Այն, ինչ Շառլ Ազնավուրն ասել է թուրքական թերթին, կարծում եմ, պետք է ընկալել, որպես իննսուն տարեկան հայկական ծագումով ֆրանսիացու խոսք, որը բազմիցս խոստովանել է` ցանկանում է կենդանության օրոք տեսնել հայ-թուրքական հաշտեցումը: Իր թուրք բարեկամի, թուրքերի հանդեպ ատելություն չունենալու, ծննդավայր Թուրքիայի հանդեպ մոր սիրո, Թուրքիայում հնարավոր համերգի մասին Ազնավուրը դեռ վեց ամիս առաջ խոսել է ինձ տված և «Արմենիա» հեռուստաընկերությամբ հեռարձակված հարցազրույցում: Կարդացեք, համոզվեք, որ ազգային հերոսից չի կարելի մի քանի ժամում դավաճան ստանալ:
Շ. Ա.- Մեր հայկական ընտանիքում հայրս ծիծաղն էր, մայրս` լացը: Մայրս կորցրել էր ընտանիքը Թուրքիայում, հայրս Վրաստանից էր, ջարդ չէր տեսել: Այդ ծիծաղի ու լացի` զվարթ լավատեսության ու փխրուն սրտի, մեծ խղճի շախաղից կառուցեցին այնպիսի կերպարներ, ինչպիսին ես ու քույրս ենք:
Մայրս հասցրեց լինել Թուրքիայում մի թուրքի ուղեկցությամբ, որը բացառիկ մարդ էր, մտերիմ ընկեր: Իրար ասում էինք «բրադրս». անգլերեն էինք խոսում, ես թուրքերեն չգիտեմ, նա էլ ֆրանսերեն չէր խոսում: Անունը Ֆերդա Քարաման էր: Զարմանալի մեկը, որը մորս գերեզմանի վրա աղոթում էր, մուսուլմանական աղոթք էր անում, բայց աղոթում էր: Ահա թե ինչու երբեք ոչ մի վատ բան չեմ ասում թուրք ժողովրդի մասին: Երբ քննարկում եմ մեր մեջ եղած հարցը, միշտ ասում եմ Անկարան: Երբեք ոչ թուրքերը: Թուրքեր կան, ռիսկ են անում լինել իմ ընկերը:
Սխալ էր էրդողանի քայլը, երբ նա ասաց, թե ցավակում է մեզ. ցավակցում են ինչ-որ անծանոթի` պատահաբար իմանալով, որ նրա պապը մեռել է: Ու՞մ են ձեռք առնում այդ «ցավակցությամբ»… Ցավակցությունը չի նշանակում, թե ճանաչում ենք կամ զղջում: Ցավակցությունը հենց այնպես նետված բառ է:
Մեր տանն ատելություն չէր սերմանվում թուրքերի հանդեպ: Մայրս ափսոսում էր իր Թուրքիան: Նա սիրում էր այդ երկիրը, իր մանկության երկիրը:
Ինքս էլ մի անգամ եղել եմ Թուրքիայում: Երկու անգամ նույնիսկ: Երբ շատ երիտասարդ էի, Տաքսիմում երգել եմ: Երկրորդ անգամ իմ ընկեր Ֆերդան է ինձ տարել: Նրա ծնողների մոտ մնացի մի որոշ ժամանակ, և նա ինձ ցույց տվեց Ստամբուլը:
Ա.Հ- Չգիտեի, որ համերգ եք տվել Թուրքիայում:
Շ. Ա. - Դա համերգ չէր: Կաբարեում երգելը ի՞ նչ համերգ… Մանավանդ, որ երգիչների խմբով էինք:
Ա.Հ- Ամբողջ աշխարհում երգել եք, բայց համերգ չեք տվել Թուրքիայում: Ինչու՞ :
Շ.Ա.- Որովհետև հայ ժողովրդին դա կարող էր դուր չգալ: Որովհետև վստահություն չկար, չկար այն շարժումը, որն այսօր տեսնում ենք Թուրքիայում ցեղասպանության ճանաչման ուղղությամբ. ես վստահություն ունեմ այդ շարժման հանդեպ. քրդերն են սկսել շատ խոսել մեր մասին: Դա շատ կարևոր է: Այսօր եթե ես գնամ Թուրքիա, դա կլինի հաշտության համար: Ես չեմ կարող բոլորովին միայնակ գնալ հաշտեցման, պետք է նրանք էլ ընդառաջ գան, ինձ հետ լինեն:
Դուք գիտե՞ք, որ Թուրքիայից պարբերաբար բացիկներ եմ ստանում: Ուղարկում են մի գալերիայի լուսանկար, որը կոչվում է «Ազնավուր»: Արաբական ծածկած ծուկայի պես մի տեղ պետք է լինի: Չգիտեմ` ի՞նչ կա ներսում, բայց դե գալերիա է` «Ազնավուր»: Ինձ ուղարկում են նաև Հաջի Բեքիրի ճակատամասի լուսանկարը: Բեքիրը ամենամեծ թուրք հրուշակագործն է, որին գիտեմ երիտասարդության շրջանից: Գիտեն, որ սիրում եմ նրա խմորեղենը և թխվածքներ են ինձ ուղարկում: Շատ հետաքրքիր է… Ուղարկում են նաև լոխում, որը շատ չեմ սիրում. ատամներին է կպչում:
Շարժ կա. երբ ես երգում էի Վրաստանում, շատ թուրքեր էին եկել, երբ ես երգում էի Իսրայելում, էլի կային: Մի թուրք ընտանիք երկու անգամ Իսրայել եկավ՝ հատուկ ինձ լսելու: Դա հաղթանակ է ինձ համար: Բայց պարտություն չէ Թուրքիայի համար: Հաղթանակը անձնական է, հայկական...
Ա.Հ.- Հայաստանում մի պատմություն են պատմում, թե դուք ֆրանսահայ մի երգչի ստամբուլյան համերգը տապալելու համար գնել եք բոլոր տոմսերը, և համերգի օրը նա դատարկ է գտել սրահը:
Շ. Ա.-Չարությունը ճիշտ է, բայց պատմությունը ճիշտ չէ: Ինչու՞, ո՞վ է պատմել, ո՞վ է այդպիսի բաներ պատմում: Ինչպե՞ս պետք է Թուրքիայում տոմսեր գնեի: Ինչու՞ պետք է դեմ լինեի Թուրքիայում երգող հային, քանի որ ինքս չե՞մ գնում Թուրքիա:
Այսօր ես ուզում եմ իմանալ` կա՞ արդյոք որևէ ժառանգ մորս ընտանիքից, որը վերապրել է, ճյուղավորվել որևէ տեղ: Ոչ թե Ազնավուրյան (Ազնավուրյանները, ասացի, այս կողմերից են, Ազնավուրյանները ջարդ չեն տեսել), այլ Բաղդասարյան: Ամեն անգամ, երբ Բաղդասարյան ազգանունով մեկին հանդիպում եմ, հարցուփորձ եմ անում: Մեկը կար Կոմեդի ֆրանսեզում, երկու տարի առաջ էլ նրա հետ խոսեցի այս թեմայով: Կարծում եմ` հայտարարություն կտամ «Ֆեյսբուքի» պես մի տեղ: Չեմ ուզում կեղծ Ազնավուրներ…
