«Աջ ոտքը գցել է ձախին, շրջազգեստը հետ է քաշվել, չի էլ փորձում ուղղել, ոտքի թաթով խաղում է կիսադուրս կոշիկի հետ, ճակատին ընկնող մազափունջը գլխի վարժ շարժումով հետ է գցում:
Հաճախ է ձեռքը տանում մազերին:
Պարբերաբար շոյում է ականջի բլթակը… բան չեմ հասկանում:
Հարյուր տարի էլ ապրեմ, չեմ հասկանա կանանց:
Եթե այդ սեր կոչվածից հանես Ինքնասիրությունը, տեսնես տակն ի՞նչ կմնա:
Կինն իր ձևով է սիրում, տղամարդը` իր, այսինքն տարբեր են սերերը, էլ ի՞նչ փոխադարձ սեր…բան չեմ հասկանում»:
«Աստվա´ծ իմ, ի՞նչ անհասկացող են այս տղամարդիկ, մի՞թե այդքան դժվար է կռահել, թե ի՞նչ կա կնոջ մտքում, ի՞նչ է մտածում, ի՞նչ է ուզում, ի՞նչ խառնվածք ունի, կրքո՞տ է, թե՞ ոչ….տեսնես կհասկանա՞ արդյոք:
Ինձ բավական է ընդամենը վեց վայրկյան, որ հասկանամ տղամարդն ինձ դո՞ւր է գալիս, թե՞ ոչ:
«Սիրի´ր մերձավորիդ, ինչպես ինքդ քեզ» – Տիրոջ որդին խոսել է Նրա´ անունով, իսկ ես սիրում եմ նրան իմ անձից շատ …»
* * *
Ձյուն է գալիս: Սիրում եմ, երբ ձյուն է գալիս, բայց, երբ ճանապարհներն էլ մաքուր են:
Պատուհանից նայում եմ մեքենայիս վրա նստող փափուկ ձյանը:
Ամեն առավոտ, երբ իջնում եմ բակ՝ մեքենան ձյունից մաքրելու` միշտ նայում եմ, թե երեխաներն ինչպես են մատներով մեքենայիս վրա գրում, նկարում…
Ինչեր ասես, որ չեն նկարում` է´լ սիրտ, է´լ տառեր, սլաքներ…
Առավոտյան կկարդամ:
Հեռախոսի զանգը կտրեց միտքը:
- Արայի´կ ջան, ի՞նչ ես անում, պառկե՞լ ես, դրսում ցուրտ է, չիջնե´ս բակ: Մի բան կերե՞լ ես:
Ա~խր, ինչու՞ չես ամուսնանում, քանի~ անգամ ասեմ…
- Լա~վ էլի, մա´մ, էլի սկսվեց: Լա´վ, մա´մ ջան, պառկում եմ քնեմ, հոգնած եմ, մա՞մ:
Անջատվեց: Տեսնես` հո վատ չէ՞: Էլի սիրտը չլինի՞: Լա´վ, ես կզանգեմ:
- Ալո~:
- Տի´կ, դո՞ւ ես, վերջապե~ս, գիտե՞ս ինչքան եմ սպասել: Կներես, ես ճիշտ չէի, Տի´կ ջան:
Արդեն քանի~ օր է անընդհատ նայում եմ հեռախոսին: Դու գիտե՞ս, ինչքա~ն եմ քեզ սիրում, հեռախոսով չեն ասում նման բաներ, այն էլ առաջին անգամ, բայց ես է´լ չեմ կարող…համոզված էի, որ ծննդյանս օրը կհիշես: Հիշում ես չէ՞, վաղն է:
- Բայց ես Տիկը չեմ….
- Լա´վ, էլի սկսեցի՞ր, իմ այս համարն էլ չի գործելու, գրի´ր նորը ….
Ճիշտ է, մենք չենք հանդիպել, միայն համակարգչով ենք շփվել, բայց այնքա~ն հարազատ ես դարձել, հետո ի՞նչ, որ հիվանդացա, մոտ մեկ ամիս է տանջում ես, ո´չ համակարգչով նամակներիս ես պատասխանում, ո´չ զանգերիս: Խնդրում եմ, է´լ այդպես չանես, լա՞վ:
- Չէ, չե´մ անի,- ակամա դուրս եկավ բերանիցս, ու չգիտես ինչու, գրեցի համարը:
- Քեզ տեսնելու հույսն ինձ ապաքինեց, դու իմ բարի կախարդն ես:
Մտնե՞լ դերի մեջ, թե՞ ոչ: Մայրս էլ երևի հիմա զանգում է:
- Բայց, գիտե՞ս, մի բան ասեմ, չնեղանաս, լա՞վ, ես անունս սխալ եմ ասել, ես Արայիկն եմ, կներես, հա՞, - ինչպե՞ս իմանամ անունը, չեմ պատկերացնում,- դու քոնը ճիշտ ես ասել, չէ՞:
- Այո´` Հերմինե, ես երբեք չեմ խաբում:
- Այնքան վրա տվեցիր…
- Իսկ եթե վաղն ինքդ անձամբ գա՞ս: Հրավիրում եմ: Միևնույն է` վաղ, թե ուշ հանդիպելու ենք, չէ՞: Հասցես էլ գրի´ր …
Վաղուց է` չեմ կարողանում անտարբեր նայել նրան: Ամեն անգամ նրան տեսնելիս ահագնացող զարկերից մի տեսակ տագնապում է սիրտս, զգում եմ արյան ակնթարթային հոսքը մարմնովս մեկ, այտերս շիկնում են, ոտքերս դողում, ինչ-որ հաճելի զգացողություն գրկում է կոնքերս, ու ես ...կորցնում եմ ժամանակի ու պահի զգացողությունը,.... կորցնում եմ ինձ:
Դեռ լավ է, որ կողքի բաժնից է, այլ ոչ թե մեր: Ամեն օր նայել այդ ցանկալի ու անհասանելի…
Բոլոր, բոլոր տղամարդիկ էլ բութ կացիններ են…չէ,~ նա այդպիսին չէ, ուղղակի մի քիչ կույր
է, չի տեսնում ակնհայտը, տեսնես կգա՞ վաղը»:
***
- Ալո~, մա՞մ, անջատվեց: Չէ, ի՞նչ ես ասում, քեզ էի զանգում: Ո՞ւմ հետ, այ մա´մ ջան, բան ու գործ չունե՞մ: Լա´վ, մա´մ ջան, բարի գիշեր: Հա, մոռացա, մա´մ, կնոջ ծննդյան օրն ի՞նչ կարելի է նվիրել, որ հարմար լինի: Է~, էլի սկսեցի՞ր, ի՞նչ աղջիկ, մեր բաժնից է, հա էլի~, դե, մոտ իմ տարիքի: Լա´վ, լա´վ, հասկացա, բարի գիշեր:
***
Ձյունը ծածկել է մեքենաս:
Մաքրում եմ ու նայում երեխաների «ստեղծագործություններին»:
Դիմապակու ձյան վրա մատով գրված է «Դմբո»: Սա արդեն երեխայի արած չէ, ձեռքերը չէին հասնի: Նայում եմ շուրջս: Ձյան վրա կանացի` փոքր համարի կոշիկների հետքեր են: Միայն կինը կարող է նման հիմարություն անել:
Մայրս էլ բան մոգոնե~ց: Ի՞նչ նկար նվիրեմ, որտեղի՞ց: Վերնիսաժն էլ միայն շաբաթ ու կիրակի օրերին է աշխատում:
Կարծես դիտմամբ հիշեցնում է նախկին նկարչուհի կնոջս: Ինչպես էի զզվել ամեն ինչից:
« - Ինչո՞ւ ես անընդհատ դեմքեր նկարում`ծուռ-մուռ, նայել չի լինում, ես բնություն եմ սիրում:
- Դու ոչինչ արվեստից չես հասկանում: Բա ի՞նչ նկարեմ, քե՞զ:
- Ինչպե՞ս եմ ատում ես քո նկարները, յուղաներկի հոտն ու թափթփված տունը,
քո այդ` միշտ բերաններից գինու հոտ եկող արվեստասեր ընկերներին: Վերջին անգամ եմ զգուշացնում: Դրանց էլ տուն չբերես, երբ տանը չեմ, հասկացա՞ր:
- Նրանք տղամա´րդ են, քո նման փալա´ս չեն…
Ապտակը շպրտեց կնոջը դեպի պատի տակի շուռ տված կտավը: Քթից արյուն էր գալիս: Կինը կանգնեց, մոտեցավ կտավին, բարձրացրեց, որ հարվածի, բայց տղամարդը խլեց ձեռքից ու մի շարժումով նկարը շպրտեց պահարանի գլխին:
Երկու ժամ հետո եկավ կնոջ ընկերներից մեկը: Հավաքելով կնոջ իրերը` գնացին»:
Հիշեցի: Այդ նկարը չէին կարող տանել:
Մեքենայի մաքրելը թողեցի կիսատ ու բարձրացա տուն:
Նկարն իր տեղում էր` պահարանի գլխին` չորս ամսվա փոշով ծածկված :
Իջեցրեցի:
Նկարում բնության մի տեսարան էր:
Կանաչ, ընդարձակ բացատում մի կարմիր ընկուզենի է` այնքան գեղեցիկ, այնքան բնական, որ քիչ է մնում գրկեմ ճյուղերը:
Ընկուզենուն հենված-նստած եմ ես:
Վերջալույսի բոսորագույն շողը ընկել է դեմքիս, կարկատած ծնկներիս և կողքիս դրած կավե թաց կուլային…Ասես կուլայից նոր եմ կաթ խմել, որովհետև կաթիլը հասել է կուլայի կեսը և ծորում է ցած…
Անկախ ինձնից ձեռքս տարա տաբատիս այն տեղերին, որտեղ նկարում կարկատաներն են:
Ոտքերիս մոտ կիսապառկած, որոճող մի պոզավոր այծ է:
Կաթի մի կաթիլ կա նաև ներքևի շրթունքիս աջ անկյունում:
Չեմ հասկանում` նկարում ժպտո՞ւմ եմ, թե՞ քմծիծաղում:
Նկարի տակ սև յուղաներկով, շեղատառ գրված է «ալիսա»:
Անունը կարդալուց հետո սթափվեցի:
Հենց սա´ էլ կտանեմ: Չե´մ ուզում իմ տանը լինի, սա´ է իմ բոլոր դժբախտությունների պատճառը:
***
Դուռը մուգ շագանակագույն է` սև նախշերով:
Ականջս մոտեցրի, ձայն չկա: Միգուցե դեռ հյուրերը չե՞ն եկել: Հարմա՞ր է արդյոք:
Ի´նչ լինում է, թո´ղ լինի:
Զանգ:
Դռան մեջ երևաց…. երևի տանտիրուհին:
- Հերմի՞ն:
- Ի՞նչ ես կանգնել, նե´րս արի:
- Սա ի՞նչ կատակ է, դո՞ւ…
- Համարիր, ինչպես կցանկանաս: Ես քեզ հետո կբացատրեմ:
- Հիմա կգան մեր աշխատակիցներից: Ես ի՞նչ եմ ասելու, որ առանց իրենց…
- Ոչ ոք էլ չի գա: Դա իմ նվե՞րն է, - ձեռքով ցույց է տալիս թևիս տակ դրած, փաթեթավորված կտավը:
- Հա, կներե´ս, վերցրու´, շնորհավորում եմ:
Արագ-արագ կտավն ազատվեց փաթեթաթղթից:
Չեմ հասկանում, թե ինչու տխրեց` նայելով նկարին:
Հետո նկարը դրեց պատի տակ, հեռացավ, նստեց հատակի գորգին ու մեկ անգամ էլ նայելով նկարին` ափերով բռնեց դեմքն ու սկսեց լաց լինել:
- Ես երազում էի քեզ ստանալ, ու…ստացա:
Ոչինչ չեմ հասկանում: Բայց ասես իմ մեջ ինչ-որ բան արթնացավ, ինչ-որ հարազատ, ինչ-որ ձգող մի ուժ, որն ինձ ձեռքերիցս բռնած` բարձրացրեց, տարավ ու գցեց հատակին`գորգի վրա` նրա կողքը:
Հերմինեն դեմքով շուռ եկավ դեպի ինձ, հետո գրկեց պարանոցս:
Դեռ լաց էր լինում:
- Ինձ կներես, չէ՞:
Վաղուց կնոջ բույրն այդքան մոտիկից չզգացած շուրթերս դողում էին:
Գրկեցի ուսերը:
Հերմինեն իմ մոր` Անահիտ Բաբկենովնայի, ինչպես նրան անվանում են շատերը, աշակերտուհին է եղել: Երաժշտության դասեր էր առնում մեր տանը:
Դեռ վաղուց Հերմինեն ամեն անգամ մեր տուն գալիս ինձ մի տեսակ էր նայում:
Ես հասկանում էի` նրա վարքագիծը վերագրելով մանկական սիրո:
Իսկ հիմա՞:
Հիմա շուրթերս գտել են նրա շուրթերը և պայքարում են կորցրած տարիների ու մանկության հուշերի հետ:
Ուղեղումս եռացող ջրի ձայն է: Կարծես այդ ջուրը լցվում է թոքերս, ես չեմ կարող չբղավել. «Ու՞ր էիր այսքան ժամանակ, որտե՞ղ են թաքնվում քեզ նմանները, որոնց փնտրում են վաղուց, որոնք բուրում են այսքա~ն հաճելի »:
Շնչում է ամբողջ մարմնով:
Շրթունքներիցս ազատված շրթունքները կարծես աղոթք ասելիս լինեն:
- Սու~ս, լռությունը կանհետանա, ես ուզում եմ լսել սրտիդ ձայնը, ե~ս, մի´ խոսիր, գրկի´ր ինձ ավելի ամուր: Հոշոտի´ր տարիներիս բեռը, ջնջի´ր մանկությունս, տա´ր իմ աղջկական մարմինը վեր, հասցրո´ւ քո ամպերին, ուզո~ւմ եմ, խնդրո~ւմ եմ:
Չեմ շնչում, չեմ կարողանում:
Կյանքը մեր վայրի մարմինները հավատի էր բերում, մի նոր հավատի` սիրո հավատի, որտեղ հիմնական պատվիրան-գաղափարը տղամարդու տենչը զգացող կնոջ չարաճճի ժպիտն է, կնոջ մարմնի` գայլի ախորժակը և տղամարդու միամիտ խորամանկությունը:
Օվկիանոսի ժայռափեղկերը տղմոտվեցին:
Երիտասարդ տարիների ցնորածին օրերի բոլոր երազները դուրս պրծան տանջող մարմնից: Վաղուց սպասված ճիչ ու… տիղմի մեջ նվագող գորտերի թավջութակի երաժշտությունը:
-Ների´ր, խնդրո~ւմ եմ, ների~ր:
Մեռնողները փոքրոգի են, երբ ներում են խնդրում` իմանալով, որ մերժում չեն ստանա:
Բայց դու նո´ր կյանք ես մտնում, կյանք, որտեղ լինելու ես ինչ-որ մեկի թևերին թռչող մի հաճույք:
Իսկ ով թռչում է, նա ընկնելուց չի վախենում:
Թռի´ր, բարձրացի´ր, թո´ղ արև լցվի իմ և քո մեջ: Թո´ղ սպանող արևը հենց ինքն էլ հրաժեշտ տա աղջկական հուշերի մեջ կորած մարմնիդ…
Ցնորածին րոպեները, որ մինչ այդ համահուչ էին մարմիններից ելնող ձայներին` չափազանց կարճ գիշերների նման սպառվեցին:
Այդպես էլ մնացինք գորգին պառկած:
Կրծքիս անձնատուր եղած գլուխը նայում է պատի տակ դրված կտավի կարմիր ընկուզենուն:
Ես էլ եմ նայում: Հիմա նկարն ավելի է դուր գալիս:
Զանգ:
Հեռախոսը ձեռքին, շրջազգեստով մի կերպ ծածկելով մարմինը` վազեց դեպի լոգարան:
- Ամեն ինչ կարգին է, Անահի´տ Բաբկենովնա: Չէ´, չհասկացավ, որ այն օրն ինքը սխալ հեռախոսահամարով չէր զանգել Ձեր տուն: Չասե՞մ: Բա, որ հետո իմանա՞: Այդպես ճի՞շտ է:
Անչափ շնորհակալ եմ, իմ սիրելի´ ուսուցչուհի: Համբուրում եմ:
Բազկաթոռի մեջ ծվարել է ծնկներիս:
Կուչ եկած կրծքիս, թևերով ամուր գրկած` երբեք բաց չթողնելու վճռականությամբ` անձայն լաց է լինում:
- Երկա~ր եմ սպասել:
Շոյում եմ գլուխը: Համբուրում արցունքները:
Նկարը նայում է մեզ ու կարծես կատաղությունից ավելի կարմիր է դառնում:
- Դու կարո՞ղ ես ասել, թե ինչու է նկարում ընկուզենին կարմիր: Եվ ընդհանրապես, ի՞նչ է նշանակում այս գեղեցկությունը: Մի՞թե Ալիսան կարող էր այսպես նկարել:
<Աստվա´ծ իմ, ի~նչ անհասկացող են այս տղամարդիկ, մի՞թե այդքան դժվար է կռահել>:
- Կաթը` բերանիդ անկյունում, նշանակում է, որ դեռ բերանիցդ կաթի հոտ է գալիս, մանուկ ես:
Կարկատանները ծվեն-ծվեն արված երջանկության կտորներն են, կորցրած տարիները, որ հավաքվել են մի տեղ`ծնկներիդ:
Որոճող այծը քո եղջյուրներն են…
Հրեցի: Բազկաթոռից ընկավ հատակին:
Վազելով մոտեցա, բարձրացրեցի նկարը ու հարվածելու տեղ էի փնտրում…
Ծաղկաբույր թևերը փաթաթվեցին ինձ:
- Մի´ արա, դա իմ նվերն է քեզնից: Իսկ նկարը կի´նդ չէ նկարել:
- Դու ի՞նչ գիտես:
- Ոչ մի կին իր անունը փոքրատառով չի գրում, իսկ մեքենայիդ վրա գրած «Դմբոն» իմ ձեռքի գործն է:
Հատակին պառկած լուռ նայում ենք պատի տակ դրված կտավի կարմիր ընկուզենուն:
Հիմա նկարը դուր չի գալիս:
- Իսկ ընկուզենի՞ն, ընկուզենին ինչո՞ւ է կարմիր:
- Նկարում ընկուզենին խորհրդանշում է հավերժությունը: Տվյալ դեպքում, որ հարյուր տարի էլ անցնի, նրան հենված մարդը`դու, միևնույն է` չես փոխվի:
Կարմիր է, որովհետև մայր մտնող արևի ճառագայթների մեջ երջանկությունը տեղ չունի:
Բոսորագույն արևն ասում է, որ ինձ պետք չէ հասկանալ, ինձ պետք է վայելել:
Կիսամութի մեջ կարմիր ընկուզենին արդեն երևաց լուսաբացի կապտագույն երանգով:
- Ինձ հետ, իմ գրկում դու միշտ կլինես լուսաբացի շեմին և հիմա ինձ համար ամենալավ լույսը քո աչքերի լույսն է` ինձ տիրելիս:
