Վերջին երկու տարիներին տարածաշրջանում և ընդհանրապես ամբողջ աշխարհում տեղի է ունենում իրադարձություններ, որոնք մեծամասամբ ստեղծում են անբարենպաստ պայմաններ մեր և տարածաշրջանի երկրների տնտեսությունների համար: Կենտրոնանալով մեր երկրում արձանագրված հետևանքների վրա՝ կարելի է փաստել, որ այս երկու տարիների ընթացքում պետական բյուջեի եկամուտների ապահովման առումով առաջացել են որոշակի դժվարություններ։
Նվազման գլխավոր պատճառներից մեկը երկարաժամկետ հարկային բարեփոխումների նպատակով իրականացվող քաղաքականությունն է, որը ինչպես հայտնի է՝ կարճաժամկետում արձանագրում է պետական կապիտալի նվազեցում:
Հայտնի է, որ ՀՀ բյուջեի եկամուտների վրա առկա է արտաքին հատվածից թելադրված գործոնների ազդեցությունը։ Արտասահմանից և մասնավորապես ՌԴ-ից ստացվող եկամուտների կտրուկ նվազումը հանգեցրեց ներկրման ծավալների կրճատմանը։ Բյուջեի մուտքերի նվազման վրա զգալի է հատկապես ավելացված արժեքի հարկի նվազման ազդեցությունը։ Ընթացիկ տարվա առաջին վեց ամսում ԱԱՀ-ով մուտքերը ավելի քան 15 մլրդ դրամով պակաս են եղել։
Բյուջեի եկամուտների վրա բացասաբար են ազդել նաև տնտեսության մի շարք ոլորտներում դրսևորված միտումները՝ կապված արտաքին շուկաների հետ։
Մասնավորապես հանքահումքային ապրանքների գները կտրուկ անկում արձանագրեցին՝ նվազեցնելով այդ ոլորտից բյուջեի մուտքերը։
Համեմատության համար ասենք, որ Հայաստանի ամենախոշոր հանքարդյունաբերական ձեռնարկությունը՝ «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ»-ը, անցած տարվա առաջին կիսամյակի 9,8 մլրդ դրամի փախարեն այս տարի պետական բյուջե է փոխանցել ընդամենը 3 մլրդ դրամ՝ 3 անգամով ավելի քիչ։ Գրեթե նույն պատկերն է նաև հանքարդյունաբերության մյուս ձեռնարկությունների դեպքում։
Ինչպես նշեցինք՝ արտոնությունների տրամադրման հետևանքով ԱԱՀ-ից ստացվող մուտքերը նվազել են 17,6 միլիարդով: Փաստացի, բազմաթիվ գործարարների հարկային բեռը թեթևացվել է՝ գործունեության ընդլայնման, աշխատատեղերի ավելացման, շուկայում հաստատվելու և երկարաժամկետում ավելի մեծ եկամուտների հետևանքով ավելի շատ գումարներ պետական գանձարան փոխանցելու նպատակով:
Կրճատվել են նաև մաքսատուրքի տուրքերը,որոնց գլխավոր պատճառներից մեկը ԵԱՏՄ-ից ներմուծում կատարելու դեպքում մաքսատուրքից ազատման մասին օրենքն է, որը նույնպես դրական ազդեցություն կարող է ունենալ ներմուծվող ապրանքի գների վրա:
