Մի Ժամանակ, ասենք թե՝ երեկ չէ առաջին օրը, կար-չկար մի մուկ կար։ Դե, իրականում մկները շատ էին։ Մկները միշտ էլ շատ են լինում։ Եթե ուզես, կարող ես հաշվել։
Միայն Նյու Յորք քաղաքում ավելի շատ մուկ կա, քան մարդ, իսկ Նյու Յորքում, երևի լսած կլինես, ինը միլիոն մարդ է ապրում։ Թե՞ Նյու Յորքում յոթ միլիոն էր, Տոկիոյում՝ ինը։
Ինչևէ, Նյու Յորքում ավելի շատ մուկ կա, քան մարդ, բայց անշուշտ նրանց վրա առանձնապես ուշադրություն դարձնող չկա՝ հեռու են աչքից։
Նրանք մի ուրիշ աշխարհում են ապրում։ Իրականում աշխարհը նույնն է, սակայն այնտեղ, ուր մկներն են լինում, աշխարհն ուրիշ է։ Դա մի փոքր աշխարհ է, այնտեղ, ներսում։ Իրերի հետևում։ Տակը։ Ուր ուրիշ ոչ ոք չի ուզում լինել։ Մութ։ Լուռ։ Սառը։ Խաղաղ։
Նյու Յորքում ամեն փողոց իր մկներն ունի։ Ամեն շենք։ Ամեն տուն։ Ոչ ոք երբևէ չի կարողացել հասկանալ, թե որտեղից են նրանք գալիս, իհարկե, բացի գիտնականներից, դե գիտնականներն ամեն ինչ հասկանում են։
Բայց ի՞նչ կարևոր է. թե որտեղից են գալիս մկները։ Կարևորն այն է, թե ինչպես են նրանք կոչում իրենց երեխաներին։
Ո՛չ մենք գիտենք և ո՛չ էլ՝ գիտությունը, բայց մի բան հաստատ է՝ մկները ընտանիք սիրող ժողովուրդ են, մկները բազմաթիվ երեխաներ են ունենում։ Մկների երեխաները բավական արագ են մեծանում ու իրենք էլ են երեխաներ ունենում։ Հենց այսպես էլ շատանում են մկները։ Դեռ հին ժամանակներից են մկները երեխաներ ունենում։ Նրանք հավատում են դրան։ Մկներն այդ մասին իրար չեն ասում։ Մենք, երբ երեխաներ ենք ունենում, չենք անհետանում աշխարհի երեսից։ Մկները նույնպես, երեխաներ են ունենում և, անշուշտ, չեն անհետանում աշխարհի երեսից։ Նրանք սփռված են աշխարհով մեկ ու դեռ մի բան էլ՝ այն կողմ։ Մկները տղա ու աղջիկ են ծնվում, և սա ամենահրաշալի ձևն է։
Որոշ, շատ փոքրիկ բույսեր ու կենդանիներ կան, որ տղա ու աղջիկ չեն լինում։ Նրանցից յուրաքանչյուրը կիսվում է. և այդպես էլ բազմանում են։ Հենց նոր կիսվածն արդեն երկուս է, բայց նրանցից ոչ մեկին դա չի հետաքրքում։ Այս երկու կեսերից ամեն մեկը նորից է կիսվում, այնպես որ արդեն դառնում են չորսը, և արդեն նա էլ այն տղան չէ, ու եթե ուզենաս էլ անուն տալ նրան, գործդ հեշտ չի լինի։
Եկեք ամենաառաջինին Ադամ կոչենք, քանի որ Աստվածաշնչում առաջին մարդ արարածն Ադամն էր։ Շատ լավ, ուրեմն մեր տղան Ադամն էր։ Այսպիսով, երբ նա կիսվեց ու դարձավ երկուսը, առաջին կեսին արդեն Ադամ էինք կոչում, իսկ մյուս կեսին կոչենք Եվա, որովհետև Աստվածաշնչում Եվան երկրորդ մարդ արարածն էր ու նաև կին էր։
Նա շատ էր բարդ։ Մտքեր ուներ գլխում, որոնց մասին երբեք չէր խոսում։ Իսկ Ադամի խելքին ինչ փչեր, դուրս կտար։ Նա ասում էր. «Արի քուն մտնենք, աշխարհի սկիզբն է»։ Շուրջն ամեն ինչ շողարձակում էր, ծառերը, ծաղիկները, ստվերները, խոտը, և անշուշտ Ադամն ուզում էր քուն մտնել ու պարզել. երազում է, թե՝ ոչ։
Ու նա ասում է Եվային. «Արի մի փոքր ու գեղեցիկ քուն մտնենք, Եվա աղջիկ, ու տեսնենք՝ կարթնանանք, թե՝ ոչ։ Թե արթնացանք, ուրեմն երազում ենք, ուրեմն այս ամենը երազ չէ»։
Եվան, ինչպես միշտ, խորհրդավոր ժպտաց՝ իմանալով իր անելիքները, իսկ Ադամը քնեց տաք ստվերում՝ ճիշտ չքնաղ խնձորենու տակ. որն, ի դեպ, ամենևին էլ խնձորենի չէր, այլ ծիրանի։ Գիտնականներն էլ են այդպես հավաստիացնում, այնպես որ, տեսնում եք, երբեմն գիտությունն էլ է անզոր։
Եվ երբ Ադամը քնեց ծիրանու տակ, և հասուն ծիրանիների վրա ոսկե թիթեռներ եկան հանգստանալու, ու կանաչ-կարմիր թևերով հեծծահավերը լույսի ցոլքերի մեջ սատանայական պար բռնեցին, Ադամը դեռ անհոգ խռմփացնում էր, Եվան ուղեղի հետևի մասով, որ շատ էր իրենը և ուրիշ ոչ մեկին չէր պատկանում, մտածեց. «Ադամի զարթնելուն պես նրան հասուն ծիրան կտա, իսկ հետո ամեն ինչ կգնա իր հունով, նրանք կլինեն առաջին տղամարդն ու կինը, առաջին ամուսինն ու կինը, առաջին հայրն ու մայրը»։
Եթե Ադամը իմանար, թե ինչ է լինելու հասուն ծիրանն ուտելուց հետո, այդ մասին երկու անգամ կմտածեր։ Բայց չգիտեր, նրա ուղեղի հետևը նման չէր Եվայի ուղեղի հետևին, և նա ընդամենը կերավ ծիրանը, իսկ ԼԱ՞ՎՆ էր այն։
Երբևէ քեզ համար մի լավ ծիրան քաղիր ու կեր, այն ժամանակ կիմանաս, թե որքան լավն էր Ադամի ծիրանը, միգուցե նրա վիշտն էլ հասկանաս։
Գարնան հասուն ծիրանը աշխարհի ամենագեղեցիկ ու նաև ամենահամեղ բաներից մեկն է։
Այնպիսի համ ունի, որ ոչ ոք չի կարող նկարագրել։ Ծիրանի համը զգալու համար պետք է ծիրան ուտես։ Ծիրանն ուրիշ է։
Նման չէ ոչ խնձորի, ոչ տանձի, ոչ դեղձի, ոչ խաղողի, ոչ թզի, ոչ թթի, ոչ ելակի, ոչ բալի, ոչ սեխի, ոչ էլ ուտելու որևէ լավ բանի։
Սրանք բոլորն էլ հրաշալի համ ունեն, բայց ծիրանի համը ո՛չ մեկը չունի։
Մի ուրիշ բան էլ։ Ծիրանի կենտրոնում, երբ ուտես, հրաշալի ողորկ կորիզ կգտնես։ Այս կորիզի կեղևը շատ է կարծր, բայց կեղևի տակ սիրտ կա՝ նշի նման։ Լավ, ուրեմն մուրճ կվերցնես, կկոտրես կորիզն ու ներսում կգտնես սիրտը, և անշուշտ, քանի որ այն նման է նուշի, կդնես բերանդ ու կսկսես ծամել, իսկ հետո,– օ, տղա, մի բան կկատարվի։
Ծիրանի կորիզը դառն է։
Այնքան դառը, որ պիտի թքես։ Ծամելու և կուլ տալու համար դառն է այնքան ժամանակ, քանի դեռ չես դարձել երեսուն։
Բայց մյուս անգամ, երբ ծիրան ուտես, կորիզը չգցես։ Պահիր։ Այն դառն է, որովհետև Ադամի ցավերի մեծ մասն իր մեջ է առել և նույնիսկ այսքան տարի անց՝ դեռ դառն է։
Չկարծես, թե մոռացել եմ նրան, որ տղա կամ աղջիկ չի ու տղամարդու և կնոջ, նաև մկների նման երեխաներ չի ունենում, այլ ինքն է կիսվում։
Բոլորովին էլ չեմ մոռացել:
Սա ճիշտ այն դեպքն է, երբ սկսում ես մեկի հետ խոսել, մոտենում է մի ուրիշն ու ուզում, որ իր հետ խոսես, որովհետև աշխարհում ամեն տղա մի կարգախոս ունի՝ «Ես էլ մարդ եմ»։
Լավ կարգախոս է, և առաջին մարդը, որ ասել է, ինքը՝ Ադամն է եղել։ Դե, հիմա կխոսեմ այն երիտասարդի մասին, որը կիսվել էր։ Որոշել էինք նրան էլ Ադամ կոչել, և երբ նա կիսվել էր, մյուս կեսին, ինչպես շատերն ասում են՝ լավագույն կեսին, որոշել էինք Եվա կոչել՝ ի պատիվ առաջին կնոջ։
Հիմա այն կեսը, որ Ադամն էր, նորից կիսվեց, մյուս կեսը, որ Եվան էր՝ նա էլ կիսվեց, բա հիմա ի՞նչ անուն տանք այս երկու նոր կեսերին։ Լավ, կարող ենք նրանց կոչել Կայեն և Աբել, այդպես էլ կանենք, այսպիսով՝ չորսը։
Իսկ հետո, երբ այս չորսից յուրաքանչյուրը՝ Ադամը, Եվան, Կայենն ու Աբելը կիսվեն, այդ դեպքում իսկական գլխացավանք կդառնա ամեն մի նոր կեսին անուն մտածելը։
Եվ հետո, մինչ այդ ութ ակնթարթ էլ չի անցնի, կկիսվի ութ կեսերից յուրաքանչյուրը, հիմա նրանք տասնվեցն են, ու եթե ուզենաս ամեն մեկին անուն տալ, ստիպված պիտի լինես մասնագետի դիմել, և սա շատ անուն պիտի ունենա մտքում, որովհետև մինչև տասնվեցին անվանելը, նրանք կկիսվեն՝ դառնալով երեսուներկու, հետո՝ վաթսունչորս և այսպես անվերջ։
Դու էլ ես տեսնում, որ հեշտ գործ չի։
Երևի սա է պատճառը, որ մկներն էլ մարդկանց պես իրենց երեխաներին անուն են դնում։
Ամբողջ ժամանակ այնքա՜ն երեխաներ են ծնվում, խեղճ մկներն այդքան անուն որտեղից գտնեն։
Բայց մի բան հաստատ է։ Ծնված յուրաքանչյուր մուկ ծնված մուկ է: Մյուս մկները կարող են իրենց սեփական աչքով տեսնել, որ ծնված յուրաքանչյուր մուկ մուկ է և երկու սեփական աչք ունի։ Ինչպես նաև երկու ականջ, բերան, լեզու, ատամներ, ոտքեր, պոչ և, անշուշտ, յուրաքանչյուր մուկ անձնավորություն է։
Ամեն մուկ ինքը ինքն է։ Նա ուրիշ ոչ մի մուկ չէ։ Նա միշտ ինքն է։
Եվ չկա մի մուկ, որ ասի, թե ինքն այն մուկն է, որ ուրիշ մուկ է։ Նա ինչպես կարող է այդպիսի բան ասել։ Ամեն մուկ միայն ինքն է։ Իսկապես, զարմանալի բան է։ Նրանք այնտեղ են, նրանք բոլորն իրենց սեփական աշխարհում են ապրում և բոլորն էլ մկներ են։
Դե ինչ, մկների կյանքում էլ դեպքեր են պատահում։ Մի մասը՝ լավ։ Մի մասը՝ վատ, նույնիսկ՝ սարսափելի, բայց ինչպիսին էլ որ լինեն, պատահում են և պատահում են ամբողջ ժամանակ։
Վատթարագույն բաները մկները մոռանում են։ Համ էլ ի՞նչ օգուտ այսպիսի բաներ հիշելուց։ Ամենալավ բանը, որ կարող է պատահել մկան կյանքում, ապրելու լավ մութ ու չոր կացարանն է, մկների բազմությունը, շուրջն էլ առատ ուտելիքը բոլորի համար։ Այսպես միասին։
Մկան համար վատ բանը դեմ առ դեմ կատվին հանդիպելն է, նրան տեսնելն ու հոտ քաշելն է և այն վախի զգացումը, որ չի կարող փախչել նրանից։
Վախենալը շատ վատ բան է։ Իսկ մկները միշտ էլ վախեցել են կատուներից։
Իսկ այդ վախի հիմնական պատճառն այն է, որ չգիտես, թե ինչու, մեկ էլ կատվի խելքին մի բան կփչի, կառնի ու կուլ կտա։ Սա աշխարհի ամենավայրենի բաներից է, որ կարող ես մեկին անել, բայց կատուներին միշտ էլ դուր է եկել մուկ բռնելն ու կուլ տալը։
Իրոք որ լավ բան չի, թեև կատուներին դուր է գալիս։ Բայց եկեք հարց տանք՝ ո՞վ է կատուն։
Կատուն՝ միշտ կիսաժպիտ ու լռիկ, իսկ եթե միամտվես ու մի փոքր էլ շրջվես, թաթն առաջ կնետի, քեզ կթռցնի, օդի մեջ այս ու այն կողմ կշպրտի ու հենց որ ընկար՝ ճանկը կգցի։
Կատուն կատու է, մուկ վախեցնող։
Բայց կատվից վախենալուց ավելի վատ բան էլ կա։ Օձի վախն է։ Օձի մեջ մի բան կա, որ այնպես է վախեցնում մկանը, որ խեղճը չի կարողանում շարժվել։ Չի կարողանում փախչել։ Կանգնում է առջևը՝ դողալով իր ողջ խեղճությամբ, իսկ օձն ընդամենը ձգվում է մի փոքր, կուլ տալիս մկանն ու նաև վիրավորում նրան։
Մկան համար աշխարհում ամենավատ տղան օձն է։ Իրականում օձը լավ տղա է։ Այնքանով է լավ, որքան մյուս տղաները, բայց մկան համար էնքան էլ հաճելի չէ։
Նախ և առաջ օձն այնքա՜ն արտասովոր տեսք ունի. պես-պես գույներ, այնքան հրաշալի գլուխ՝ խորհրդավոր աչքերով, որ երբ մուկը նայում է աչքերի մեջ՝ կախարդվում է։
Եվ, անշուշտ, օձերը միշտ հենց այնտեղ են, որտեղ մկները։ Այսպես էլ տարիներ շարունակ մկները վախեցել են կատուներից ու սարսափել օձերից։ Մուկն ուղղակի չափից ավելի փոքր է այնպիսի ահազդու տղայի համար, ինչպիսին օձն է։
Ուրեմն, եթե մուկը, ծիծաղելով ու իրեն լավ զգալով, մի անկյունից մյուսը վազելիս ելնի ուղիղ կարմիր-կանաչ նախշերով օձի առջև, մի բան հաստատ կարող եմ ասել՝ անմիջապես կսառչի ծիծաղը։ Մի բան էլ ասեմ՝ կդադարի նաև վազել։
Ուղղակի կքարանա տեղում, իսկ հետո, իսկ հետո վախից կսկսի դողալ, իսկ հետո, հետո ինչ՝ գեղեցկուհին կուլ կտա, ու մուկը չի էլ հիշի, թե ինչ է կատարվել։
Ահա վերջը, և ինչ կարևոր է, թե ինչ էր անունը։
Այսպիսով, մի ժամանակ կար-չկար մի մուկ կար։
Ապրում էր իր սեփական աշխարհում, իր բազմաթիվ եղբայրների ու քույրերի, կես եղբայրների ու կես քույրերի, քառորդ եղբայրների ու քառորդ քույրերի, բազմաթիվ ընկերների ու նաև մի քանի թշնամիների հետ, բայց մի օր մուկ բռնողը բռնեց նրան։ (Մկներն էլ, բոլորի նման, թշնամիներ ունեն։ Հրաշալի մի մուկ կարող է ատել մի ուրիշ հրաշալի մկան, որովհետև ինքն էլ կարող է ՈՒԶԵԼ կամ նախանձել մյուսի մորթու երանգին, որն այնքան էլ թուխ չէ կամ էլ, ասենք, մի փոքր կարմրին է տալիս)։
Այս տղան, որ բռնվել էր, անուն չուներ, բայց անձնավորություն էր: Հպարտ մուկ էր նա։ Երբեմն՝ կոպիտ, իսկ մեկ-մեկ էլ կարող էր նույնիսկ կատաղել։ Թեև անուն չուներ, բայց ՄՅՈՒՍ ՄԿՆԵՐԸ նրա մասին մտածում էին որպես Արտաշի։ Թե ինչու՝ ոչ ոք չգիտեր։ Բայց անունը ճիշտ նրա համար էր։ Լավ, եթե ուզում ես ճշմարտությունն իմանալ, այդ դեպքում իմացիր, Արտաշը նման չէր մյուս մկներին։ Նա հայ մուկ էր։
Բոլոր մկներին մի նպատակով էին բռնել։ Նրանք գազանանոցի օձերի համար էին պետք։ Ամեն երեկո գազանանոցում յուրաքանչյուր օձի մի մուկ էր հասնում, օձերը կենդանի ընթրիք էին նախընտրում։
Օձն իրեն լավ էր զգում, օձավարի, ու աշխարհում էլ ամեն ինչ լավ էր, երբ իր վանդակում դողում ու ծվծվում էր մուկը՝ գութ հայցելով։
Ամեն երեկո լվացված ու հարդարված օձի վանդակում մի բռնված մուկ էին գցում, ու օձը պիտի ընթրեր։
Մկներն այնքան ժամանակ չէին իմանում, թե ինչու են գազանանոցում, մինչև որ շատ էր ուշ լինում։ Ոչ ոք չէր կարող հետ դառնալ ու պատմել մյուսներին։
Եվ, ի վերջո, մի երեկո մեր Արտաշ մկանը գցեցին գազանանոցի ամենագեղեցիկ օձի՝ Ռալֆի վանդակը։ Անշուշտ, սա նրա գիտական անունը չէ, եթե գիտական անունն ես ուզում, ստիպված ես գիտնականներին դիմել։
Ռալֆը չորս ֆիթ երկարություն ուներ, դեղին, կարմիր ու սև նախշեր և, իրոք, իր տեսակի մեջ գազանանոցի ամենաօձ օձերից մեկն էր։ Ամեն երեկո, և այսպես տարին բոլոր, նա զմայլվել էր՝ նայելով դողացող ու գութ հայցող մկներին, իսկ հետո առանց որևէ ամոքիչ բառի, ողջույնի կամ ՀՐԱԺԵՇՏԻ, կամ էլ գնահատանքի որևէ խոսքի, Ռալֆը կերել էր մկներին։
Այդ երեկո էլ, երբ Ռալֆը տեսավ Արտաշին, ժպտաց՝ սպասելով, թե մեր մուկը պիտի դողա, ծվծվա ու գութ հայցի, այնպես, ինչպես, միշտ արել են բոլոր մկները։
Հենց այդ ժամանակ, բոլորովին անսպասելի, Արտաշն ըմբռնեց ամեն ինչ, նա հասկացավ, թե ինչ է կատարվում, թե ինչ է կատարվել այն օրից, երբ բռնվել ու գազանանոց է բերվել, ու նրա ցասումը ելավ ափերից։ Նա վիրավորված էր, այնքան վիրավորված, որ մոռացավ, որ ինքն էլ է մուկ մյուս մկների նման։
Նայեց օձին բացարձակ-մաքուր-հարյուր տոկոսանոց ատելությամբ, ատելությունից էլ ԱՌԱՎԵԼ՝ ցասումով։
Տեսնես օձն ու՞մ տեղն է դրել Արտաշին, իր հիմար ընթրիքին։
Արտաշն ուրիշ ծրագրեր ուներ։ Օրինակ, նրան շատ էր հետաքրքրում բարձրությունը։ Տեսնես բարձրությունն ինչքա՞ն է բարձր։ Մարդու՞ց էլ է բարձր։ Շատ էր ուզում այս ամենը հասկանալ ու էլի՝ վեց թե յոթ բաներ։ Եվ ուրեմն նրան դուր չեկավ օձի ծրագիրը՝ կիսաժպիտ սպասումը, հետո դողը և այդպես մինչև վերջ։
Արտաշն այնպիսի ուժով նետվեց Ռալֆի վրա, որ օձն ապշահար եղավ ու անակնկալից շունչը կտրվեց։
Իսկ հետո Արտաշը մի այնպիսի՜ ուժով ցատկեց, ցատկեց բարձր, շատ բարձր, ինչպես չէր կարող ոչ մի մուկ։
Օձի վրա նետվելուն պես Արտաշը շրջվեց Ռալֆի գլխի կողմը, պրկեց չորս ոտքերն ու թրխկոցով ոստնեց ուղիղ Ռալֆի գլխին։
Այո, դա նվաստացուցիչ էր։ Շըրը՜խկ։
Ո՞վ էր այդ խենթ մուկը։ Թըրը՜խկ։
Իսկ միգուցե նա ամենևին էլ մուկ չէ՞ր։ Շըրը՜խկ։
Միգուցե նա ուղղակի նման է մկա՞ն։ Թըրը՜խկ։
Միգուցե նա օձերի ԻՍԿԱԿԱՆ թշնամին էր և շուտով պիտի ցույց տար, թե ինչպես կարող է աշխարհում ոչնչացնել ցանկացած օձի։ Շըրը՜խկ։
Արտաշը ցատկեց ու նորից իջավ ուղիղ Ռալֆի գլխին, մի անգա՛մ էլ։ Թըրը՜խկ։
Անշուշտ, հիմա միակ բանը, որ կարող էր անցնել Ռալֆի մտքով, լավ ընթրիքն էր։
Շըրը՜խկ։
Դա արդեն բոլորովին հուսահատեցնող էր։ Թըրը՜խկ։
Ռալֆի գլուխն արդեն վնասվել էր։ Շըրը՜խկ։
Եվ ամենավատն այն էր, որ հենց ուզում էր դաոնալ ա վրա պրծնել Արտաշին, չափից ավելի ուշ էր լինում։ Թըրը՜խկ։
Իսկ միգուցե գլուխը մի ուրիշ բանով էր ջարդվում, մկից մի տասն անգամ մեծ։ Շըրը՜խկ։
Անշուշտ, չափազանց հզոր թշնամու հարվածներ էին դրանք։ Թրը՜խկ։
Եվ այսպիսի տասնինը ուժգին հարվածներ ուտելուց հետո Ռալֆը որոշեց, որ բավական է, և որ լավ կլինի հնարավորին չափ շուտ մի ապահով տեղ գցի իրեն։
Այդպես էլ արեց:
Անմիջապես նետվեց հետնախուցն ու շրխկոցով փակեց դուռը։ Իսկ հետո գողունի դուրս նայեց՝ մի աժդահա գազան ակնկալելով, բայց նրա տեսածն ընդամենը Արտաշն էր, այն նույն չափի ու քաշի, ինչպես բոլոր մյուս մկները։
Ոչ միայն այդքանը, նա լսեց Արտաշին, բայց ոչ ծվծվացող ու գութ հայցող։ Նա լսեց հայհոյող Արտաշին, որն անկասկած այլևս այսպիսի խոսքեր ասելու կարիք պիտի չունենար։
Պատահմամբ այս ամենը՝ սկզբից մինչև վերջ, տեսել էր գազանապահներից մեկը։
Նա պապանձվել էր, կարկամել, ապշել ու հիացել։
Որքան որ գիտեր, իսկ նա հասկանում էր գործից, նախկինում երբեք այսպիսի բան չէր պատահել։
Մուկն իսկական կռիվ էր տվել օձի հետ՝ ազնիվ ու արդար կռիվ, ու հաղթել էր նրան։
Ու գազանապահը հանեց Արտաշին օձի վանդակից ու դրեց մի հրաշալի վանդակում, որն իրենն էր լինելու։
Դրանից հետո Արտաշը ցուցադրվում էր գազանանոցի այցելուներին, բայց ոչ որպես մուկ։
Գազանանոցում մկներ չեն ցուցադրվում, ցուցադրվելու համար չափից ավելի են սովորական։
Ցուցադրվում էր ինքը՝ Արտաշը, մկների մեջ ամենատաղանդավորը։
Եվ, խնդրում եմ, թող որ այս պատմությունը դաս լինի ինչ-որ մեկի համար, գուցեև քեզ համար, ինչ իմանաս։
Թարգմանությունը Լիլիթ Գալստյանի: