ԱՄՆ պաշտպանական գերատեսչության ղեկավարի տեղակալ Ֆրենկ Քենդալը հայտարարել է, որ վերջին ժամանակներում ԱՄՆ-ն սկսել է կորցնել ռազմատեխնոլոգիական առավելությունը՝ զիջելով Չինաստանին, Ռուսաստանին և այլ երկրներին: Նա մասնավորապես անդրադարձել է Չինաստանին՝ ասելով, որ վերջինիս արագ զարգացմամբ ԱՄՆ-ի տեխնոլոգիական առավելությանն այնպիսի մարտահրավեր է նետվել, որն ինքը չի տեսել տասնամյակներ շարունակ, հատկապես՝ Ասիա-Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում։
Սա, հարգելի ընթերցող, առաջին հայացքից կարող է թվալ, որ ԱՄՆ-ն մտահոգություն է հայտնում աշխարհում իր դերի և ազդեցության նվազման վերաբերյալ: Այլ կերպ ասած, կարծես թե ականատեսն ենք լինում վերջին 20 տարիների միաբևեռ քաղաքականության ավարտի և դրա արդյունքում ստեղծված բազմաբևեռ աշխարհի հիմնադրմանը, բայց, անկեղծ ասած, ինձ այդպես չի թվում: Ես կարծում եմ՝ սա պարզապես խաղ է ԱՄՆ-ի կողմից, որպեսզի նա մեծացնի իր ռազմական բյուջեն և ճնշի զարգացող խոշոր տերություններին`պահպանելու համար աշխարհում ստեղծված ստատուս-քվոն: Հիմա եկեք հասկանանք, թե արդյոք ԱՄՆ-ն անկում է ապրում ռազմական ոլորտում, թե ոչ:
Այսօրվա դրությամբ ԱՄՆ առաջատար է իր ռազմական բյուջեով, որը կազմում է աշխարհում այս ոլորտի մասնաբաժնի շուրջ 40%-ը ($682մլդ), իսկ Չինաստանը տարեկան ծախսում է շուրջ $160մլդ, որն իր հերթին կազմում է 9.5%-ը: Ռուսաստանը, ճիշտ է, աշխարհում երրորդն է, բայց նրա ծախսերը կազմում են 2 անգամ պակաս, քան Չինաստանինը:
Այսօրվա դրությամբ ԱՄՆ-ի ռազմածովային ուժերի միայն 7-րդ նավատորմը, որը տեղակայված է Ճապոնիայի և Հարավային Կորեայի մոտ, հավասարը չունի ամբողջ Հնդկական օվկիանոսում և ընդհանրապես ամբողջ Ասիայում: Մինչդեռ Չինաստանի նավատորմը շատ թույլ է զարգացած և զիջում է ոչ միայն 7-րդ նավատորմին, այլև Հնդկաստանի արագ զարգացող նավատորմին (ի դեպ, Հնդկաստանինը Ասիայում զիջում է միայն հենց 7-րդ նավատորմին): Չինաստանի ամենազարգացած ճյուղը ցամաքային զորքերն են, բայց այսօրվա իրականության մեջ ուժեղ բանակ ունենալու համար պետք է ունենալ ուժեղ նավատորմ և ավիացիա:
Ինչ վերաբերում է Հնդկաստանին, ապա նավատորմից բացի, կարելի է ասել՝ ոչինչ չունեն: Նրանց ցամաքային ուժերը և ավիացիան անհամեմատ զիջում են ԱՄՆ-ին: Ճիշտ է, Հնդկաստանը ևս միջուկային տերություն է, բայց այսօրվա դրությամբ դա քիչ է: Հնդկաստանի մասին այսքանով կարելի է սահմանափակվել: Իսկ Ռուսաստանը փորձում է վերականգնել Սովետական միության ռազմական հզորությունը, բայց ժամանակի առումով հետ է մնում: Ինչ խոսք, նրանց միջուկային արսենալը ամենամեծն է աշխարհում, բայց ինչպես քիչ առաջ ասացի, դա շատ քիչ է «մրցունակ» մնալու համար: Աշխարհն առաջ է շարժվում, և անընդհատ ներդրումներ են արվում ռազմական տեխնիկայի մոդեռնիզացման ուղղությամբ, իսկ դրա համար անհրաժեշտ է հզոր տնտեսություն, որը որ Ռուսաստանն առայժմ չունի:
Մենք ընդամենը խոսեցինք ԱՄՆ-ի և նրա, այսպես ասած, պոտենցիալ հակառակորդների ռազմական դրության մասին, սակայն նույնիսկ եթե երկրների հզորությունը չափենք իրենց տնտեսությունով, ապա ԱՄՆ ևս առաջատար է և մոտ ժամանակներս դժվար էլ իր տեղը զիջի: Հաճախ խոսվում է այն մասին, որ ԱՄՆ-ի հեգեմոնիան կավարտի 2025թ.-ին (ոմանք ասում են 35 կամ 45 տարի հետո): Անկեղծ ասած, ես այդպես չեմ կարծում, հենց միայն այն պատճառով, որ մինչև 20045 թվականները ոչ ոք չէր էլ կարող պատկերացնել, որ ԱՄՆ-ում կհայտնաբերվեն սլանցային գազի ահռելի պաշարներ, որոնք օրեցօր ավելանում են և, ըստ Միջազգային էներգետիկ գործակալության, 2020թ.-ից սկսած ԱՄՆ-ն ոչ միայն չի լինի ածխաջրածինների ներկրող, այլև կլինի արտահանող երկիր: Նման սցենարը ԱՄՆ-ին կդարձնի անխոցելի Միջին Արևելիքի վայրիվերումներից և կխթանի տեղական արտադրանքի մրցունակությանը: Մի խոսքով, կարծում եմ՝ այս տվյալներն էլ բավական են, որ հասկանանք, որ ԱՄՆ-ի փորացավը միանգամայն ուրիշ է:
