Ավո Գաբրիելյանը` Մեզմէ Մէկն Էր:

Լրագրող ընկերներէս մին,  երկու օր առաջ  Ֆէյս Պուքի  իր «պատ»-ին տեղադրած էր՝ Հալէպահայ երիտասարդ բեմադրիչ՝ Աւօ Գաբրիէլեանի լուսանկարները: Մտածեցի ո՞վ է Աւօն, անցայ ուրիշ պատկերներու: Ժամը ուշ էր, կուզէի քնանալ:  Սենեակս ցուրտ էր, վարժ էի արդէն: Դաւթաշէնի մեր փողոցը լուսաւոր էր, դրսում  լոյսերը   գեղեցիկ պատկեր  էին ստեղծել: Աշնան մաքրութիւն ու տերեւների հոսք: Բայց ուրիշ  ցուրտ մը կար սենեակին մէջ: Լիբանանեան պատերազմի ցուրտն էր որ կը սփռուէր: Գիտէի որ Լիբանանի քաղաքացիական  պատերազմին ընթացքին, մօտաւորպէս 17    հազար  առեւանգեալ ու բանտարկեալներ  կային, անյայտ կորած,  կորսուած մարդիկ որոնց համար ամէն տարուան Նոյեմբերի 17-ին Լիբանանցի ծնողները կը հաւաքուէին, ոչ թէ  յիշատակ մը յարգելու այլ բողոքելու …

Չեմ գիտեր այդ լիբանանցիներուն մէջ հայ կար թէ ոչ:

Ցուրտը կը մտնէր մօտս, կը նստէր անկողինին  մօտ վրայ դրուած աթոռին, կը բարեւէր ու կ’ուզէր խօսիլ հետս: Քունս կը խանգարուէր: Ամբողջ գիշեր ինծի ցարդ անծանօթ Աւոյին  պատկերը կը  խանգարէր գիշերուան անդորրը: Ո՞վ էր Աւոն, ինչ գործ ունէր Հալէպի  հանրային պարտէզին մէջ: Ի՞նչ կընէր  Հալէպի պատերազմի թոհուբոհին մէջ, ի՞նչու չէր յայտնուած Երեւան ուրիշ ընկերներու կողքին, իր ընկերներուն կողքին:

Երջանիկ էր թերեւս Աւօն, որովհետեւ իր  սիրած  աշխարհին, իր սիրած ճամբաներուն, իր սիրած պատուհաններուն ու նեղ խորտուբորտ ճամբաներուն համար ելած էր ֆիլմ նկարահանելու:

Հալէպը իր հազուր ու մէկ գոյներով, ամայի ու մահ հոտող Հալէպը որուն երանութիւնը ինչ արագ կը փոխուէր  վերակոչուելու՝  պատերազմի Հալէպ, պատերազմական գօտի Հալէպ:

……

Աւօն կը կրճատէր ժամանակները, ուղեղիս մէջ բանալով ֆլէշպէքեան պատկերներ: Ետ – առաջ, անցեալ - ապագայ հին խաղ մը:

Բաղրամեան փողոցէն կը հեռանանք, Երեւանեան աշնանային կէսօրէ ետք մը, նոյն խճողուած Երեւանը եւ  ճանապարհին խցանումը: Թաքսու վարորդը կը պահէ իր քար լռութիւնը: Նոյն ինքաշարժին մէջ  տեսախցիկ, ռէժիսօր եւ օբերատոր: Հոս ալ ֆիլմ կը նկարուի: Սակայն Եերեւանի մէջ արգելքներ չկան, շատ փայլուն կ’աւարտենք ամէն ինչ, սակայն կարծես նոյն հանդիպման պահն է որ կուշանայ, աւդոյին մէջ նստած պահուդ երբ պատուհանէն դրսի տեսարանները լռութեամբ կը դիտես կ’ըզգաս որ բան մը  կը հեռանայ քեզմէ եւ ճանապարհը կրնայ ուրիշ տեղ  առաջնորդել քեզ: Սա Պէյրութը չէ - սա Երեւանն է, բայց նորէն նոյն մտավախութիւնները, նորէն հին պատերազմին ձայնը որ մէջդ եւ որ կը փորձէ խեղդամահ ընել քեզ:

Ինչո՞ւ Աւոն  եւ ինչո՞ւ հիմա:

Արդեօք ան Հալէպի ստուար հայութեան միակ ձայնը պիտի ըլլա՞ր, որ պիտի ուզէր բողոքել պատերազմին դէմ: Արդեօք ան Հալէպի նեղ փողոցներէն, անոր ամայի ճանապարհներէն,  պատերազմի շղարշով ու փլատակներէն դուրս ցայտող  մնայուն պատկեր մըն էր որ պիտի ուզէր անմահացնել:

Գրող մարդիկը գիտեմ, ապահով սենեակներու մէջ հիմա, իւրաքանչիւրը իր գլխուն ճառին նայելով, այսպէս վերէն  նայողի պէս, նստած են բան մը գրելու: Պիտի գրեն ու կը գրեն իրենց  ու մեր ուշացած  մեկնաբանութիւնները Հալէպի դէպքերուն մասին: Պիտի գրեն ու կը գրեն Հալէպի ժողովուրդին պէտքերուն մասին: Պիտի գրեն  անհամ գիրով մը:

Բայց պարոնայք երազը որ՞ն է: Ձեր քունը խանգարուած է հիմա ու դուք կ’ուզէք երազին թեւ տալ: Հալէպը վերածուած է մոխրիկի պատմութեան ճանապարհին, հոն միայն գայլերն են որ կը խաղան: Հոն անտառի օրէնքն է որ կը դառնայ ամէնօրեայ երգ:

Ի՞նչ է ճառը այս ամբողջ պատահածներուն: Կամ ո՞ւր է ելքը այս մահահոտ փակուղիէն, որուն ծայրի  լոյսը չերեւիր: Տարբեր ընկերներ, տարբեր բաներ կը գրեն: Մին կ’ըսէ որ Աւոյին խնդիրը  շուտով ուրախալի աւարտով պիտի պսակուի, ուրիշ մը կ’ըսէ թէ «քիչ առաջ Հալէպ զանգեգի Աւոյին  համար»: Երրորդ մը համակարգիչի էկրանին առջեւ բառեր կը փնտռէ վիճակներուն զգօնութիւն տալու:

Իրօք ո՞ւր է Աւոն, այս գիրը գուցէ բողոքի պահ մըն է իրեն համար:

Իրեն ու իր նմաններուն, ովքեր գերադասեցին, պատերազմի դէմ ըլլալ: Ովքեր հաւատացին որ ինչ որ բան պէտք է փոխուի, ովքեր որ դէմ են արեան, դէմ են մահուան ու կը հաւատան կենաքին:

Ահա ճիշդ ատոր համար է որ Աւոն չկայ այսօր:

Աւոն ձերբակալուեցաւ եւ անյայտ է անորնհասցէն: Հայ երիտասարդ բեմադրիչը որ Արտաւազդ Փէլէշեանի մասին անգամ փոքր ֆիլմ էր նկարած եւ որ  ունի  խոստմնալից ապագայ կերտելու բոլոր – բոլոր տուեալները չկայ այսօր:

Ան առեւանգեալներու շարքին է  հիմա:

Ապրող բացակայ մը:

Անյայտին ու մութին մէջ լողացող մը:

Իր պատկերը  պիտի մնայ վառ ու պիտի խօսինք իր մասին այնքան ատեն որ իր ճակատագիրը  անորոշ է  եւ բնակութեան  հասցէն անյայտ:

Գուցէ երբ այս տողերը հասնին իըենց լրումին, Աւոյին մասին լաւ նորութիւն մը ուրախացնէն մեր խռոված հոգիները:

Գուցէ մոռնանք այս ամէնինչը եւ վտարենք անկողինի աթոռին մօտ  հիւր եկած ցուրտը ու նորէն սկսինք հաւատալ յոյսի ջերմութեան:

Գուցէ այս ամէնը:

Աւօն մէկն էր որ  մեր փոխարէն, որ փորձեց հաւատքը  գործի վերածել:

Ուզեց պատմել այս ամբողջին մասին, ուզեց ի վերջոյ բողոքել պատերազմին դէմ:

Հալէպ հոն հեռուն, պատերազմի ծուխերուն մէջէն իր կիսադէմքը կը պարզուի ու միւս բոլոր ընկերներուս որոնց համար կեանքը ամէնօրեայ մաքառում դարձաւ՝ ապրելու համար, ԿԵԱՆՔԻՆ վերադառնալու համար:

Աւարտին հարց պիտի տաք, կը ճանչնայի՞ր Աւոն:

Պատասխանս մէկ  է՝ Աւօն մեզմէ մէկն էր ու պէտք է հաւատանք որ պիտի վերադառնայ:

Սագօ Արեան