15 Չնայած մայաների քաղաքակրթությունը կործանվեց, այնուամենայնիվ, Մեքսիկայի և Գվատեմալայի որոշ գյուղական տարածքներում դեռևս պահպանվել են նրանց լեզուն ու մշակույթը։
14 Այսօր Յուկատանի թերակղզու տարածքում մոտ 7 միլիոն մայաներ են բնակվում։
13 Մայաների մոտ զարգացած էր բժշկությունը։ Նրանք բացված վերքերը կարում էին մարդու մազերով, ատամները լցոնում և նույնիսկ պրոթեզներ ստեղծում։
12 Մինչ այսօր որոշ մայաներ դեռևս արյան զոհաբերություն են կատարում, բայց ո՛չ, ոչ թե մարդկանց, այլ միայն հավերի։
11 Մայաները բնական ցավազրկողներ էին օգտագործում և՛ կրոնական ծեսերի համար՝ որպես հակուցինոգեն դեղեր, և՛ բժշկության մեջ՝ որպես անզգայացնող դեղեր։
10 Սաունաներն ու տաք բաղնիքները մեծ դեր էին խաղում մայաների մշակույթում։ Նրանք հավատացած էին, որ սաունաներն օգնում էին նրանց ազատվել ամեն տեսակ ախտերից։
9 Չնայած մինչև այսօր մայաներն ապրում են, սակայն նրանց վերջին ինքնավար պետությունն անցավ իսպանացիների իշխանությանը 1697թ-ին։
8 Լուսանկարներում հաճախ երևացող բուրգերն ու ավերակները մայաների խոշորագույն քաղաքներից մեկի՝ Չիչեն Իցայի պատկերներն են։ Այն միայն վերջերս է գնվել կառավարության կողմից մասնավոր սեփականատիրոջից։
7 Բանտարկյալներին, ստրուկներին և մյուսներին զոհաբերության համար նախապատրաստում էին կապույտ ներկով ներկելով ու երբեմն էլ խոշտանգումների ենթարկելով։ Դրանից հետո նրանց տանում էին իրենց բուրգերից մեկի գագաթ, որտեղ նրանց կամ խոցում էին մի քանի նետերով, կամ բացում էին կուրծքն ու հանում սիրտը։ Երբեմն օգնական քրմերը մաշկում էին զոհին, իսկ գլխավոր քուրմն, այդ մաշկը հագնելով, ծիսական պար էր կատարում։
6 Ի տարբերություն ընդունված կարծիքի՝ մայաները միայն մի օրացույց չէ, որ ունեցել են, ու նրանց օրացույցներից և ոչ մեկն աշխարհի կործանում չէր կանխատեսում 2012թ-ի համար։
5 Նրանք երեք օրացույցներ ունեն, որոնք գործում են շրջապտույտով։ Դրանցից մեկը՝ Հաաբը, 365 օրվա շրջապտույտից է կազմված, ինչպես Գրիգորյան օրացույցը։ Մյուս երկար օրացույցը 2,880,000 օրվա շրջապտույտ ունի, որի շրջապտույտը լրանում էր 2012թ-ին, ինչն էլ ստիպել էր մարդկանց աշխարհի վերջի մասին կանխագուշակություններ անել։
4 Մայաներն ունեին հնագույն քաղաքակրթությունների համար ամենազարգացած գրի համակարգերից մեկը, որով նրանք գրում էին գրեթե այն ամենի վրա, ինչի վրա հնարավոր էր, այդ թվում շենքերի վրա։
3 Ցավոք, նրանց գրերից շատերը կորսվեցին իսպանական նվաճումների ժամանակ։ 20-րդ և 21-րդ դարերում անցկացված հետազոտության ընթացքում նրանց պահպանված գրերի մեծ մասը վերականգնվեց ու թարգմանվեց։
2 Մայաները երբեք չեն օգտագործել երկաթ կամ պողպատ։ Նրանց զենքերն օբսիդիանից կամ հրաբխային քարերից էին պատրաստվում։
1 Ոչ ոք չգիտի, թե ինչպես է մայաների կայսրությունը նահանջել։ Դեռ իսպանական ներխուժումից շատ ժամանակ առաջ նրանց մեծ քաղաքներից շատերը լքվել էին ու փլատակների վերածվել։ Գիտնականները ենթադրություններ են առաջ քաշել մայաների քաղաքակրթության կործանման մասին՝ երաշտից ու սովամահությունից մինչև գերբնակեցում ու կլիմայական փոփոխություն։
