Արմանի հետ զրուցելուց հետո դժվար էր հարցազրույցին նախաբան գտնելը: Նա շատ ինֆորմացիա ունի, անընդհատ պատմում է օրիանկերով ու անուններով: Զրույցը երկարում ու շեղվում է նպատակից: Չատով Արմանին հարցնում եմ.
Թ.Վ.- Գիտես` հարցազրույցի համար նախաբան չեմ գտնում: Չգիտեմ՝  ոնց գրեմ: 
Ա.Մ.- Կարաս շատ լուրջ սկսես: Երեկ ընկերներիցս մեկի հետ էինք խոսում, ով ինձ հետ էր համոզում, երբ որ ես գնում էի Հայաստանից, բայց հիմա նա էլ ա պատրաստվում հեռանա, ու ասում ա՝ դու ու քո նմանները, որ գնացել եք Հայաստանից, ցեղասպանության զոհ եք:

Թ.Վ. –Հասկանում եմ ասածի իմաստը: Ցեղասպանությունը ներսից ա: Դու ցեղասպանությունից փրկվողներից ես:
Ա.Մ.-Ցեղասպանության ժամանակ մարդիկ իրանց տներից փախնում էին փրկվելու համար: Հիմա էլ Հայաստանում նենց պայմաններ ա, որ մարդիկ փախնում են էլի փրկվելու համար: Բա ցեղասպանություն ա…
Թ.Վ. -Ցավալի ա:
Ա.Մ.-Դե էտա: Ում հետ խոսում եմ, մտածում են ուր ու ոնց փախնեն:
Թ.Վ. -Զոհասեղանին ենք բոլորս…
-Արման, սոցիալական ցանցերն ու համացանց ընդհանրապես այսօր հնարավորություն են տալիս ներկա գտնվելու հայաստանյան կյանքին: Որքանո՞վ ես դու քեզ ներկա համարում Հայաստանում:
-Շատ ներկա եմ, որովհետև ամեն առավոտ հենց արթնանում եմ, առաջինը հայկական լրատվական տարբեր կայքեր եմ նայում: Վերջերս ոչ մի ուրախալի բան չի կատարվում: Տպավորություն է, որ տասը տարի առաջ ավելի լավ էր, քան հիմա: Ամեն դեպքում՝ շատ ուժեղ դեգրատացիա է գնում. ինտելեկտուալ էվոլյուցիան Հայաստանում ապրող մարդկանց մի մասի կողքով է անցել: Այդպես էլ մնացել են վիկինգ՝ բռնենք-ծեծենք-սպանենք: Ցավոք սրտի՝ ուրախացնող քիչ բան կա:
-Վերջին շրջանում նկատվում են նաև հայտնի անձանց ակտիվությունը՝ քաղաքացիական տեսակետի դիրքորոշում ցույց տալը՝ ձևական, թե անկեղծ: Դու ինքդ էլ ակտիվ ես…
 -Ես ինչ որ բաներ գրում եմ միայն այն պատճառով, որ ցավում եմ: Ուրիշ ոչինչ ինձ չի հետաքրքրում: Բայց շատերի համար դա էլ PR-տեխնոլոգիաներից մեկն է՝ սովետական միությունից եկած: Բնականաբար՝ մարդիկ պետք է խոսեն, որովհետև մարդիկ են, ովքեր պետք է որ ներկայացնեն հասարակությունը: Բայց, ցավոք սրտի, այդ մարդիկ չեն ներկայացնում հասարակությունը, որովհետև նրանք, ովքեր ներկայացնում են հասարակությունը, երգում են փարվանաներում: Մակարդակը դա է: Ամեն դեպքում՝ կապ չունի, թե ինչ նպատակով են խոսում, նույնիսկ կապ չուներ, թե ինչ նպատակով էին երիտասարդները գնացել Մաշտոցի այգին պաշտպանելու. շատերը ասում էին, որ դա PR-քայլ է՝ հետագայում քաղաքականության մեջ մտնելու համար և այլն… Կարևորը՝ մարդիկ լավ գործ արեցին: Հայտնի մարդիկ, վերջերս տեղի ունեցած դեպքերի հետ կապված խոսում էին կամ ի պաշտպան քաղաքական գործիչների, որը շատ քիչ էր, կամ նեյտրալ, որն էլի քիչ էր, կամ էլ՝ դեմ, որը ևս քիչ էր, որովհետև վախենում էին: Հասարակությանը կարող է վնասել միայն սուտը: Հայտնի մարդիկ էլ տարբեր բաների պատճառով են ստում՝ կամ վախենում են, կամ փող են կերել ժամանակին, կամ էլ հույս ունեն մյուս ընտրությունների ժամանակ փող ուտելու:
-Նշեցիր, որ Հայաստանում մի քիչ ավելի վայրենի իրավիճակ է: Իսկ Հայաստանի սահմաններից դուրս որքանո՞վ է հեշտ կայունանալը, զարգանալը հենց հայի համար: Կարող ես համեմատել Հայաստանն ու Ռուսաստանն այդ առումով:
-Բնականաբար եթե ասեմ, որ վերջնականապես կայունացել եմ, սուտ կլինի, որովհետև բոլորս ձգտում ենք ավելիին, քան ունենք: Իրականում՝ ինձ համար շատ բարդ  էր. մի օրվա մեջ որոշեցի, գրպանումս շատ քիչ փողով վերկացա ու եկա: Շատ դժվարությունների միջով եմ անցել, մինչև քիչ թե շատ կայունացել եմ: Հիմա ինձ ավելի լավ եմ զգում, ավելի հաճելի է այստեղ մնալը: Ամեն դեպքում՝ չի կարելի ասել, որ Ռուսաստանն այն երկիրն է, որտեղ կուզենայի ապրել ամբողջ կյանքս, որովհետև սովետական միությունն իր հետքը թողել է, ու նաև Ռուսաստանն է մեծ դեր խաղում, որ հիմա Հայաստանն այս վիճակում է: Ոչ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ բոլոր որոշումներն այստեղից են գալիս. շուտ-շուտ գալիս են էստեղ խորհրդակցությունների և այլն: Բոլորը գիտեն: Մյուս կողմից՝ ինձ համար ամենակարևորը, որ սիրեցի Ռուսաստանում, այն էր, որ անընդհատ ինչ որ համերգներ են տեղի ունենում, իսկ ես շատ եմ սիրում երաժշտություն: Միայն այդ պատճառով արժե ապրել այս երկրում. շատ համերգների եմ եղել, ու այդ հիշողություններն ու էմոցիաները ոչ մի բանի հետ չեն համեմատվի: Իսկապես կայանալը բարդ է, երբ մարդը որոշում է կայացնում ապրել էմիգրացիայի մեջ: Որքան էլ լեզուն գիտենք, մենթալիլտետը նմանություններ ունի, բայց միևնույն է՝ սա էմիգրացիա է, ու տարիներ են պետք, որ դու քեզ տեղացի համարես: Էմիգրացիայի մեջ ապրելն ունի իր շատ մեծ մինուսները. օրինակ՝ երբեք չէի կարծում, որ այսքան հայրենասիրություն կզարթնի իմ մեջ, Հայաստանում հաճախ լինելու ցանկություն կառաջանա մոտս: Հախվերդյանն ունի իր երգի մեջ, չէ՞՝ արժե հասնել աշխարհի ծայրը, որ այս բառերը հասկանաս: Ինձ համար նորություն էր, որ ես այդքան սիրում եմ Հայաստանն ու Երևանը:
-Հարցազրույցներիցդ մեկում նշել ես, որ եթե հաղորդավար չդառնայիր, երաժիշտ կդառնայիր: Ու՞ր մնաց երազանքդ:
-Միշտ կատակում եմ, որ քնած երաժիշտ եմ: Իրականում դա այսպես է: Միշտ սիրել եմ երաժշտություն, դեռ ինստիտուտի տարիներին զբաղվում էի երաժշտությամբ, բայց ընկա TV, «զվյոզդս» խփեց էն ժամանակ, ու մտածելակերպս փոխվեց: Իզուր: Դա մի փուլ է ընդամենը, ու, կարևորը՝ անցնում է: Հիմա երջանիկ եմ, որովհետև ամեն չորեքշաբթի այս ջազ ակումբում («EMPORIO»  jazz club, որտեղ հանդիպել էինք)  Jazz Parking նախագծի շրջանակներում հնարավորություն ունեմ շփվելու իսկապես շատ լավ երաժիշտների հետ, ու, ինչ որ առումով, այդ ներքին բացը կոմպենսացվում է երաժիշտներին մոտիկ լինելով, ներսից նրանց հետ շփվելով:
-Իսկ գուցե ստեղծագործող մարդու համար դժվարությունը հենց Մոսկվա՞ն է: Մոսկվան նման է մեծ խառնարանի, որտեղ ամենքը վազքի մեջ են:
-Ստեղծագործող մարդը ներքին ստեղծագործական ազատություն կարող է գտնել ամեն տեղ: Ուրիշ հարց է, որ այստեղ դժվարը ժամանակ գտնելն է: Էմիգրացիայի մինուսներից մեկն էլ դա է, որ պետք է շատ աշխատես գումար վաստակելու ու ծախսերդ հոգալու համար:  Դեռ չեմ զգում ստեղծագործելու շատ մեծ ցանկություն ու նաև՝ անհրաժեշտություն:
-Մի առիթով նշել ես, որ Մոսկվան քեզ ռացիոնալ է դարձրել: Երազանքներիցդ հրաժարվե՞լ ես:
-Չէ: Այնպես չի, որ երազանքներիցս հրաժարվել եմ: Էլի գալիս ենք ֆինանսական դժվարություններին: Այստեղ գրպանումդ փող չունեցար՝ մետրո չես կարող նստել: Այստեղ մի տեսակ պրագմատիկ ես դառնում: Ստեղծագործող մարդիկ հիմնականում ավելի փոքր քաղաքներում են, ասենք՝ Պիտերում, որոնք ի վերջո, կրկին գալիս են Մոսկվա կարիերա անելու համար:
-Արման, երբ Երևանում ես լինում, քո ամենասիրելի վայրը ո՞րն է, որ քեզ հիշեցնում է քո Երևանի մասին:
-Բարդ հարց է… Սուջյան Գոռի պապան, որ շատ հյտնի կիթառիստ է այստեղ, հարցազրույցներից մեկում շատ ճիշտ պատասխան տվեց, որ տունը միայն քաղաքը չէ, միայն պատերը չեն: Նաև՝ մարդիկ են: Ասում է՝ 15 տարի առաջ էի Հայաստանում եղել, այս անգամ գնացի ու տեսա, որ ոչ մի հարազատ բան չի մնացել: Հիմա էլ իմ մոտ նույն վիճակն է: Բոլորը գնացել են, ոչ մեկ չի մնացել: Առաջ, եթե Օպերայից քայլեիր մինչև հրապարակ, ոնց էլ լիներ, ծանոթ-հարազատ մարդկանց կտեսնեիր: Ինչքան ընկերներ ունեմ, բոլորը հեռացել են ցավոք սրտի: Պատճառը պարզ է: Մեկը Ֆրանսիա գնաց, մեկը՝ Ամերիկա, մյուսը՝ Գերմանիա… Իջնում եմ Կենտրոն, զբոսնում եմ այն էմոցիաներով, որ ունենում էի ուսանողական տարիներին, երբ իսկապես քաղաքի մեջ էի ապրում:
-Իսկ մերօրյա հայաստանցի ստեղծագործողներից ում ես սիրում:
-Եթե խոսենք երաժշտությունից, պարզ է՝ Dorians: Dorians-ը մրցակցությունից դուրս է: Շատ ուրախ եմ Ռոլանդի համար՝ Reincarnation, որովհետև քանի տարի փորձում-փորձում էր, ու գտավ ինքն իրեն: Վերջերս էլ Մոսկվայում կազմակերպել էինք Արտո Թունջբոյաջյանի համերգը, հիանալի համերգ, որից շատ մեծ հաճույք ստացան բոլորը: Նիկ Եգիբյան, որին անձամբ ծանոթ չեմ, բայց լավ գործեր ունի: Բամբիռ խումբը… տղերքը Դուբլինում են, հիմա ակումբներում համերգներ են ունենում, ու լավ առաջ են գնում: Հայաստանում, չգիտես ինչի, չեն խոսում այդ մասին: Վահրամ Սահակյանի հոլովակներն եմ նայում. համարյա միշտ ճիշտ բաներ է ասում: Քչերն այդքան «դուխ» ունեն ասելու-անելու էն, ինչ ուզում են: Գիտեմ, որ ինչ որ նոր գրողներն են հայտնվել: Մոդել տղա կա, գիրք ա գրում: Չգիտեմ, Ֆեյսբուքն է մեղավոր: Մեկը Ֆեյսբուքում հարց է դրել՝ Ձեզ համար զարմանալի կլինի, եթե տղաների կուռք համարվող երգչուհի Նանան և աղջիկների կուռք համարվող Միհրան Ծառուկյանը դուետ երգեն: Լավ չի, էլի: Լավ չի, որ չգիտեն, որ Բամբիռը շուտով աշխարհն է գրավելու:
Ամեն դեպքում՝ առաջընթաց կա: Ուրիշ հարց է, որ այդ առաջընթացը այլ երկրներից մի 15 տարով հետ է: Հայաստանում մեկ-մեկ գործեր են անում, որ անգամ արտասահմանցիներին է զարմացնում: Սերժ Թանկյանի հետ հարցազրույց էի անում, հարցնում եմ՝ ի՞նչ գիտեք Հայաստանից, ասում է՝ Բամբիռ ու Dorians: Ուրիշ հարց է, որ տղերքը լքում են Հայաստանը, որ զարգանան: Հայաստանում լճանում են: Եթե ուզում ես ավեի շատ բանի հասնես, քան Հայաստանի երկուսուկես միլիոնանոց ճանաչումը, ստիպված ես գնալ:
-Իսկ քո մտքերը, քո երազանքները քեզ ու՞ր են տանում:
-Առաջինը՝ Եվրոպա: Հետո՝ Նահանգներ: Տանում են՝ զարգացնելու, աշխարհայացք լայնացնելու: Հայաստանն ինձ համար պարզ է, Ռուսաստանը պարզ է: Ուզում եմ ավելի այլ մարդկանց հետ շփվել: Ինձ համար երկրները տարբեր մոլորակների են նման. ամեն երկրում  մեկ այլ լեզու է ու մտածելակերպ:  Հիմա իմ առջև դեռ այդ նպատակն է՝ գնալ ոչ թե որպես տուրիստ, այլ ապրել տվյալ երկրում, ճանաչել մարդկանց ու նրանց կենցաղը: Հետո, իհարկե, հետ կգնամ Հայաստան. վերջիվերջո՝ դա է իմ հայրենիքը: Մեր իշխանություններին միայն կասեմ՝ մի նեղացրեք սփյուռքահայերին: Չնայած՝ արդեն ուշ է, բոլորին նեղացրել են: Վերջերս նույնիսկ Շառլը նեղացած գնաց: Սփյուռքահայերի մոտ ամեն ինչ լավ է: Հայաստանում պետք է մտածեն, թե ինչ անեն, որ սփյուռքահայերն իրենց փողերը ներդնեն Հայաստանի մեջ, ու այն սարքեն իրոք շատ հարուստ ու զարգացած երկիր: Դրա համար ուտող-քցողները պետք է կամ ուրիշ տեղ գնան, կամ գոնե փոխեն իրենց մոտեցումը:

հարցազրույցը՝ yelaket.am-ից

Կայքում տեղ գտած մտքերն ու տեսակետները հեղինակի սեփականությունն են և կարող են չհամընկնել BlogNews.am-ի խմբագրության տեսակետների հետ:
print Տպել