Հոդված կրոնի մասին

Հաճախ իրարամերժ կարծիքներ ենք լսում կրոնի մասին: Մեկը ասում է, որ հավատքն ու կրոնը տարբեր բաներ են: Եվ կան ճիշտ ու սխալ կրոններ:  Մեկը առաքելական է, մյուսը` աղանդավոր, էն մյուսը` աթեիստ: Ի դեպ թեիստների ու աթեիստների միջև առանձնապես տարբերութուն չեմ դնում: Մեկը մյուսից ծայրահեղական ու բութ են: Մի շատ լավ ձևակերպում կա. եթե դու շփվում ես Աստծո հետ, դա աղոթք է, եթե Աստված է քեզ հետ շփվում` շիզոֆրենիա:

Ամենևին էլ չեմ ուզում վիրավորել մեր հավատացյալների կրոնական զգացմունքները: Բայց կարծում եմ, որ աստվածավախությունից անբարոյական բան չկա: Փաստորեն մարդ չի սպանում կամ չի քնում իր հարազատ քրոջ հետ ոչ թե այն պատճառով, որ մտքին չկա և դա աննորմալ է իր համար, այլ միայն այն պատճառով, որ Աստված կպատժի:  Շատ լավ բարոյականություն ա(:

Համ էլ կարո՞ղ եք ինձ նշել` որն է բարոյականը կամ անբարոյականը: Հելենիստական մշակույթի կանոններով հասուն տղամարդկանց կարելի էր դեռահաս տղաների հետ կենակցել: Բայց հետո, երբ նրանք մեծանում էին, արդեն չէր կարելի, անբարոյական էր համարվում: Ի դեպ, չի բացառվում, որ աշխարհի ամենաուժեղ տղամարդուն` Ալեքսանդր Մակեդոնացուն ժամանակին դեռատի հասակում  մի լավ  ունեցե …. են: 

Հայաստանում անբարոյական էր համարվում, երբ հարսը, որը դեռ երեխաներ չուներ, խոսեր  տան տղամարդկանց հետ: Դեռ ավելին`  ամուսնու ու նրա հոր ոտքերը պիտի լվանար. դա հարգանքի նշան էր համարվում:

Հեթանոսական Հայաստանում աղջիկները իրենց կուսությունը նվիրում էին անծանոթ անցորդներին, զինվորներին, եթե չեմ սխալվում, Անահիտի տաճարում:   

Հիմիկվա առևտուրը Սովետի ժամանակ սպեկուլյացիա էր համարվում և մարդիկ բանտ էին նստում վերավաճառքի համար…. Դե կարելի է էլի օրինակներ բերել… Բարոյականությունը փոխվում է ամեն օր:

Հիմա կասեք` ի՞նչ կապ ունի էստեղ կրոնը: Կարծում եմ` շատ մեծ: Մեր բարոյականությունը կրոնական է:  Այսինքն` պետականոնորեն ընդունված բարոյականությունը Հայ Առաքելական եկեղեցու բարոյականությունն է:

Ո՞րն է, ի վերջո, ճշմարտությունը: Հայ քրիստոնյայի համար` առաքելական եկեղեցու կանոնները: Փաստորեն, եթե դու հավատացյալ չես, ուրեմն ոչ միայն  Հայ չես, այլ նաև անբարոյական ես:  Համշենահայերի նման թերի հայ ես:  

Եվ այդ խավարամիտ ֆոնի վրա լսում ես, թե  մեր եկեղեցին պետք է ուժեղանա, որ աղանդները վերանան: Ինձ համար ամեն ծայրահեղ բան աղանդ է: Ի՞նչ տարբերություն` առաքելական թե եհովայական:  Ի՞նչ տարբերություն, եթե քթիցդ այն կողմ բան չես տեսնում:  Ի՞նչ ասել է` հավատում ես, թե ոչ: Նա, ով հավատում է, որ Աստված մարդուն կավից է ստեղծել և դրա համար դիմացինի գլուխը պատրաստ է ջարդել, ինչո՞վ է տարբերվում երեխաներին մատաղ անող եհովական  շիզոֆրենիկից: Ուղղակի էն մյուս շիզոֆրենիկը ավելի է հավատացել իր գաղափարին: Մեր եկեղեցին շատ կերազեր այդպիսի հավատացյալներ ունենար:

Թեպետ երևի ունեցել է, որ ժամանակին քրիստոնեական գաղափարախոսության ներքո ոչնչացվեց մի ողջ հեթանոսական մշակույթ:    Չեմ կարող հաստատ ասել, թե ինչ կատարվեց Հայաստանում այն ժամանակ: Մեր հարգելի պատմաբաններն էլ, ովքեր պրիմիտիվ քոմենթներ են գրում, թե ”գնա, պատմություն կարդա”, էլի դժվար թե հոդաբաշխ կարող են բացատրել: Բայց եկեք եղած փաստերից ելնելով տրամաբանենք:

Հայաստանում տեղի ունեցավ հերթական հեղափոխությունը, եկավ էլի ինչ-որ մեկը, որի համար արդեն հող էին պատրաստել և ասաց մեզ, որ մենք սխալ ենք ապրել մինչև այդ: Այսինքն մի երկու, երեք հազար տարի “հավայի մուկ ենք տշել”, իսկ ՆԱ գիտի, թե մեզ ինչ է պետք: Հոդվածի փիառը ապահովելու համար ասեմ, որ այդ ինչ-որ մեկը օտարազգի Գրիգոր Լուսավորիչն էր: Աշխարհում բոլոր իդեոլոգիաները ստեղծել են շիզոֆրենիայով հիվանդ մարդիկ: Իսկ հիմա, խնդրում եմ, ուշադրություն:

Ես ցինիկ չեմ: Աթեիստ չեմ: Աշխարհում ոչ մի կրոնի դեմ չեմ: Հարգում եմ դիմացինիս անձն ու զգացմունքները: Չեմ գողանում, չեմ սպանում, համարյա չեմ շնանում: Ես հասկանում եմ,  որ արդեն եկել էր ժամանակը, որ մենք մոնոֆիզիտական կրոն ընդունեինք, աշխարհը գնում էր այդ ուղությամբ: Բայց մենք այն բացառիկ ազգերից ենք, որ հիմնովին կարողացանք մի քանի հոգեկան անկայուն փսիխիկա ունեցող մարդկանց շնորհիվ թույլ տալ պատմութունը սկսել զրոյից` ոչնչացնելով ամեն ինչ, ինչ ստեղծվել էր նրանցից առաջ:

Մենք ունենք միայն մի քանի հրաշքով փրկված պոեզիայի տողեր ու մեկ էլ Գառնիի տաճարը: Այն էլ եղել է թագավորների հանգստավայր: Մեր արդի լեզվով ասած` “հարուստի դաչա:” Դրա համար էլ փրկվեց: Ինչպես տեսնում եք, ոչինչ չի փոխվում:  

Պատմութունը չի սիրում, երբ նրա մասին խոսում ես անցյալ անկատար ժամանակով: “Այ, եթե մենք չընդունեինք քրիստոնեությունը, ապա կձուլվեինք:” Ոչ ոք չգիտի, թե ինչ կլիներ, որովհետև չի եղել: Կարելի է միայն ենթադրել:  

Եղբայր, էլի ընդունեիք, ես դեմ չեմ, բայց ինչու գալիք սերունդները զրկեցիք մի ամբողջ մշակույթից: Ամենահետաքրքիրն այն է, որ հիմա էլ նույնն է կատարվում: Ջնջենք, սկսենք նորից:  

Ժամանակին Հռոմի պապը ներողություն խնդրեց ինկվիզիցիայի կողմից կատարված այլանդակությունների համար: Խելոք մարդ էր:

Հետաքրքիր է` մեր կաթողիկոսը և “ջիպավոր” հոգևորականները պատրա՞ստ են եկեղեցու կողմից մեղա գալ կատարված այլանդակությունների համար, թե՞ էլի մենք բոլորս մեղսավոր ենք, որովհետև ծնվել ենք մեր մեղսավոր ծնողների սեքսի հետևանքով, իսկ նրանք` Ընտրյալ:

P.S.  Եթե օրինակներիս մեջ պատմական անճշտություններ կան, ապա իմ բծախնդիր ընթերցողները կարող են մի քանի անգամ թքել կամերային թատրոնի բակում տեղադրված աֆիշիս վրա:)