Հայոց 150 թագուհիները

Վ. Սուրենյանց. «Զաբել թագուհու վերադարձը գահին»

Հայ ժողովրդի պատմության մեջ թագավորների կողքին իրենց ուրույն տեղն են ունեցել հայոց թագուհիները: Միջնադարում 100-ից ավելի թագուհիներ դարձել են Հայաստանի հարևան քրիստոնյա տերությունների թագուհիներ ու իշխանուհիներ, իսկ նրանցից 10-ը Բյուզանդիայի կայսրուհիներ: Նրանց կարելի էր անվանել հայ թագուհիներ, ոչ թե հայոց թագուհիներ: Հայոց թագուհիները եղել են հայոց պետական կազմավորումների տիրակալների կանայք: Ըստ մեզ հասած տեղեկությունների՝ Հայաստանը ունեցել է 150 թագուհի: 103-ը ազգությամբ հայ, 1-ը ասորի, 8-ը՝ պարթև, 6-ը պարսիկ, 2-ը՝ ալան, 9-ը՝ հույն, 6-ը հռոմեացի, 4-ը՝ վրացի, 10-ը՝ ֆրանսիացի, 1-ը՝ մոնղոլ: Հայոց թագավորնրից միայն Գագիկ Բ Բագրատունին էր, որ գահակալման ընթացքում ամուսնացած չէր: Բայց հետագայում գահընկեց լինելուց հետո ամուսնացել է:

Պատմության ընթացքում հայոց թագուհիներն օգնել են իրենց ամուսիններին, մասնակցել երկրի կառավարման ու պաշտպանության գործին: Ստորև ներկայացված են հայոց պատմությանը հայտնի 150 թագուհիները:

1. Սոսեմ  -  ԱՐԱՄ
2. Եպիգե  -  ԱՐԱՄԵ
3. Արքանա  -  ԱՐԱՄԵ
4. Արարանսա  -  ՍԱՐԴՈՒՐԻ Ա
5. Նաիրա  -  ԻՇՊՈՒԻՆԻ
6. Թարիրիա  -  ՄԵՆՈՒԱ
7. Թիլամա  -  ԻՆՈՒՇՊՈՒԱ
8. Բագենա  -  ԱՐԳԻՇՏԻ Ա
9. Սուսարատու  -  ՍԱՐԴՈՒՐԻ Բ
10. Ռուսաինա  -  ՌՈՒՍԱ Ա
11. Հասիս  -  ԱՐԳԻՇՏԻ Բ
12. Կոթոն  -  ՌՈՒՍԱ Բ
13. Օրաշ  -  ՍԱՐԴՈՒՐԻ Գ
14. Ուրանիա  -  ՍԱՐԴՈՒՐԻ Դ
15. Պատար  -  ԱՐԳԻՇՏԻ Գ
16. Ծիրանե  -  ԷՐԻՄԵՆԱ
17. Հուծան  -  ՌՈՒՍԱ Գ
18. Կապուտան  -  ՌՈՒՍԱ Դ
19. Ասարհադոնիա  -  ՊԱՐՈՒՅՐ ՍԿԱՅՈՐԴԻ
20. Ծամծամ  -  ՀՐԱՉՅԱ
21. Վանուհի  -  ԵՐՎԱՆԴ Ա ՍԱԿԱՎԱԿՅԱՑ
22. Զարուհի  -  ՏԻԳՐԱՆ ԵՐՎԱՆԴՅԱՆ
23. Տիգրանուհի  -  ՀԻԴԱՐՆԵՍ Ա ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
24. Միհրանա  -   ՀԻԴԱՐՆԵՍ Բ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
25. Սիփանե  -   ՀԻԴԱՐՆԵՍ Գ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
26. Ասատերա  -  ԱՐՏԱՇԻՐ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
27. Հռոդոգունե  -  ԵՐՎԱՆԴ Բ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
28. Ծովինար  -  ՎԱՀԵ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
29. Նանե  -  ԵՐՎԱՆԴ Գ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
30. Արեգ  -  ՎԱՆԱՆԵՍ
31. Երվանդուհի  -  ԵՐՎԱՆԴ Դ ՎԵՐՋԻՆ
32. Սամոսիա  -  ՍԱՄՈՍ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
33. Հիերաքսիա  -  ԱՐՇԱՄ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
34. Անտիոքիա  -  ՔՍԵՐՔՍԵՍ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
35. Աստղիկ  -  ԶԱՐԵՀ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
36. Լուսատիկին  -  ԱՐԿԱԹԻԱՍ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
37. Հուտոմիա  -  ՄԵՀՐՈՒԺԱՆ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
38. Մորճ  -  ԱՐՏԱՆԵՍ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
39. Ասպանույշ  -  ՊՏՂՈՄԵՈՍ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
40. Արտասա  -  ՍԱՄՈՍ Բ
41. Արշանույշ  -  ՄԻՀՐԴԱՏ ԿԱԼԻՆԻԿՈՍ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
42. Ոսկեմայր  -  ԱՆՏԻՈՔՈՍ Ա ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
43. Հայամա  -  ԱՆՏԻՈՔՈՍ Դ ԵՐՎԱՆԴՈՒՆԻ
44. Սաթենիկ  -  ԱՐՏԱՇԵՍ Ա ԲԱՐԻ
45. Դշխո  -  ԱՐՏԱՎԱԶԴ Ա
46. Անահիտ  -  ՏԻԳՐԱՆ Ա
47. Հուտոմիա  -  ՏԻԳՐԱՆ Բ ՄԵԾ
48. Կլեոպատրա  -  ՏԻԳՐԱՆ Բ ՄԵԾ
49. Համասփյուռ  -  ՏԻԳՐԱՆ Բ ՄԵԾ
50. Սոսեմ-Զոսիմա  -  ՏԻԳՐԱՆ Բ ՄԵԾ
51. Զահանիրա  -  ՏԻԳՐԱՆ ԿՐՏՍԵՐ
52. Արաքսա  -  ԱՐՏԱՎԱԶԴ Բ
53. Սասա  -  ԱՐՏԱՇԵՍ Բ
54. Ջանամա  -  ԱՐՏԱՇԵՍ Բ
55. Օգտավա  -  ՏԻԳՐԱՆ Գ
56. Էրատո  -  ՏԻԳՐԱՆ Դ
57. Հարմոնիա  -  ԱՐՏԱՎԱԶԴ Գ
58. Արշակադուխտ  -  ՎԱՂԱՐՇԱԿ
59. Անույշ  -  ԱՐՏԱՎԱԶԴ Դ
60. Էլեկտրա  -  ՏԻԳՐԱՆ Ե
61. Բագրատուհի  -  ԶԵՆՈՆ-ԱՐՀԱՇԵՍ
62. Շահասպդուխտ  -  ԱՐՇԱԿ Ա
63. Զենոբիա  -  ՀՌԱԴԱՄԻԶԴ
64. Մայա  -  ԿՈՏԻՍ
65. Զենոբիա  -  ՀՌԱԴԱՄԻԶԴ
66. Բակուրադուխտ  -  ՏՐԴԱՏ Ա
67. Ճերմակուհի  -  ՏՐԴԱՏ Ա
68. Կապիտոլա  -  ՏԻԳՐԱՆ Զ
69. Սանդուխտ  -  ՍԱՆԱՏՐՈՒԿ ԱՐՇԱԿՈՒՆԻ
70. Սիրունիկ  -  ԱՇԽԱԴԱՐ-ՇԻԴԱՐ
71. Նազենիկ  - ՊԱՐՏԱՄԱՍԻՐ
72. Վաղարշուհի  -  ՎԱՂԱՐՇ ԱՐՇԱԿՈՒՆԻ
73. Սիլվա -  ՍՈՀԵՄՈՍ
74. Մազետա  -  ԲԱԿՈՒՐ ԱՐՇԱԿՈՒՆԻ
75. Արշամուհի  -  ՎԱՂԱՐՇ Բ ԱՐՇԱԿՈՒՆԻ
76. Խոսրովանույշ  -  ԽՈՍՐՈՎ Ա ՄԵԾ ԱՐՇԱԿՈՒՆԻ
77. Նուշիկ  -  ԱՐՏԱՎԱԶԴ Ե
78. Սասանդուխտ  -  ՈՐՄԻԶԴ-ԱՐՏԱՇԻՐ
79. Ներսեհանույշ  -  ՆԵՐՍԵՀ
80. Աշխեն  -  ՏՐԴԱՏ Գ ՄԵԾ
81. Ճախրուհի  -  ԽՈՍՐՈՎ Բ ԿՈՏԱԿ ԱՐՇԱԿՈՒՆԻ
82. Բամբիշ  -  ՏԻՐԱՆ
83. Փառանձեմ  -  ԱՐՇԱԿ Բ ԱՐՇԱԿՈՒՆԻ
84. Օլիմպդիա  -   ԱՐՇԱԿ Բ ԱՐՇԱԿՈՒՆԻ
85. Զարմանդուխտ  - ՊԱՊ
86. Ռոմելա  -  ՎԱՐԱԶԴԱՏ ԱՐՇԱԿՈՒՆԻ
87. Վարդանդուխտ  -  ԱՐՇԱԿ Գ ԱՐՇԱԿՈՒՆԻ
88. Սմբատուհի  - ՎԱՂԱՐՇԱԿ
89. Զրվանդուխտ  -  ԽՈՍՐՈՎ Գ ԱՐՇԱԿՈՒՆԻ
90. Գեղանույշ  -  ՎՌԱՄՇԱՊՈՒՀ
91. Շապուհդուխտ  -  ՇԱՊՈՒՀ ՊԱՐՍԻԿ
92. Քնքուշ  -  ԱՐՏԱՇԵՍ Բ ԱՐՇԱԿՈՒՆԻ
93. Հայրանույշ  -  ԱԲԳԱՐ Է
94. Հովանդուխտ  -  ԱԲԳԱՐ Ը
95. Սոփիա  -  ԱԲԳԱՐ Թ
96. Հուրամա  -  ՎԱՉԵ
97. Շուշանիկ  -  ՎԱՉԱԳԱՆ Գ ԲԱՐԵՊԱՇՏ
98. Գրիգորանույշ  -  ՀԱՄԱՄ ԱՐԵՎԵԼՑԻ
99. Կատրանիդե  -  ԱՇՈՏ Ա ՄԵԾ ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ
100. Աշոտդուխտ  -  ՍՄԲԱՏ Ա ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ
101. Սահականույշ  - ԱՇՈՏ Բ ԵՐԿԱԹ ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ
102. Մարիամ  -  ԱԲԱՍ ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ
103. Խոսրովանույշ  -  ԱՇՈՏ Գ ՈՂՈՐՄԱԾ ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ
104. Կատրանիդե  -  ՍՄԲԱՏ ՏԻԵԶԵՐԱԿԱԼ ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ
105. Կատրանիդե  -  ԳԱԳԻԿ Ա ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ
106. Շուշան  -  ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՍՄԲԱՏ ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ
107. Ֆլորա   -  ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՍՄԲԱՏ ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ
108. Թագուհի  - ԱՇՈՏ Դ ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ
109. Գրիգորադուխտ  -  ԳԱԳԻԿ-ԽԱՉԻԿ ԱՐԾՐՈՒՆԻ
110. Մլքե   -  ԳԱԳԻԿ-ԽԱՉԻԿ ԱՐԾՐՈՒՆԻ   
111. Գուրգենդուխտ  -  ԱՇՈՏ-ԴԵՐԵՆԻԿ ԱՐԾՐՈՒՆԻ
112. Կատա  -  ԱԲՈՒՍԱՀԼ-ՀԱՄԱԶԱՍՊ ԱՐԾՐՈՒՆԻ
113. Դերենիկուհի  -  ԱՇՈՏ-ՍԱՀԱԿ ԱՐԾՐՈՒՆԻ
114. Գայանե  -  ԳՈՒՐԳԵՆ-ԽԱՉԻԿ ԱՐԾՐՈՒՆԻ
115. Խուշուշ  -  ՍԵՆԵՔԵՐԻՄ-ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ
116. Փառիսուհի  -  ՄՈՒՇԵՂ Ա
117. Գորանդուխտ  -  ԱԲԱՍ ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ
118. Գորանդուխտ  -  ԳԱԳԻԿ ԱԲԱՍՅԱՆ-ԿԱՐՍԵՑԻ
119. Արուսյակ  -  ԳՈՒՐԳԵՆ-ԿՅՈՒՐԻԿԵ
120. Զորակրցել  -  ԴԱՎԻԹ ԱՆՀՈՂԻՆ
121. Հռիփսիմե  -  ԿՅՈՒՐԻԿԵ Ա ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ
122. Մամքան  -  ԱԲԱՍ Ա
123. Ռուզուքան  -  ԴԱՎԻԹ ԿՅՈՒՐԻԿՅԱՆ
124. Սեդա  -  ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ-ՍԵՆԵՔԵՐԻՄ
125. Շահանդուխտ  -  ՍՄԲԱՏ Ա ՍԱՀԱԿՅԱՆ
126. Քուպղիդուխտ  -  ՎԱՍԱԿ Ա
127. Սոփի  -  ՍՄԲԱՏ Բ ԱՇՈՏՅԱՆ
128. Շահանդուխտ  -  ԳՐԻԳՈՐ Ա ԱՇՈՏՅԱՆ
129. Հրանուշ  -  ՍԵՆԵՔԵՐԻՄ ՍԵՎԱԴՅԱՆ
130. Մարիամ  -  ԳՐԻԳՈՐ Բ
131. Կատա  -  ՀԱՍԱՆ ԳԵՌԱՔԱՐԵՑԻ
132. Մամա  -   ՀԱՍԱՆ ԳԵՌԱՔԱՐԵՑԻ
133. Զաբլուն  -  ԼԵՎՈՆ Բ ՄԵԾԱԳՈՐԾ
134. Սիպիլ  -   ԼԵՎՈՆ Բ ՄԵԾԱԳՈՐԾ
135. Զաբել թագուհի  -  ԱՆԴՐԵԱՍ
136. Կեռան  -  ԼԵՎՈՆ Գ
137. Մարգարիտա  -  ՀԵԹՈՒՄ Բ
138. Մարգարիտա  -  ԹՈՐՈՍ Ա
139. Զաբել  -  ԿԻԼԻԿՅԱՆ ՍՄԲԱՏ
140. Խաթուն   -  ԿԻԼԻԿՅԱՆ ՍՄԲԱՏ
141. Բեատիրչե  -  ԿՈՍՏԱՆԴԻՆ Բ
142. Ագնես  -  ԼԵՎՈՆ Դ
143. Զաբլուն  -  ՕՇԻՆ Ա
144. Հովհաննա  -  ՕՇԻՆ Ա
145. Ալիս  -  ԼԵՎՈՆ Ե
146. Կոստանդիա  -  ԼԵՎՈՆ Ե
147. Կանդակուզենիա  -  ԳՎԻԴՈՆ-ԿՈՍՏԱՆԴԻՆ
148. Մարիուն  -  ԿՈՍՏԱՆԴԻՆ Դ
149. Օշինդուխտ  -  ԿՈՍՏԱՆԴԻՆ Դ
150. Մարգարիտա  -  ԼԵՎՈՆ Զ

Աղբյուրը