն այդ սենյակում կռահվում էր միայն: Չգիտեմ ինչու, մորս գիշերային իմ վախերի ու երազներիս ծածուկ սպառնալիքների մասին ոչինչ չէի հայտնում, մարդ մանկությունը համր է անցկացնում կարծես: Առանց դրա էլ մայրս որոշել էր ինձ ու քրոջս վախ չափելու տանել, անհամբեր Շողեր տատի տուն գնալուն էի սպասում, մի անգամ Շողեր տատն արդեն չափել էր իմ վախը: Մենք ցնցուղ չունեինք, կիրակի օրերը մայրս ինձ ու քրոջս տանում էր նրա տուն լողացնելու, հիշում եմ նրա բնակարանի անփոփոխ մաքրությունը. հարյուրն անցած Շողեր տատն ասես անկոչ հյուրի էր սպասում… Նրա կահույքի, արևից տաքացած հատակի ներկահոտը, դեղերի հավերժահոտը… Սրվակներ՝ պահարանի վրա, հին ու համբերատար մի ժամացույց, որ չափչփում էր հորս Բագրատ պապի կյանքի վերջին խաղաղ րոպեները, տատիս հետ ես էլ էի ներկա հորս պապի հոգեվարքին ու հիմա էլ հիշում եմ, թե ինչ աննկատ ժամացույցն անցավ կյանքի սահմանը, և որքան էր նույնն այն միօրինակությունը, որով չափչփում էր ՉԳՈՅՈՒԹՅԱՆ լուռ ու արևոտ ժամանակը: Մետաղական թկթկոցը, որ մրցության էր մտել սրտի տրոփների հետ… Եվ ժամացույցը, որ վերապրեց Բագրատ պապին: Հիշում եմ, թե Շողեր տատի մահն ինչ ազդեցություն էր գործել ինձ վրա: Դա այն ձմեռ էր հենց, երբ մենք տեղափոխվեցինք քեռուս տուն: Հազար ինը հարյուր ութսունութ թվի ձմեռը քեռիս տախտակներ էր մեխում, ես կանգնում էի նրա կողքին, ապուշի պես նայում՝ ինչպես է տախտակներից դագաղ կազմվում: Քեռի… գիտեի, բայց մի բան պիտի հարցնեի, ինչի՞ համար է դագաղը: Ո՞ւմ համար է… Ինձ այդ պահին թվաց, որ դագաղի մեջ մարդկանց մեխում են, քեռիս մեխում էր, մեխում էր և անելանելի մի դատարկությունն արձագանքում էր այդ հարվածներին… Ես շրջվեցի, որ թաքցնեմ արցունքներս, զսպեցի, բայց հիշում եմ այն մռայլությունը, որով համակված էր այդ օրվա իմ խաղը: Ես լաց էի լինում վերմակիս տակ: Շողեր տատը թախտիս մեջ էր, ես պառկած էի թախտին, իսկ նա ուզում էր դուրս գալ, ես զգում էի, որ թախտից ընկնում եմ ու այդպես էլ չկարողացա պահել ինձ: Վեր թռա արդեն գետնին: Մի անգամ էլ քույրս էր ընկել անկողնուց, աչքերը փակ լաց էր լինում ու չէր կարողանում արթնանալ… Ինձ թվացել էր, թե իմ ննջասենյակում եմ արթնանալու, մոռացել էի, որ քեռուս տանը չեմ: Մեր ննջասենյակը հիշում եմ փողոցից. շենքի արտաքին պատն ամբողջությամբ փլվել էր, հատակը թեքվել, բնականարանի ներսը հեռվից տեսանելի էր: Շենքի սանդուղքով բարձրանալը վտանգավոր էր, աստիճանները հեռացել էին: Մայրս ու քեռիս գնացին կիսաքանդ շենքից մեր տաք հագուստները բերելու: Ես ու քույրս անհամբեր սպասում էինք: Նրանք վերադարձան երկու ճամպրուկով: Մենք նայում էինք մեր փրկված շորերին: Ես հագա իմ սիրած բրդե սվիտերը, որի մեջ տաք էր ու ապահով, անկաշկանդ ու ազատ: Մայրս բերել էր իմ սիրած խաղալիք մեքենան, քրոջս տիկնիկը, անցյալը վերադարձվում էր մեզ: Վարձակալների աղջիկներից մեկը, քրոջս շաքար խոստացավ, եթե քույրս տիկնիկն իրեն տա խաղալու: «Եթե երկու հատ բերես, կտամ»,- ասաց քույրս: Զարմանալի է, որ աղջկա անունը չեմ մոռացել, որ անունները մեր հիշողության մեջ կարող են ոչ մի հիմնավորում էլ չունենալ: Հայարփին մեզ ուղեկցեց երկար մի միջանցք, որի երկու կողմերում դռներ էին՝ տախտակե հատակին անհավասար, փոսն ընկած դռներ, ուրեմն սենյակները կիսանկուղային էին: Միջանցքում մանուկներ էին խաղում: Օդը խոնավ էր, միջանցքով մեկ լվացքի պարաններ էին, և թացից խուսափելն անհնար էր: Մարդիկ ապրում էին այդտեղ մի գաղջ հարմարավետության մեջ:
Շարունակությունը՝ այստեղ
Կայքում տեղ գտած մտքերն ու տեսակետները հեղինակի սեփականությունն են և կարող են չհամընկնել BlogNews.am-ի խմբագրության տեսակետների հետ:
print
Տպել
