Hayzinvor.am-ը գրում է.
Ապրիլի 1-ի լույս 2-ի գիշերը ղարաբաղա–ադրբեջանական հակամարտ զորքերի շփման գծի ողջ երկայնքովհակառակորդի ձեռնարկած հարձակմանը առաջին դիմադրողներից էին հյուսիսարեւելյան ուղղությամբտեղակայված մարտական հենակետերից մեկի տղաները: Կապիտան Արմենակ Ուրֆանյանի անձնակազմը ետ էրմղում հենակետը գրավելու՝ ադրբեջանական դիվերսիոն խմբի փորձերը: Երրորդ վճռական հարձակմանժամանակ թշնամին գործեց ամբողջ ուժով: Կապիտան Ուրֆանյանը հրամայել էր անձնակազմին ետ քաշվել, իսկինքը մնացել էր մարտական հենակետում՝ ապահովելու զինվորների ապահով հետնահանջը: Հրամանին չէրենթարկվել միայն մեկը՝ շարքային Քյարամ Սլոյանը…
Երբ ուղևորվում էի շարքային Քյարամ Սլոյանի հայրենի Արտաշավանգյուղը, մտածում էի, որ հոդվածս նվիրվելու է Արցախի համար մղվածքառօրյա պատերազմում հերոսաբար զոհված զինվորի հիշատակին, որըվճռական պահին մենակ չի թողել հրամանատարին: 19-ամյա տղայիգործած սխրանքին արդեն շատ լրատվամիջոցներ էին անդրադարձել:Սակայն մի հարց ինձ հանգիստ չէր տալիս. ո՞վ է եղել այնհրամանատարը, որի ետևից է մահվան վտանգն արհամարհելով նետվել քաջարի տղան: Կարճ ժամանակ անց ինձ համար պարզ էր դառնալու,որ զինվորը առանց մի պահ անգամ տատանվելու անձնվիրաբարփոխհատուցել է հրամանատարի՝ իր ենթակաների հանդեպ ունեցածանսահման սերն ու նվիրվածությունը:
Հերոսի՝ ՔՅԱՐԱՄ ՍԼՈՅԱՆԻ ծննդավայրում
Արտաշավան հասնելով՝ տեսնելու էի այն տունը, որտեղ ապրել է Սլոյանը, այն սարերը, որտեղ մանկուց պարզ,խաշնարած տղան ընտանիքի հոգսերը հոգալու համար արածեցրել է գյուղի անասունները: Հարևանները, որ բոլորն էլկա՛մ Արցախյան պատերազմի մասնակից էին, կա՛մ այդ պահին սահմանում կռվողներ ունեին, մեկը մյուսից առաջընկնելով խոսում էին Սլոյանների ընտանիքի բարի ու համեստ վարք ու բարքի մասին:
Ապրիլի երկուսին, երբ դեռևս բոթը չէր հասել գյուղ, Քյարամի հայրը վատ նախազգացում է ունեցել: Դադարեցրել էգործը հարևանի այգում և ասել. «Ուզում եք՝ տվեք վարձս, ուզում եք՝ չէ, բայց էսօր ձեռս չի գնում, որ աշխատեմ: Ոնցոր՝ սիրտս դանակով կտրտեն…»:
Այցելությանս օրը ներկաները փորձում էին սփոփել Քյարամիհարազատներին՝ հորը, մորն ու ավագ եղբորը: Թեև նրանք կարծես թեարդեն գտել էին իրենց միակ մխիթարանքը՝ իրենց որդին հերոս է: Մոտժամանակներս բանակ է զորակոչվելու Քյարամի փոքր եղբայրը՝ Հրաչոն:Դեպքից մի քանի օր առաջ նրան զինկոմիսարիատ էին կանչել: Ավագեղբոր իրավունքով Համոն ասում է. «Բա իհարկե պիտի՛ գնա: Մերվիշտը մղում է ոչ թե ետ կանգնելու, այլ հակառակը՝ թշնամունապացուցելու, թե ով ես դու: Արցախյան պատերազմի ժամանակ հայրսստացել է իր հոր մահվան լուրը, բայց ռազմի դաշտը չի լքել, չի եկելմասնակցելու թաղմանը… Թուրքերը իրենց արշինով են չափում մեզ.կարծում են՝ կվախենանք ու հեշտ ու հանգիստ ետ կտանք մեր հողերը:Սխալվում են: Իրենք էլ տեսան, որ հակառակը եղավ… Եղբորս գիտե՛մ, չէր լքի իր հրամանատարին, մենակ չէրթողնի: Իմ ախպերն է, ես նրան լավ գիտեմ… Նրա հա–ն հա էր, չէ–ն՝ չէ: Իր էս արարքով մի անգամ էլ հաստատեցդա»:
Սգով համակված այս տանը՝ հարազատների ու բարեկամների շրջապատում, քեզ կոտրված, հուսահատ չես զգում:Զարմանալի զսպվածություն, արժանապատվություն, վեհություն կա նրանց վշտի մեջ:
…Ադրբեջանական կողմի սանձազերծած ռազմական գործողությունների հենց առաջին օրերին Քյարամ Սլոյանիհայրենի գյուղից՝ Արտաշավանից 15 տղամարդ է մեկնել Արցախ: Արցախյան ազատամարտի մասնակից հայրը՝Քալաշ Սլոյանը, ուխտել է մեկնել Մարտակերտ՝ ազգային բանակի զինծառայողների ու աշխարհազորայինների հետկողք կողքի պաշտպանելու մեր հայրենիքը:
Հերոս հրամանատարի՝ ԱՐՄԵՆԱԿ ՈՒՐՖԱՆՅԱՆԻ տանը
Հերոսի տան ճանապարհին ծաղկավաճառի կողքով անցնելիս քայլերսդանդաղեցին. ուզում էի հայացքով ընտրել նրա հիշատակին արժանիամենալավ ծաղիկները… Ծաղկավաճառ աղջիկը որսաց մոլորվածհայացքս, մոտեցավ, հարցրեց. «Ի՞նչ առիթով է՝ տխրությա՞ն,ուրախությա՞ն»: Չգիտեի՝ ի՞նչ պատասխանեմ… Ինձ հավաքեցի ուասացի. «Հերոսի մոր մոտ եմ գնում… Մարտակերտում զոհվածկապիտանի…»: Աղջիկը լուռ գլխով արեց: Հետևում էի, թե ինչպես էրհատ–հատ ընտրում կարմիր հոլանդական վարդերից լավագույնները,խնամքով փաթեթավորում: Ավարտելով՝ ինձ մեկնեց հոյակապ փունջը. «Վճարել պետք չէ,- ասաց նա,- հերոսի համար է…»:
Նայում էի տիկին Համեստի՝ խնամքով կահավորած պատվո անկյանկողմը: Լուսանկարից պայծառ ժպտում էր հերոսը: Սեղանին շարված էին ՀՀ ազգային բանակի կապիտան,թեյքվանդոյի եռակի չեմպիոն Արմենակ Ուրֆանյանի գերատեսչական մեդալներն ու պատվոգրերը: Նա երկու անգամճանաչվել է «Վաշտի լավագույն հրամանատար»: Պատից կախված է զինվորական համազգեստը:
–Ինձ թվում է՝ Քյարամը անպայման կուզենար, որ Ձեզ հետ էլ հանդիպեի…,- ասում եմ, ու առաջին հայացքիցտարօրինակ միտքը, որ այս օրերին ինձ հանգիստ չի տալիս, շատ բնական է ընդունում զոհվածի մայրը:
–Իրենք վերջում արդեն երկուսով են մարտը մղել… Չի ուզեցել մենակ թողնել հրամանատարին… Մի անգամԱրմենակս ինձ պատմեց, որ մի շատ լավ զինվոր ունի՝ ազգությամբ եզդի: Հատկապես ուշադիր էր նրա նկատմամբ:Տղայի հայրն ու մայրը որոշել էին զորացրվելուց հետո ոչխար մորթել Արմենակիս համար: Որդիս ուրախանում էր, որհարգված է, բայց անմիջապես էլ ավելացնում էր. «Ես ո՞նց թույլ կտամ էդպիսի բան»: Երբ առաջին օրը եզդի տղայիանունը կարդացի, անմիջապես մտքովս անցավ, որ հենց նույն տղան է…:
Զուսպ, քչախոս կապիտան Ուրֆանյանը ծնողներին իր մասին քիչ բան է պատմել, փոխարենը սիրել է խոսել իրզինվորների մասին: Նորակոչիկներին կրտսեր եղբոր պես է վերաբերվել, զորավիգ է եղել:
–Եթե հանկարծ զգար, որ զինվորը շատ է հոգնած՝ քնատ վիճակում,դիրքում կփոխարիներ նրան: Մարտակերտով մեկ նրան սիրում էին: ՈւՄարտակերտի համար էլ ընկավ…
Ուրֆանյանների ընտանիքը երկար տարիներ բնակվել է ՍանկտՊետերբուրգում: Արմենակն ու կրտսեր եղբայրը այնտեղ են հասակ առել:
–Սիրում էր դաշույններ, հրացանի մասին էլ չենք խոսում,- ասում էհերոսի մայրը,-մանկապարտեզի ճանապարհին՝ Սուվորովի անվ.զինվորական ուսումնարանի մոտով անցնելիս, ամեն անգամ ասում էր. «Ես էստեղ եմ սովորելու»: Վազգեն Սարգսյանի մասին որդուս վեցերորդդասարանում եմ պատմել, Ռուսաստանո՛ւմ: Բայց չեմ մտածել, որհայրենիքին նվիրումը նրա մեջ այդքան խորն է նստած: Քանի որ ռազմական գործն այդքան շատ էր սիրում, մտածեցի՝ավելի լավ կլինի գնանք Հայաստան, այնտեղ սովորի: Այդպես էլ եղավ՝ սովորեց Վ. Սարգսյանի անվան ռազմականինստիտուտի մոտոհրաձգային ֆակուլտետում: Զարմանում էի՝ եթե մեր տոհմում զինվորականներ չեն եղել,Արմենակիս մեջ էդ գենը, ձգտումը որտեղի՞ց էր: Իմ այն հարցին, թե ուրֆացի հո չե՞ն եղել նախնիները,պատասխանում է. «Հազվագյուտ ազգանուն են կրում տղաներս… Գուցե իրո՞ք նրա հայրական կողմի պապերըՈւրֆայից են եղել և մասնակցել են հերոսամարտին, չգիտեմ…
…Դեպքից հետո, երբ եղբայրը իմացել է, որ զոհվածներից մեկը ինքը իրեն նռնակով պայթեցրել է՝ թշնամուն ողջչհանձնվելու համար, մորը ասել է. «Էլ ո՞վ կարող է լինել, եթե ոչ՝ նա, մամ…»:
Երբ արդեն պատրաստվում էի հրաժեշտ տալ Արմենակի մորը, զգացի, որ էլի մի բան ուներ ասելու. «Ասում եք՝Քյարամի մորը տեսել եք… Ես կուզեի հանդիպել…»: Հեռախոսն ունեի և անմիջապես հեռաձայնեցի… և ունկնդիր եղաիրենց հերոս որդիներին կորցրած երկու մայրերի խոսակցությանը: Փորձելով խնայել միմյանց՝ նրանք միայնմխիթարանքի ու քաջալերանքի զուսպ խոսքեր էին փոխանակում, հորդորում մեկմեկու ամուր մնալ՝ հանուն իրենցքաջարի զավակների հիշատակի: Շնորհակալություն էին հայտնում միմյանց՝ հավատարիմ ու հպարտ զավակներմեծացնելու համար: «Ուզում էինք գալ ձեր տուն»,- ասում է զինվորի մայրը: «Սիրով կսպասեմ»,- պատասխանում էհրամանատարի մայրը:
…Երկու հերոս իրենց մայրերի ու բոլորիս հիշողության մեջ շարունակելու են ապրել. կողք կողքի՝ միշտ պատրաստ…ամենադժվար պահերին նեցուկ լինելու մեզ, միմյանց, բոլորին…
