Անխնա թափված տերևներ, իսկ ո՞վ պետք է խնամքով դասավորեր փողոցում տերևներին, չգիտե՜մ… Աշո՞ւնը, բայց աշունը դեռ մանուկ է, ընդամենը մի քանի օրական, անաղա՜րտ, անփո՜րձ ու… Չորացած տերևների հետ միասին փողոցում ընկած են նաև դեռ կենդանի շնչող տերևներ… Մե՜ղք է տրորել տերևները ու փորձում ես քայլել այնպես, որ ցավ չպատճառես դեռ կենդանության նշաններ ցույց տվող տերևներին… Լույսը նոր է բացվում ու այսքան ոտնահետքե՞ր, հետաքրքիր է որտեղի՞ց այս ժամին:
* * *
- Տղա ջան, աչքեր չունես, հասկացա՛, բա խի՞ղճ էլ չունես, ամբողջ միջանցքը ցեխոտ ոտնահետքեր են, ո՞ւր եք շտապում, չեմ հասկանում, հիվանդ են էլի՜, իրենց համար պառկած առողջանում են: - Մայրիկ ջան, կներես, 428-ի հիվանդը… - Ոտքերդ մաքրիր այս շորի վրա, աջից երրորդը: - Գիտե՜մ: Մայրական տագնապալից սպասող աչքերը միանգամից խաղաղվեցին, ասես մի վիճակից անցումը մեկ այլ վիճակի կատարվեց ոչ երկրային արագությամբ: - Եկա՞ր, բա աշխատանքի չե՞ս, առանց այդ էլ մի կարգին բան չեն տալիս, արդեն մեկ ամիս է, գնում գալիս ես, բա որ հանկարծ դո՞ւրս անեն: - Չէ՜, մամ ջան, ամեն ինչ կարգին է, հասկանում են դրությունը, դու ինչպե՞ս ես, անցնո՞ւմ է, ես ճարել եմ պահանջվող գումարը, այսօր կխոսեմ բժշկի հետ, դու միայն մի անհանգստացիր, լա՞վ: - Ախր ինչպե՞ս եղավ, չեմ կարողանում հասկանալ, դու որ այդքան զուսպ էիր ինչպե՞ս կարողացար ձեռք բարձրացնել, ի՞սկ քեզ, դե այդ քննիչը… - Բաց թողեցին, մամ ջան, քաղաքից չբացակայելու ստորագրությամբ, մնում է, որ այսօր Լիանան գնա բողոքը ետ վերցնի: - Ախր ինչպե՞ս եղավ, չեմ կարողանում հասկանալ…
* * *
Ամեն անգամ տուն բարձրանալիս հաշվում էր աստիճանների քանակը ու միշտ զարմանում, որ վերջնական թիվը կենտ էր լինում, կարծես թե պետք է փոխվեր թիվը: Զանգի կոճակը սեղմելիս էլ անպայման ժպտում, քանի որ համոզված էր, որ Լիանան նորից անտրամադիր պետք է բացեր դուռը, սառը հայացքով բարևեր ու շրջվելով հեռանար: Ամեն անգամ ժպիտը մնում էր միջանցքում, շատ կարճ ժամանակահատվածում մենակ մնալուց, ինչ-որ օրենքով ցնդո՜ւմ, վերանո՜ւմ: Այդ օրը չգիտես ինչո՞ւ, աստիճանների քանակը հաշվելիս կանգնեց զույգ թվի վրա: Բա՞ց էր թողել թե՞ սխալվել, չհասկացա՜վ: Դուռը սովորականի նման բացեց Լիանան, ժպտալով: - Այսօր մեզ մոտ տո՛ն է: - Ի՞նչ տոն, մաման տա՞նն է: - Ես ասում եմ տոն է, իսկ դու մամայիդ ես հարցնում, ոչ տանը չէ, մի քիչ լավ չէր զգում, բայց շատ հանգիստ գնաց երկրորդ հարևանի տուն, դե ավելի լավ, կմնանք երկուսով, գինի էլ կա: - Լիան ինչե՞ր ես խոսում, - սենյակի սեղանը սովորականի նման չէր, համեմատած մնացած օրերին կարելի է համարել ճոխ: - Քանի՞ անգամ եմ ասել, ծնողներիցդ փող չուզես, քանի՞ անգամ եմ խնդրել: - Մե՛րն է, ի՞նչ ծնող, համ էլ իմ ծնողները քո մորից ինչո՞վ են պակաս, քեզ ինձ նման աղջիկ են տվել: - Լա՜վ, մի՛ սկսիր, որտեղի՞ց փող: - Օպերայից մարդ էր եկել, պապայիդ ջութակն էին հարցնում… - Օպերա չէ, այլ ֆիլհարմոնիկ, ջութակ չէ այլ թավջութակ, դա ի՞նչ կապ ունի: - Դե մամադ մի քիչ դեմ էր, բայց ես վաճառեցի, ո՞ւմ էր հարկավոր, պատկերացնո՞ւմ ես երեսուն հազար տվեցին: - Դու ի՞նչ է ցնդե՞լ ես, դա հայրիկիս միակ հիշատակն էր, ի՞սկ գիտես դրա գինը… - Հայրիկդ չկա, դու էլ նվագել չգիտես, այդ խլամն էլ պահարանի մեջ… Ապտակն ուժգին չէր, բայց Լիանան ընկավ հատակին: Վազելով աստիճաններով ներքև մորը գտավ հարևաններով շրջապատված: Հարևանի տանից էլ շտապօգնության մեքենայով տարան: Երբ վերադարձավ տուն, տանը Լիանայի ծնողներն էին ու թաղային միլիցիոները:
* * *
- Ժամերը հաշված են, ես հասկանում եմ, բայց ցավո՜ք, ընդամենը կարող եմ հիսուն տոկոս կանխավճարով, իմանալով ձեր պատմությունը, ի դեպ վերջացրի՞ք, հաշտվեցի՞ք ձեր կնոջ հետ: - Այո, ամեն ինչ վերջացավ կարծես, բժիշկ ջան, ես գումարը ճարել եմ, վարկով, օգնեցին ընկերներս, տանն է գումարը: - Հարկավոր է այսօր փոխանցումն անել, ես կտամ հաշվեհամարը, ժամը 18-ից հետո կնստի մեր հաշվին, մի մտածեք, պետք է որ լավ լինի:
* * *
Աստիճանների քանակը այս անգամ էլ զույգ ստացվեց: «Ցրված եմ, ինչպես երբեք, ե՞րբ պետք է վերջանա այս քաոսը» Դուռը բացեց Լիանայի ժպիտը: Անսպասելի ընդառաջ եկավ ու գրկեց ամուսնուն: - Գիտես, որ սիրում եմ, գիտե՞ս չէ, ինչո՞ւ այդպես ստացվեց, լավ մոռանանք, մայրիկցդ չեմ հարցնում, գիտեմ, որ լավանում է: - Դու խիղճ ունե՞ս, ոչ մի անգամ չայցելեցիր նրան: - Ինքդ ես ասել, որ ես շատ գեղեցիկ եմ խիղճ ունենալու համար, մոռացե՞լ ես: Հայացքը զգույշ, վախենալով պտտվում էր սենյակում ու կարծես թե որոնում ժպտալու պատճառները: Հայացքն անկարող էր ու ոչինչ չգտավ: - Սո՛ւրճ պատրաստիր, ուտել չեմ ցանկանում: Արագ գնանք դիմումդ ետ վերցնենք, դեռ գործեր ունեմ: Սենյակում ինչ-որ բան էր փոխվել, չէր կարողանում հասկանալ ինչ, ինչ-որ տեղափոխությո՞ւն, թե ինչ-որ թարմացում: Կարծես ամեն ինչ նորմալանում է: Ծխախոտը վառելիս աչքին ընկավ ցածր պահարանի վրա դրված իր ծնողների լուսանկարը, որը չգիտես ինչու մոր սենյակից տեղափոխվել էր ընդհանուր սենյակ: Մի պահ շուրջը կարծես ամեն ինչ կանգ առավ: Ծխախոտը բերանից ընկավ գորգի վրա: - Լիանա՜, - բղավոցը նման էր ձագը կորցրած մի վայրի էգի մռնչոցի ու այդ ձայնից էլ տեղից վեր կենալու փորձը ավարտվեց անհաջողությամբ: Չհասկացավ ինչպես ձեռքում հայտնվեց հաստ շրջանակով, ապակեպատ շրջանակը: Ներս վազեց Լիանան, վախեցած: - Ի՞նչ եղավ, սիրելիս, վա՞տ ես: - Սա՞…- չկարողացավ շարունակել: - Պատկերացնում ես հայրդ երևի իր խնայած փողերը պահել էր նկարի ետևում, ես եմ գտել, նայի՜ր: Դուրս վազեց սենյակից ու մի քանի րոպե անց սենյակ մտավ վագրե մորթիով սիրո ուրվականը: Սկսեց պտտվել սենյակում, երգելով: - Լա՞վն է չէ, մուշտակ գնեցի, մեր հաշտության կապակցության առթիվ, գիտե՞ս ինչքան եմ քեզ սիրում: Նկարը օդում պտտվելով դեռ չէր հասել սիրո ուրվականին, երբ ակամա բղավեց. - Մայրս…- ու ընկավ:
* * *
- Բժիշկ, 428-ի հիվանդը… - Գիտե՜մ, պատրաստեք վիրահատման, տղան խո՛սք է տվել, գումարը կլինի: - Նրա մոտ մի կին էր եկել, եթե չեմ սխալվում, նրա հարսի մայրը: - Ե՞վ… - Վիրահատման կարիք չկա, նա արդեն մահացել է:
* * *
… Ոտնահետքերի մեջ պարզ երևում է մի փոքրիկ ոտնահետք, որը կարծես քայլել է տերևները չտրորելով, երեխայի կամ կնոջ ոտնահետք է… Բայց ինչո՞ւ է տարօրինակ կանոնավոր շրջանագծի նման, ո՜չ, սա այլ ոտնահետք է, որին նայելիս զգում ես մեկ այլ վիճակ, միաժամանակ հաճելի ու կոկորդդ սեղմող… …Սիրտդ սկսում է ավելի արագ բաբախել, հայացքդ դառնում է հեռավոր-երազկոտ ու առանց պատճառի երջանիկ, քայլվածքդ փոխվում է դառնալով զգույշ ու մոտավոր նմանվում կիսաթռիչքով քայլելուն, ականջներդ այրվում են ավելին լսելու ցանկությունից, աչքերդ չեն բարձրանում ոտնաթաթերի վրայից…քանի որ պարզ հասկանում ես, որ քեզ հետ շատ շուտով՝ընդամենը մի քանի քայլից հետո կհանդիպի նա՝ Սիրո ուրվականը, որը ոչ բիոքիմիական ոչ էլ ֆիզիկական վիճակ է այլ քո կյանքի գոյության Նպատակը, որտեղ ոչ մի մանրուք չպետք է անտեսվի… Վերջաբան Ես մա՜րդ եմ, Մա՜րդ… Մա՜րդ, որի հայացքը սեղմված է ճաղերին: Կարող եմ նույն կետին նայել երկա՜ր, շա՜տ երկար: Կարող եմ նայելով կորցնել ժամանակի զգացողությունը, կարող եմ նայելով տեսնել սեփական մորս առանց որդու ներկայության հողին հանձնելու պահը… Կարող եմ հայացքով վազել արագ, դանդաղ ինչպես կամենամ ու նայելով տեսնել շուրջն ամենուր պտտվող մանրուքները, մոտենալ նրանց, առավել ճանաչելու համար: Ես սիրո՜ւմ էի, ես սիրո՜ւմ եմ: Ո՞ւմ, իմ սիրո ուրվականի՞ն, թե դա միայն իմ երևակայության արդյունքն է: Ես չգիտեմ իմ հարցի պատասխանը, բայց հաստատ գիտեմ, որ ունեմ բազմաթիվ հղկված կողեր ու դեմքեր և այդ բոլորը ես եմ՝ Մարդ, որը գիտի սիրել: Ո՞ւմ, կարևոր չէ… Ես եմ՝ տխուր և ուրախ, բարի և կոպիտ, սառը և կրքոտ, համեստ ու անկեղծ…բայց Մարդ, որը կորցրել է «Ո՞վ եմ ես վերջապես» հարցի պատասխանը…