Newmag.am-ը գրում է․
Բարև Արշո: Միանգամից հարց տամ. հարուստ կենսագրություն ունես: Երիտասարդ լինելով հանդերձ, երբ Վիքիպեդիայում կարդում ես Արշալույս Հարությունյանի մասին, հասկանում ես, որ մոտ 40 դերասանական աշխատանք ես արել: Ինչպե՞ս ստացվեց, երբ սկսվեց: 7 տարեկանո՞ւմ:
Իրականում չգիտեմ: Հաճախ այդ թեմայով մտածել եմ: Պարզապես այս դեպքում ճակատագիր ասվածը քեզ համար բացում է հրաշքի ու առեղծվածի կյանքը, երբ դու չես գիտակցում դրա մասին: Ինձ հետ այդպես է եղել: Փոքր ժամանակ` առաջին դասարանում, Խորեն Աբրահամյանը Լենինականի թատրոնում բեմադրում էր մի ներկայացում, որտեղ երեխաներ էին պետք: Մեր դպրոցը թատրոնի կողքին էր: Այստեղից սկսեց այդ պատմությունը: 7 տարեկանում մուտք գործեցի այդ հրաշք աշխարհ և մինչև հիմա այնտեղ եմ:
Իսկ ինչպե՞ս եղավ. եկան դպրոց, բացեցին դասարանի դուռը…
Այո, ես էլ եմ հիմա այդպես անում, երբ ինձ հիմա երեխաներ են պետք, նախ՝ խոսում եմ դպրոցի տնօրենի հետ: Երևի այն ժամանակ էլ ուսուցիչներն են առաջարկել: Շատ էինք, 27 հոգի գնացին, բայց հիմա մենակ ես եմ մնացել թատրոնում:
Հավատո՞ւմ ես ճակատագրին, որ կարող է այդ օրը դասի գնացած չլինեիր ու չհայտնվեիր ներկայացման մեջ, ու…
Սարսափով մտածում եմ դրա մասին: Հետո երբ նոր էի գնացել թատրոն, լաց եմ եղել, վախեցել եմ այդ մթնոլորտից, Խորեն Աբրահամյանից:
Ինչպիսի՞ն էր Խորեն Աբրահամյանը:
Ես իմ օրագիրն ունեմ, որտեղ գրում եմ կյանքիցս դրվագներ: Այն դպրոցական ժամանակից եմ լրացնում, երբ չես գիտակցում, թե ում կողքին ես, ովքեր են քեզ շրջապատում, ինչ մարդիկ են քո կողքին:
7 տարեկանում ինչպե՞ս էիր դիմում նրան:
Խորեն Բաբկենիչ էի ասում: Դե սկզբից, առաջին էտապում չէի դիմում, պարզապես լացում էի, հենց վրաս էր նայում: Իմ առաջին դերս լաց լինելն էր, ինքն այնպես արեց, որ ես լացեմ: Փորձերի ժամանակ ես իրոք լացում էի, որովհետև մթնոլորտից վախենում էի: Հետո ինձ համար ինքը շատ բարի պապիկ էր: Հետո նոր հասկացա, թե ես ում կողքին եմ, և ճակատագիրն ինձ ում մոտ է բերել: Ես ինձ երջանիկ մարդ եմ համարում, որովհետև սկսած այդ օրվանից պարզապես իմ բախտը միշտ բերել է, միշտ շրջապատված եմ եղել տաղանդավոր ու շատ լավ մարդկանցով:
Խորեն Աբրահամյան, հետո Էդմոնդ Քյոսայան պատմիր, խնդրում եմ: Սա այն եզակի դեպքերից է, երբ մենք հանդիպում ենք հանճարեղ մարդկանց, բայց դա մի փոքր երկար է տևում: Քո պարագայում դա շատ ավելի կարճ ժամանակահատվածում է տեղի ունեցել:
Այո, փաստորեն, այդպես է եղել: Ես իմ հասակակիցների նման դպրոց չեմ գնացել: Այդ տարիքից սկսած փառատոններ, հյուրախաղեր, նախկին ԽՍՀՄ բոլոր հանրապետություններում, այդ ծափահարությունների հորձանուտի մեջ: Հիմա, երբ անդրադարձ եմ անում, հասկանում եմ, թե իմ ծնողներն ինչքան երջանիկ են եղել: Եթե ոչինչ արած էլ չլինեի, միայն այն բերկրանքը, որ պարգևել եմ իմ ծնողներին, արդեն շատ մեծ բան էր: Ստացվեց այնպես, որ ես կայի բոլոր ներկայացումներում, դերեր էի ստանում մեկը մյուսի հետևից: Անկախ նրանից, թե դրա անհրաժեշտությունը կար, թե ոչ, Խորեն Բաբկենիչը հորինում էր դրանք: Ստացվում էր այնպես, որ ամեն անգամ շատ հետաքրքիր ու կարևոր անելիք ունեի: Սկսեցի այդ մթնոլորտում ձևավորվել ու մեծանալ: Դրանից դպրոցում թե՛ դասընկերների, թե՛ ուսուցիչների վերաբերմունքն էր փոխվում:
Բայց սովորե՞լ ես:
Ոչ թե սովորող եմ եղել, այլ ընդունակ: Քիչ ժամանակ է պահանջվել բաց թողած դասերը լրացնելու համար:
Ուզում եմ ավելի շատ խոսես այլ դպրոցից: Դու-ով եմ խոսում, որ դու էլ այդպես խոսես: Կյանքի դպրոցը քեզ բերեց Խորեն Աբրահամյանի մոտ: Դու ո՞ր դպրոցի կրողն ես:
Մանկություն, պատանեկություն… անցումային տարիք, այս շրջանում շատ դեպրեսիաներ եմ ունեցել: Դու սովոր ես որ բոլորը քեզ պիտի սիրեն, ծափահարեն: Բայց հետո գալիս է մի տարիք, երբ պիտի սկսես ապրել ինքնուրույն, երբ վերաբերմունքը սառում է: Այն մարդիկ, ովքեր իմ կողքով անցել են, գալիս է մի տարիք, երբ ողբերգության մեջ են հայտնվում: Արդեն պատանեկության տարիներին մտածում էի դրա մասին: Երբ որ մեծացել էի ու նախկին դերերը չէի կարող խաղալ, Խորիկը Լևոնյան ասաց՝ լավ է, որ բոյովացել ես, եթե չբոյովանայիր, պապիկն այդ դերերն ինձ չեր տա: Հիմա եկել է մի տարիք, երբ ինքը հասակով անցել է բոլորին: Երևի դրա մեջ միստիկ ինչ-որ բան կա: Հասկանում ես, որ մեծացել ես, դու էլ չես խաղալու: Պահի տակ գիտակցում ես, որ ոչ ոքի պետք չես: Մեծ ողբերգություն եմ ապրել այդ տարիքում:
Իսկ կա՞ր այլ զգացողություն, գիտակցություն, որ ամեն ինչ իմ տարիքից արագ ապրեցի: Դա ե՞րբ է առաջանում դերասանի մոտ:
Որպես դերասան իմ գիտակցությունը ձեռք եմ բերել կամերային թատրոնում: Իրականում ես Երնջակյանի դպրոցի կրողն եմ: Մեծամտություն չհնչի, բայց այն քիչ մարդկանցից եմ, որ ամենաշատն եմ հասկանում այդ թատրևոնը, չնայած այդտեղ շատ հզոր դերասաններ են եղել: Թվում է թե իր հրաշքը, իր գաղտնիքները միայն ես գիտեմ: Չնայած պիտի խոստովանեմ, որ սկզբից ես չէի համակերպվում այդ թատրոնի հետ: Շատ պատահական առաջին կուրսում հայտնվեցի այդտեղ: Ես թատերական կենսագրություն ունեի, խաղացել էի Լենինականում, Սունդուկյանում աշխատում էի ու չգիտեի նույնիսկ որ այդպիսի թատրոն կա Երևանում: Երեք տարի խնդիրներ եմ ունեցել, որովհետև չէի հասկանում, թե ոնց կարելի է բեմ բաարձրանալ և քո կերպարի անունը տալու փոխարեն տալ քո անունը: Այսինքն՝ մի գիծ կա, երբ պարզ չի՝ դո՞ւ ես, թե՞ քո կերպարն է:
Եթե փորձենք ներկայացնել Կամերային թատրոնը, ամենայն հավանականությամբ, ինտերակտիվ բառը կսազի: Մի թատրոն, որտեղ հորինվածի հետ հավասարապես իրականը կար: Այդ ամեն ինչի բախումը տեղի էր ունենում շատ փոքր մթնոլորտում:
Այդ տպավորությունը, թե ինտերակտիվ է, դրամատուրգիայի հիմքում արդեն մտածված է, որ այդպես պիտի լինի: «Տիտանիկ Made in Armenia» ներկայացում կա, որտեղ կա Բոցման ու կա ժողովուրդ: Այսինքն՝ հանդիսատեսը բացի զուտ նայող լինելուց, նաև մասնակից է: Իրեն դիմում են, հարցնում ու այդ պատասխանից մյուսների մոտ տպավորություն կլինի, որ ներկայացման ընթացքը փոխվեց: Սա ինտերակտիվի մասին է խոսքը:
Այո, այո, յուրաքանչյուր իմպրովիզացիա լավ մշակված քայլն է: Այդ պարագայում Լուսինե Երնջակյանը ինչ-որ մի բան փոխեց: Լուսինեի բեմադրություններն ինչքան նման են Արա Երնջակյանի բեմադրություններին, այնքան տարբեր են: Հասկանալի է, որ դպրոցի կրողը լինելով՝ նա չի կարող շատ հեռու գնալ, բայց նաև 180 աստիճան տարբեր ներկայացում է: Իմ կարծիքով, Կամերային թատրոնի բեմում ներկայացման ընկալումը փոխվում է:
Պատճառն այն է, որ Երնջակյանը գրում է: Դա ամեն ռեժիսորին տրված չէ: Տեսակի խնդիր է: Մենք, ցավոք սրտի, այդպես չենք կարողանում մտածել, այդ պատճառով ուզենք, թե չուզենք Լուսինեն պիտի ուրիշ ներկայացում ստանա: Դրանք ուրիշ են, բայց նույն թատրոնի ներկայացումն են:
Ճիշտ ես, ուզում եմ ուրիշ բան հարցնել, եթե Արա Երնջակյանը բեմադրեր նույն այդ ներկայացումը, այն կլինե՞ր ուրիշ:
Կարծում եմ՝ ինքը չէր բեմադրի:
«Հոբելյանական հաճախորդը» ֆիլմ է, որի բեմադրող ռեժիսորը հենց ինքն է՝ Արա Երնջակյանը: Ներկայացումը խաղացել եք:
Այո, մենք սկզբից ներկայացումը խաղացինք, հետո ինքն ուզեց այն ֆիլմ դարձնել: Դա նորից ավանդական դրամատուրգիա չէ: Մարդկանց մտածողության, տեսակի, աշխարհընկալման խնդիր կա: Թվում է, թե կին-տղամարդ փոխհարաբերություններ են, որ կարելի է նմանեցնել Լուսինեի «Ինչ տարբերություն,, թե ում հետ» կամ «Փնտրվում է տղամարդ» ներկայացումների հետ, բայց իրականում ուրիշ է: Ինչքան էլ տարբեր են, բայց նույն թատրոնից են:
Լավ, հիմա դու ավելի շատ դերասա՞ն ես, թե՞ ռեժիսոր:
Ինձ ստուգելու համար այդ հարցը հաճախ եմ ինքս ինձ տալիս: Բնավորությամբ ակտիվ եմ, անհանգիստ, ես չեմ կարող ինձ օբյեկտիվ գնահատել: Բայց ամեն դեպքում, կարծում եմ, ռեժիսոր եմ, որովհետև երևի էներգիաս քիչ է մի դերի, մի կերպարի անունից խոսելու համար:
Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այստեղ
