«Սխալ է բազմիշխանությունը, ու թո՛ղ մեկը միայն լինի իշխան» Արիստոտել:
«Պետությունը ես եմ» Լյուդովիկոս 14
Երկիր. Տարի 13:
Չկա ոչինչ առավել տհաճ, քան խանգարված անդորրը, քան խափանված հանգստությունը: Չկա ավելի մեծ զայրույթ, քան այն մեկը, որը պատում է քեզ հուսախաբության պահերին, այն ժամանակ, երբ արդեն շունչ էիր քաշել և կարծել, թե խաղն ավարտված է:
-Մեքենայի մո՛տ, Մեքենայի մո՛տ, բոլո՛րդ,-բղավում էր նա,-իմ հետևի՛ց, բոլո՛րդ:
Ենթակաները վազեցին նրա հետևից` իջնելով սանդուղքներով, անցնելով միջանցներով` դեպի Պալատի խորքը, դեպի Պալատի նկուղները:
Մեքենան իրենից ներկայացնում էր մետաղական մի սարք, մոտ երկու մետր բարձրությամբ, երկու ոտքերի վրա կանգնած ու կլոր էկրանով` ամենավերևում: Ավելի համարձակ մեկը կհանդգներ անվանել այն հումանոիդ ռոբոտ, բայց Պալատում արդեն վաղուց սովորություն էին դարձրել անվանել դա ուղղակի Մեքենա:
-Ասա՛ ընտրության տվյալները,- մոտենալով Մեքենային` գոռաց նրա վրա,-ասա՛ տվյալները, որ սրանք բոլորն իմանան:
Մեքենայի էկրան-գլուխը միացավ: Վրան երևացին թվեր, դիագրամաներ, աղյուսակներ:
-Ասա՛,-մռնչաց նա:
-Իշխանությունը քոնն է,-ասաց Մեքենան էլեկտրական ձայնով:
-Տեսա՞ք: Լսեցի՞ք: Վախկոտնե՛ր: Լքում էիք խորտակվող նավը, հա՞: Լքու՞մ էիք առնետների պես...առնետնե՛ր:
Ենթակաները սփրթնած սպասում էին դատավճռին: Աշխատանքից կազատի՞: Կտուգանի՞: Կսպանի՞...ԿՍՊԱՆԻ՛:
-Ձե՛րդ գերազանցություն,-ասաց ներս վազած մի ոստիկան, ում սաղավարտը ծռմռված էր, հագուստը պատառոտված, իսկ մահակը կոտրված,-Ձե՛րդ գերազանցություն, Պալատը վերցնում են...
Այդպիսի մայրամուտ լինում է, երբ ինչ-որ բան է սպառնում: Կապ չունի` ում կամ ինչին, ուղղակի զգացվում է սպառնալիքը, վտանգը, տագնապը: Ու գեղեցիկ է այդպիսի մայրամուտը` գույներով հագեցված ու այդ գույները թաց ասֆալտի մեջ բազմապատկած:
Ջրանետ երկու մեքենաները շուռ էին տրվել հենց փողոցի մեջտեղում: Ճաքած ցիստեռներից ջուրը հոսում էր ցած` իր մեջ կլանելով բազմահազար ամբոխի բարձրացրած փոշին, զայրույթը, վախը, ցասումն ու զորությունը: Փողոցի վերևում լսվում էր շարքը դեռևս չկորցրած ոստիկանական միակ ջոկատի աղմուկը: Դըմփ-դըմփ, մահակները վահաններին: Նրանք նահանջում էին քայլ առ քայլ` զիջելով ըմբոստ բազմության ճնշմանը: Հետևում Պալատն էր, որը պետք է պահպանեին ամեն գնով` թեկուզ և մնացել էին վերջին ջոկատը, չէին ցրվել մյուսների պես, չէին զիջել խուճապին: Հետևում արդեն Պալատի դարպասներն էին, հենց մեջքների հետևում, թիակներերը դիպչում էին դարպասներին. նահանջելու էլ տեղ չկար:
Ու չկար մի ձայն Պալատից: Նրանք էվակուացվե՞լ են: Նրանք լքո՞ւմ են Մեքենան: Նրանք ուզո՞ւմ են հանձնվել:
Դարպասները ճռռացին ու հետ գնացին: Ամբոխը, որ ընկալեց սա որպես իշխանությունների հանձնվելու նշան, ցնծաց: Արդարացվեցին հույսեր, հաշվարկներ, կանխատեսումներ, սպասելիքներ...բայց ցնծումը մի պահ տևեց միայն:
-Իշխանությունն իմն է,-գոռաց ահեղ ձայնը մեգաֆոնից,-ի՛մն է, ի՛մը:
Ամբոխը կանգ առքավ:
-Կրա՛կ,-գոռաց ահեղ ձայնը:
Բոլոր ուղղություններից թափվեց կրակը: Դա քսան РПО հրանետներ էին, որոնցից դուրս ժայթքող կրակը չորացրեց թաց ասֆալտը, մոխիր դարձրեց փոշին, զայրույթը, վախը, ցասումն ու զորությունը:
- Ընտրական Հաշվիչ Մեքենայի անունից հայտարարում եմ` իմն է իշխանւթյունը,-ասաց ահեղ ձայնը մեգաֆոնից:
Երկիր: Տարի 28:
Միայնակ քամին պայթյունի արձագանքն էր: Քամին պտտվում էր մոլորակի շուրջ` չունենալով ոչ տուն, ոչ ապաստան, ոչ որևէ պատնեշ: Այն շոյում էր Երկրի շիկացած հողը, որի վրա ժամանակին մարդկանց քաղաքներն էին, ծաղկող դաշտերը, գողտրիկ գյուղերը, կանաչ անտառներն ու հարթ ճանապարհները: Քամին անցնում էր ցամաք ծովերի վրայով, որոնք առաջ լի էին ձկներով, մարդկանց նավերով և դրախտային կղզիներով: Քամին անցնում էր տեղով, ուր առաջ Պալատն էր` բոլոր մարդկանց կենտրոնը: Ամայի թունավոր դաշտում` ատոմային պայթյունից մեկ շաբաթ անց, վեր էր խոյանում երկումետրանոց Մեքենան` կիսելով իր մենակությունը մարդկանցից վերջինի հետ:
-Ասա՜,-շշնջում էր մարդն իր ծռված բերոնով` պատված թարախակալված բշտիկներով, կնճիռներով և գորտնուկներով:
-Իշխանությունը քոնն է,-պատասխանում էր Մեքենան` կիսելով իր մտքերը մարդկանցից վերջինի հետ:
Վերջին մարդը ծիծաղեց, ու ծիծաղը նրա վերցրեց անտեր քամին ու տարավ իր հետ` տարածելով այն շիկացած մոլորակի վրա:
Վերադառնալով քամին իր հետ բերեց փոշու հատիկն ու դրեց Մեքենայի վրա` սկիզբ դնելով հողի շերտին, որ պիտի կուլ տար նրան և վերջին մարդու անշուչ մարմինը:
Երկիր: 28-րդ տարուց միլիարդ դար հետո:
Ռեմ Տկախան գնաց անհասկանալի կանչի հետևից: Գնաց, հասավ Մեծ Ծառին, որ մութ անտառի ամենախորքումն էր, ու տարավ իր հետ ամենամոտ ընկերներին: Գնաց Ռեմ Տկախան երկու օր և երեք գիշեր ու հասավ կանչին վաղ առավոտյան` արևելքի կարմրելուց մեկ ժամ առաջ: Կանչը գալիս էր գետնի տակից, ու Տկախան իր ընկերների հետ սկսեց փորել հողը` հասնելու համար կանչին: Չորս անգամ արևը մայր մտավ այն ընթացքում, երբ Ռեմն ու իր ընկերները փորում էին գետինը, և Լուսինը շրջան դարձավ այն գիշեր, երբ նրանք հասան կանչին:
Կանչողն իրենց պես մարդ էր, ավելի հասակով և ավելի պինդ, քանի որ նրա փայլուն մարմինը չէր զգում ոչ մի ցավ, իսկ Ռեմը փորձել էր հարվածել նրան քարով:
-Ես կանչում եմ իմ հոր հոգին,-ասաց Ռեմ Տկախան,-ես կանչում եմ իմ մոր հոգին: Ասացե՛ք ինձ, թե ի՞նչ է սա: Ասացե՛ք:
Կանչողի գլուխը վառվեց:
-Իշխանությունը քոնն է,-ասաց նա:
Պատմվածքը տպագրված է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթում:
