Երբեք այս մասին բարձրաձայն չեմ խոսել, գուցե՝ որ կյանքը խայտաբղետ և կործանարար հեղեղի պես թափվել է գլխիս և իր պտույտի մեջ առել ինձ, գուցեև՝ սարսափել եմ մեղավորության դառը զգացումից, որ կարող էր սպանել ինձ. ո՞վ գիտե… Բայց ահա, երբ շատ-շատ տարիներ են անցել, ուզում եմ այս կերպ քավել իմ մեղքը՝ թեթևացնելու սրտիս վրա քարի պես ընկած այս պատմությունը:
Դու գեղեցիկ էիր, լիովին պատանի և ճիշտ իմ տարիքին՝ տասնյոթ տարեկան: Մենք միասին քննություններ էինք հանձնում մեր փոքրիկ քաղաքի ինստիտուտում:Շոգ ամառը, ինչպես շատերին, մեզ էլ քշում էր պսպղուն և խիտ կանաչով պատած այգին, որտեղ ագահորեն և շնչակտուր կարդում էինք մեր դասագրքերը, անվերջ և անվերջ թերթում էջերը, ես՝ հայոց լեզու և գրականություն, դու՝ ֆիզիկա և մաթեմատիկա: Ես ատում էի այն կապերն ու շաղկապները, որոնց չէի կարողանում հիշել: Իսկ դու, մայրաքաղաքային ընկեր, փորձում էիր օգնել ինձ՝ կատակախառն օրինակներով:
-Արի այսպես հիշիր, որ հեշտ լինի. Եթե դու ինձ մերժես, ապա ես կմեռնեմ և կանցնեմ ջրի տակ…Եթե, ապա, տակ…
Եվ այսպես, անվեջ օրինակներ: Ես խենթի պես ծիծաղում էի, ծաղրում քեզ, թեպետ գիտեի, որ խենթի պես սիրահարված էիր ինձ և ամեն օր նույն ծառի տակ սպասում էիր: Ես դավադիր խաղում էի քո զգացմունքների հետ, և օր-օրի ինձ ավելի էր դուր գալիս քո սիրահարվածությունը և իմ չարաճճի սեթևեթանքը: Ահ, իմ դեռատի ընկեր, քեզ ինչպե՞ս էիր թույլ տվել սիրահարվել այդ հեղհեղուկ, քմահաճ և կամակոր վարդագույն ամպին, թիթեռի թևերից էլ նուրբ այդ անհուսալի, վետվետուն մատղաշ կույսին, որի սլացիկ ոտքերը մինչև ծնկները փաթաթված էին բարձրակրունկի կարմիր քուղերով, իսկ կարճափեշ շորին ծփում էին նետի պես ուղիղ մազերը:
Քո վերջին քննությունից հետո, երբ արդեն դու ընդունվել էիր, թղթի մի կտոր խոթեցիր պայուսակիս մեջ: Մի քանի օրով պետք է մեկնեիր տուն:
-Հեռախոսահամարս է,- ասացիր,- և հիշիր, եթե դու ինձ մերժես…այս քաղաքում չեմ կարողանա այլևս սովորել, թղթերս կտեղափոխեմ Երևան…
Սա արդեն դաս չէր, կատակ չէր: Դու հանդիսավոր էիր, գունատ և ասես ջերմում էիր տենդի մեջ: Դա վիրավորական էր և ահավոր իրական: Ես ուղղակի ծաղրեցի քո ինքնավստահությունը: Երկար, թե՞ ինձ թվաց, նայեցիր ինձ, աչքերդ լի էին արցունքով, որոնք ամենևին էլ չշարժեցին իմ գութը: Ինստիտուտից քայլելով իջանք: Դու ընդհատուն, դողացող ձայնով խոսում էիր մեր իբր ընդհանուր ծրագրերի մասին, որն էլ ավելի էր խոցում ինձ: Կամրջի մոտ կանգ առանք:
-Ուշ չէ դեռ,-ասացիր,- լավ մտածիր, ես այնպե՜ս եմ սիրում ձեր քաղաքը, քե՜զ…
Առանց շրջվելու՝ թեթև, անհոգ, անկարեկից, արագորեն հեռացա:
Այնքան հողեղեն էիր արտահայտել քո զգացմունքը, այնքան պարզ՝ ապագա մեր օջախի, մեր ծնվելիք երեխաների մասին, որ զեփյուռի պես թափանցիկ, անորսալի հոգիս տակնուվրա էր եղել: Ինձ մատուցված հետագա կյանքի գորշ և հասարակ հավասարումից տեղ չէի գտնում: Ես ատում էի քեզ և չէի ուզում այլևս տեսնել քո դեմքը: Դու համարձակվել էիր երկնքում թևող իմ երազանքները վար իջեցնել և խոսել խոհանոցի, ննջասենյակի կամ ծննդատան մասին: Օ՜, ի՜չ պարզունակն էիր աչքիս, ին՜չ ձանձրալի:
Ճանապարհին քո տված թղթի կտորը պատռեցի և դեն նետեցի, բայց մինչ այդ աղջնակի հետաքրքրասիրությամբ, կարդացի հեռախոսահամարդ, որն, ասես, հեճուկս ինձ՝ մեխվեց մտքիս մեջ և դա ինձ էլ ավելի զայրացրեց:
Հաջորդ օրը ես նույն ծառի տակ կարդացի դասագրքերս, դու չկայիր: Չգիտեմ ինչու՞, գուցե փառասիրությունից, սպասում էի զոհիս, թեպետ գիտեի, որ արդեն մեկնել ես: Քննաշրջանն ավարտվեց: Այդ տարի մեկ միավորով ես դուրս մնացի մրցույթից: Ես չընդունվեցի:
Սեպտեմբերի սկիզբն էր: Ես թղթերս էի հանում ինստիտուտից: Քո անվերջ զանգերին ես պատասխանում էի լռությամբ և արհամարհանքով: Հազար անգամ ավելի էր սաստկացել հպարտությունս: Սրված ինքնասիրությունս, այն, որ ես դուրս եմ մնացել, թույլ չտվեց նույնիսկ, որ ես վերջին անգամ լսել քեզ: Դու խոսքիդ տերը եղար. թղթերդ տեղափոխեցիր Երևան:
…Անցան շաբաթներ, երկու և ավելի ամիսներ: Արդեն նոյեմբերն էր: Այդ օրերին ամբողջ հանրապետությունում դեռ խոսում էին Երևանյան լճում խորտակված տրոլեյբուսի մասին:
Աշուն էր արդեն, ես նորից սկսել էի պարապել՝ գալիք տարվա քննությունների համար: Տխուր, տաղտկալի օր էր: Անձրևն անվերջ թափվում էր: Հորդահոս հեղեղը փողոցներով տանում էր այլևս փտած տերևները: Ոչ մի գույն չէր մնացել, երկնքում մի կտոր լույս չկար: Հոգիս նվվում էր անբացատրելի ցավից: Անարձագանք շարունակվող զանգերդ անսպասելի դադարել էին, իսկ, ահա, ես… սովորե՜լ էի դրանց…Մեջս վիրավորանքից՝ լաց լինելու ցանկություն կար: Հանկարծ ուզեցի ձայնդ լսել: Ինձ թվաց՝ ձայնիդ մեջ գույներ կային. ամառային, տաք և փափուկ…Իսկ ինչու՞ չզանգահարել, չէ՞ որ ես հիշում էի հեռախոսահամարդ: Ես հիշեցի, ինչ՜ մեծ ցավ, հիշեցի, թե ինչպե՜ս էիր ինձ փորձում սովորեցնել, հիշողությանս մեջ ամրակայել՝ եթե...ապա…Ահ, ատելի կապեր ու շաղկապներ…Դա խելագարություն էր տասնյոթամյա աղջնակի համար, բայց ես զանգահարեցի մտքիս մեջ զարհուրելիորեն մեխված հեռախոսահամարով:
Ինչո՞ւ, ինչո՞ւ զանգահարեցի, թե՞ դա էլ իմ հերթական քմահաճությունն էր…Ես, ախր, այնքա՜ն անփորձ էի, եթերային…Հազար երանի՝ չզանգահարեի: Ոչ, ոչ, ես ցավ չզգացի, ես ցնցվեցի ես սարսռացի մինչև ողնուծուծս, ես կորցրի ասես իմ ողջ անհոգությունը, դեռատիությունը, երբ տղամարդու թավ ձայնն ասաց, որ դու, Տե՜ր Աստված, դու… եղել ես այն…տրոլեյբուսի՜ մեջ…և քեզ…և դո՜ւ, մի խոսքով, չկա՜ս արդեն…Ես վախից և սոսկանքից անմիջապես նետեցի լսափողը, իսկ տղամարդը, հավանաբար վշտահար հայրդ, փորձում էր պարզել անունս և թե՝ ո՞վ եմ ես…Ի՜նչ կարող էի ասել…
Տարիներ շարունակ, թաքուն զղջումը կեղեքում էր հոգիս. գուցե ես չմերժե՜ի քեզ, և դու չտեղափոխեի՜ր թղթերդ…Իմ սեթևեթ երազների համար, հավատա, ես լիուլի հատուցել եմ. ես այդպես էլ չեմ գտել նրան, ով կկարողանար քեզ պես պարզ և խորունկ, այնքա՜ն սրտառուչ մեկնել ինձ իր սիրտը…
Այս ուշացած զղջումը թող մի քնքուշ ծաղիկ լինի շիրմաքարիդ, սիրելի Ա., որն ինձ համար մնաց անհա՜յտ և այլևս կորա՜ծ…
