Tert.am-ը գրում է.
ԱԺ «Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն» խմբակցության անդամ Արծվիկ Մինասյանը Tert.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով սահմանադրական բարեփոխումների հնարավոր երկրորդ տարբերակի մշակմանը՝ նշեց, թե իրենց համար լուրջ մտահոգության տեղիք է տալիս այն, թե ինչու է ծնվել երկրորդ տարբերակը։ «Որովհետև եթե նորից պետք է քննարկվի կառավարման կիսանախագահական համակարգի գաղափարը կամ բարելավման գաղափարը՝ մենք առնվազն կողմ չենք այդպիսի մոտեցման»,- ասաց նա և նշեց, որ եթե չի ընտրվի խորհրդարանական ձևը, ապա ՀՅԴ-ն կողմ չի լինի նման փոփոխության։
-Պարո՛ն Մինասյան, խոսվում է, որ սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովը մշակել է փոփոխությունների երկու տարբերակ, ծանո՞թ եք նման տարբերակին, գուցե բաժանել են արդեն, և ի՞նչ կարծիք ունեք առաջարկվող այդ այլընտրանքի մասին։
-Ո՛չ, չի բաժանվել և չի էլ կարող բաժանվել, որովհետև հանրապետության Նախագահը հավանություն է տվել մի հայեցակարգի, որտեղ սևով սպիտակի վրա մեկ տարբերակ է՝ պառլամենտական կառավարման ձևը։ Երկրորդ տարբերակը, թե ինչո՞ւ է ծնվել, մեզ համար էլ լուրջ մտահոգության տեղիք է տալիս, որովհետև եթե նորից պետք է քննարկվի կառավարման կիսանախագահական համակարգի գաղափարը կամ բարելավման գաղափարը՝ մենք առնվազն կողմ չենք այդպիսի մոտեցման։
- Նախագահը նշել էր, որ հակված է խորհրդարանական մոդելին, սակայն ունի որոշակի մտահոգություններ՝ պայմանավորված անվտանգության հարցերով։
- Մենք պնդում ենք, որ լինի խորհրդարանական կառավարման ձևը և կիսում ենք բոլոր այն մտահոգությունները, որի մասին Նախագահն է ասում։ Մենք ունենք միջազգային փորձ, բազմաթիվ երկրներում կառավարման անվտանգությունն ապահովող, անկայունությունը նվազեցնող և նաև պետության ներքին և արտաքին անվտանգությունն ապահովող համակարգեր, որևէ ձևով պառլամենտական ձևը չի նսեմացնում այս խնդիրների լուծումը, հակառակը՝ տեսնում ենք, որ եվրոպական զարգացած երկրները հենց նախընտրում են կառավարման խորհրդարանական ձևը։
- Այդ դեպքում ինչո՞ւ է անհրաժեշտությունը ծագել, որ պետք է երկրորդ տարբերակ լինի։
-Ես չեմ կարող պատասխանել այդ հարցին, որովհետև այդ հարցը պետք է ուղղել հայտարարություն անողին, այսինքն՝ հանրապետության Նախագահին կամ առնվազն ՀՀ Նախագահի կուսակցական ընկերներին, որոնք գուցե ունեն այդ հարցի պատասխանը։ Ես չեմ կարող այդ հարցին պատասխանել, որովհետև երբ հանձնաժողովը քննարկել և կանգ է առել մեկ կարևոր հարցի վրա, անիմաստ է հերթական քննարկումներ անելը։
-Պարո՛ն Մինասյան, Եվրամիությունը զեկույց էր հրապարակել, որտեղ նաև ամրագրվում էր, որ սահմանադրական բարեփոխումների վերաբերյալ հասարակության և ընդդիմադիր կուսակցությունների շրջանում լայն կոնսոլիդացիա չկա:
-Իսկ նույն զեկույցը տվե՞լ է, թե լայն կոնսոլիդացիայի տակ ինչ է հասկանում։
-Իսկ կոնկրետ Դուք ի՞նչ եք հասկանում։
-Առհասարակ կոնսոլիդացիա հասկանում եմ ոչ թե քաղաքական ուժերի թվաբանական գումար, այլ համոզված քաղաքական ուժերի մոտեցումների ամբողջություն։ Այն քաղաքական ուժերը, որոնք որ համոզված կերպով ասում են, որ պետք չի և հիմնավորումներ են ներկայացնում, այդ ժամանակ եթե անգամ իմ տեսակետն էլ չի համընկնում նրանց տեսակետի հետ, ես կհասկանամ, որ համոզված դեմ արտահայտվողների կոնսոլիդացիա կա։ Բայց երբ որ քաղաքական ուժերը հայտարարում են ուղղակի հայտարարելու համար, որ պետք չի և որոշների համար իրենց մանկության երազանքն են ուզում իրականացնել, այդ դեպքում դա իմ համար համոզմունք չի և անհրաժեշտ կոնսոլիդացիայի բանաձևի մեջ չի մտնում։ Այսինքն՝ ես շատ ավելի վստահ կարող եմ ասել, որ այսօր կոնսոլիդացիա կա սահմանադրական փոփոխությունները համոզված կողմնակիցների մոտ, քան թե հակառակը և ապագան էլ ցույց կտա, որ քանի գնա, այդքան հասարակության շատ ներկայացուցիչներ իրենք կկապեն սահմանադրական փոփոխություններն իրենց կյանքի հետ։ Տեսեք ինչ բացասական բան տեղի ունեցավ. այն քաղաքական ուժերը, որոնք ի սկզբանե պոպուլիստական հայտարարությամբ գնացին առաջ և առաջին ալիքով բերեցին միանգամից բացասական տրամադրություն, քանի որ հասարակությունն ավելի շատ հակված է քննադատելուն և արգելք հանդիսանալու իշխանության այս կամ այն գործողություններին, նրանց թվաց, թե ապահովել են անհրաժեշտ դեմ քանակությունը։ Մինչդեռ իրականությունը խեղաթյուրելով հնարավոր չէ ապահովել լիարժեք ընկալում, իսկ իրականությունն այն է, որ իհարկե, սահմանադրական փոփոխությունները կապված են մեր կյանքի որակի հետ, այլ բան է, որ այսօրվա սահմանադրական փոփոխությունները չեն դարձել իրականություն՝ դրանով իսկ քաղաքացին չի տեսել, որ սահմանադրական նորմերը կարող են դեր ունենալ։ Մեր խնդիրը հենց դա է, որ սահմանադրական նորմերը դառնան իրականություն, եթե մարդը ամենապարզ՝ հացից սկսած չունի կամ աղքատ է, ինքը պետք է իմանա, որ Սահմանադրությամբ կարող է պաշտպանվել և պետական լիազոր մարմինները պարտավոր է պաշտպանել անհրաժեշտ կենսամակարդակին համապատասխան եկամուտով։ Խոսքը միայն նպաստի մասին չէ, խոսքը նրա մասին է, որ քաղաքացին եթե անաշխատունակ է, աշխատանք գտնի, եթե անհրաժեշտ է վերամասնագիտացում՝ վերամասնագիտանա, և պետությունը դա ապահովի։ Սրանք հարցեր են, որ պետք է քննարկել պրակտիկ շրջանում, և քաղաքացին տեսնի, որ դա իր առօրյայի հետ կապ ունի։ Իսկ երբ մենք քաղաքացուն ասում ենք, որ սահմանադրական նորմ է, որ դուք ազատ ընտրություններով պետք է ձևավորեք իշխանություն, քաղաքացին քմծիծաղ է տալիս, որովհետև ինքը չի տեսել այդ սահմանադրական նորմի իրական կիրառումը, բայց ինչո՞ւ չի տեսել՝ միայն անձի՞նք էին վատը, ովքեր 20 տարուց ավելի կեղծիքներ են անում, թե՞ այնուամենայնիվ, համակարգի մեջ էլ խնդիր կա, այդ ինչո՞ւ էր, որ 95թ-ին կեղծիքներ անող անձը 2003թ-ին չկար, բայց էլի կեղծիքը արվում էր, այսինքն՝ խնդիրը միայն անձի մեջ չէ չէ՞, այլ համակարգն էլ այդպիսին է, որ ծնվում են նոր անձինք, որոնք մտնում են ընտրակեղծման համակարգի մեջ։ Իհարկե, միաժամանակյա փոփոխություն պետք է լինի՝ և՛ մարդու, և՛ համակարգի։
- Գուցե երկրորդ տարբերակը նրա համար է, որ այդ ուժերին նույնպես ընդգրկեն քննարկման մեջ։
-Թույլ տվեք չհամաձայնվել այն ուժերի հետ, ովքեր որ երեք ամիսը մեկ սկզբունք են փոխում, եթե մարդու մեջ համոզվածություն չկա, օրինակ՝ կառավարման ձևի հարցում, սահմանադրական փոփոխությունների անհրաժեշտության, ուրեմն դա ընդամենն իր համար ձև է կամ տեսակետը արտահայտելու միջոց, որ քաղաքական դաշտում այստեղ կամ այնտեղ հայտնվելու ցանկություն ունի, ես այդ քաղաքական ուժերին այլևս չեմ հավատում։ Ինձ համար, իմ քաղաքական ուժի համար սկզբունք է համակարգային փոփոխությունները իշխանափոխության համար։ Այն ուժերի համար, որոնք հայտարարում են իշխանափոխություն, բայց դրա տակ հասկանում են անձնափոխությունը, և այդ շրջանակներում մերժում են իրենց իսկ ծրագրերի սահմանադրական փոփոխությունների կարևորությունը, որ երկու տարի առաջ ասում էին, հիմա քանի որ իշխանությունն էլ է եկել այդ տեսակետին, ասում չէ, ես այլևս այդ ուժերին առնվազն այդ սկզբունքների մակարդակով հավատալ չեմ ուզում։
-Այսինքն՝ կարո՞ղ ենք ասել, որ եթե Նախագահ Սերժ Սարգսյանի ընտրությունը կանգ չառնի խորհրդարանական մոդելի վրա, ՀՀԿ-ն կկորցնի Դաշնակցությանը որպես գործընկեր սահմանադրական բարեփոխումների հարցում, այսինքն՝ հաստատապես իր կողքը չեք կանգնի։
-Միանշանակ է, որ եթե չի ընտրվի խորհրդարանական ձևը, մենք կողմ չենք լինի նման փոփոխության, ինչ դրսևորում կլինի մեր դեմ լինելը կամ ինչ ագրեսիվությամբ, դա ցույց կտա ժամանակը։ Մեր առաջարկները միայն չեն սահմանափակվում կառավարման մոդելով, շատ ավելի մեծ առաջարկներ ունենք, թե մարդու իրավունքների պաշտպանության, դատարանների անկախության, անմիջական և ներկայացուցչական մասնակցային ժողովրդավարության ուղղություններով, ՏԻՄ համակարգեր, կորպորատիվ համակարգեր, այնքան շատ են առաջարկությունները։ Ճիշտ է դա կենտրոնական հարցն է, բայց մյուսներն էլ մեզ համար կարևոր են, անգամ նույնիսկ այդ հարցում, եթե ընդունվի, դա չի նշանակում, որ մենք լիարժեքորեն գոհ կլինենք սահմանադրական փոփոխությունների առաջարկվող սցենարներից, որովհետև մյուս հարցերն էլ պետք է պատասխանել։
-Բայց հիմնաքարը խորհրադական մոդելն է։
-Այո՛, որովհետև մենք գտնում ենք, որ մյուս առաջարկությունների անգամ 100 տոկոս ընդունվելու դեպքում, եթե սա չի ընդունվում կամ թերի է լինելու՝ դրանց գործածության մեխանիզմների անարդյունավետության ցուցիչ ենք մենք ունենալու։ Եթե ընտրվում է միայն սա, մյուսները չեն ընդունվելու, մենք, միգուցե, կունենանք ձևական խորհրդարանական, բայց էության մեջ նորից սուպերգերանձնավորված համակարգ։
