Վերմակ (պատմվածք)

Էդգար Կոստանդյան
ՎԵՐՄԱԿ
(պատմվածք)

Նստում էր կողքիս, սպասում էր` քնեմ, փակում էր պատուհանն ու ծածկում վերմակով… որ թիկունքս տաք մնա: Երեկ էլ հստակ հասկացրեց, որ սրանից հետո ինքս պիտի վերմակիս հետևեմ…
Առավոտյան Հրաչը ջարդում էր տանս դուռը:
- Ժամը տասնմեկն ա, արա, թող քնեմ,- ասացի,- ամբողջ գիշեր արթուն եմ էղել:
- Լուրջ ե՞ս ասում,- հեգնեց,- ամբողջ շենքն էլ ա հետդ արթուն էղել: Գոռգոռոցներիցդ մի վայրկյան աչք չեմ փակել:
- Հեռախոսով էի խոսում,- ասացի:
- Ռայոն էի՞ր խոսում, բես… Մի հատ կոֆե տուր, սատկում եմ:
Մի կերպ պատրաստեցի էդ դառնաջուրը, սովորության համաձայն`բերելուց բաժակի պարունակության կեսը թափեցի ու մտա լոգարան:
- Ի՞նչ ունես էսօր,- հարցրեց, երբ դուրս եկա:
- Ընդհանրապես, որոշել էի` քնեմ, բայց արդեն հարամ էղավ:
- Դե արի մի բան բստրենք, քնելը հա էլ կա:
- Ի՞նչ:
- Կորոշենք,- ասաց,- ես իջնում եմ ավտոն գառաժից հանեմ, հագնվի-արի, սպասում եմ:
… Հրաչի հետ բակում կանգնած էին Ցուլն ու Ժորիկը` մեր մանկության բաղկացուցիչ մասնիկները, որոնց ահագին ժամանակ չէի տեսել: 
Մենք, ուրեմն, մեծացանք հետսովետական Աբովյանում, ու որքան էլ էստեղի հանդեպ արդարացի անտարբերություն ունենամ, մեկ է, սրանց տեսնելով մանկություն եմ տեղափոխվում: Սա մի քաղաք է, որտեղ սուպերմարկետներն անգամ նիսյայի տետր ունեն, ու սրանք էլ` Ցուլն ու Ժորիկը, էս քաղաքի անխոնջ նվիրյալներն են, ու ամենաերկար ճանապարհը, որ երբևէ գնացել են, կողքի թաղի <<պիվնոյն>> է եղել: Ամառները Ջուլոյի խանութից <<գրովի>> գարեջուրը շքամուտքի դիմացի նստարանին էին խմում, ձմեռները` Ժորիկի կապույտ <<Ժիգուլիի>> մեջ, ու էսքան տարվա մեջ անգամ էդ <<Ժիգուլին>> ուրիշ գույն չներկեցին, որ գոնե դրանով կյանքը նոր երանգ ստանա: Ժորիկն, ասում են, լավ սվարկա գիտի, մի անգամ ավտոտնակիս դռներն ինքն է զոդել, ու ոնց որ թե դեռ բացվում-փակվում են: Ցուլը` 2000-ականների սկզբից էս դարակազմիկ <<սպառծիվկեն>> հագին ու <<Մեր հագով գործ չկա>>-յի ջատագով նախկին երիտասարդը, ուրիշ երևույթ է: Մասնագիտություն ունենալը սրա մոտ դեռ դպրոցական տարիներից <<ղզիկի>> գործ էր: Ցուլից միայն Ցուլ անունն էր մնացել, որովհետև էս տարիների ընթացքում նիհարել, սմքել, մի բուռ բան էր դարձել: Սրա մեծ ախպերը` Նորոն, դպրոցական տարիներին թաղի աշխույժ տղերքից էր, ու թաղի մեծերը գարեջուր խմելուց կամ խոտ ծխելուց միայն իրեն էին կանչում, ու ինչքան էլ նույն տարիքն ունեինք, ինչ Նորոն, մեզ երեխայի պես էին վերաբերվում, դե երբեմն բացառությամբ Ցլի, որովհետև Նորոյի եղբայրն էր: Մի առավոտ էլ, երբ բակում իսկական տոն էր, որովհետև բակի ավտոտնկաներից մեկում մի դեպուտատի, թե քաղաքապետի թեկնածու անվճար բիլիարդի ու թենիսի սեղաններ էր բերել, թաղի տղերքն սկսեցին խոսել, որ Նորոն մահացել է, ու ոչ ավել, ոչ պակաս, ձեռնաշարժության ժամանակ: Չգիտեմ էս օնանիստ-մահապարտն ում հետ է եղել մտքերով, որ սիրտը չի դիմացել, բայց մինչև թաղումը Ցուլն ու հանգուցյալի հարազատներն ամեն բան արեցին, որ հանկարծ մահվան իրական պատճառը չիմացվի, դե մենք էլ, մի քիչ էրեխա, մի քիչ <<աբիժնիկ>>, առիթը բաց չէինք թողնում ամեն պատի տակ խոսել, որ <<Նորոն ժաժ տալուց ա մեռել>>... Ցուլն ամեն օր էդ խոսակցությունների պատճառով կռիվների մեջ էր, ու նիհարեց երդվելով, որ Նորոն ի ծնե սրտի արատ ուներ: 
Ու հիմա, էդ ամենից էսքան տարի անց, իմ առաջ նույն Ցուլն է կանգնած` պայուսակով դպրոց գնացողներին ու ջութակահարներին <<դոձիկ>>, ցանկացած մորուքավորի նկարիչ կամ ֆիդայի ասող էս տխմարը, որին թեկուզ տարին կամ երկու տարին մեկ տեսնեմ, միևնույն է, ուրախանում եմ: 
- Շատ ես նիհարել, Ցուլ,- ասացի:
- Բա ի՞նչ ես ուզում,- մեջ ընկավ Հրաչը,- էնքան են բենզին անում, թեթև ուսին կպնես, խոդ կընկնի:
- Լավ էլի, Հրաչ,- Ցուլը նեղսրտեց,- խի՞ ես տենց բաներ ասում, ախպեր,- հետո դարձավ ինձ,- Էդո ջան, չկա տենց բան, բռատ, հավայի շուխուռներ են:
- Տղերք,- ասացի,- չգնա՞նք մի տեղ նստենք, վերջին անգամ էս սաստավով դպրոցական ժամանակ ենք հավաքվել:
- Արա, բայց լավ բան ես ասում,- ոգևորվեց Հրաչը,- ընգերս մի հատ իտալական ռեստորան ա բացել, էրկու օր առաջ էր բացումը, գնանք նստենք:
Իտալական ռեստորանն, իհարկե, էնքանով էր համատեղելի Ցուլի ու Ժորիկի հետ, ինչքանով մշակույթը մշակույթի նախարարի, բայց սա էլ իր հետաքրքրությունն ուներ, կգնանք, կցրվեմ, կմոռանամ, որ այսուհետ ես եմ իմ վերմակի տերը:
- Դե թող տղերքը գնան-փոխվեն, շարժվենք,- ասացի:
- Չէ, ու՞ր փոխվեն,- ծիծաղեց Հրաչը,- սրանք առանց <<սպառծիվկի>>, ոնց որ տերտերն առանց խաչի: Նստեք ավտոն, շուտ արեք:
Պիտի Հրաչի ռեստորանատեր ընկերոջ դեմքը տեսնեիք, երբ տեսավ էդ երկուսին, ու մատուցողի հայացքը, երբ Ցուլն իտալական ռեստորանում <<իքիբիր>> պատվիրեց:
- Ստեղ <<իքիբիր>> չեն տալիս, Ցուլ,- ծիծաղեց Հրաչը,- սա իտալական վետեռոկ ա:
Մատուցողն ինչ-որ տարօրինակ պաստաներ առաջարկեց, Հրաչն էլ վստահեց մատուցողին: Ուտելու ամբողջ ընթացքում Ցուլն ասում էր, որ <<էսքան համով վերմիշել>> կյանքում չէր կերել:

***
… Չէ, ես չեմ կարող, կմրսեմ… ոսկորներս կքարանան… Վերմակս վրայիցս կընկնի, քամին կբացի պատուհանն, ու չեմ արթնանա… Տեսնես ի՞նչ է անում, արթուն կլինի՞: Զանգե՞մ:
- Վերջ,- կասի,- հոգնել եմ, շատ եմ հոգնել:
Ժամանակները ոտնակոխ անելով հաջորդում են իրար, երազանքների ժամանակը փոխվում է հոգնության, անտարբերության, պարապությունից ցուլերի ու ժորիկների հետ հաց կիսելու ժամանակի… Նրանք` երկուսը, որ մոլագարի պես կռիվ էին տալիս իրար դեմ ու իրար համար, հոգնել են, թոթափել իրար պետք լինելու բեռն ու... մեկը մանկությունից մնացած փշուրների հետ դատարկ զրույցներ է անում, մյուսը... չգիտեմ, գուցե հոգնել է պատուհան փակելուց... գուցե ուզում է տաքանալ մեկն ու մեկի փակած պատուհանով... ու չի փակվում պատուհանը, փչող ճեղքն ավելի ու ավելի է մեծանում... կնճռոտված երազանքներից այլևս կտորտանքներ են մնացել...

***
- Վերջ,- ասացի` օղուս բաժակը դատարկելով,- որոշել եմ. էս Նոր տարուն Իտալիա եմ գնում, հերն էլ անիծած:
- Պապս լավ խոսք ուներ,- քմծիծաղեց Հրաչը,- ասում էր` քաքոտ ոռիդ չես նայում, ֆայտոնով ես ֆռֆռում:
Ցուլի ու Ժորիկի դեմքին քծնող ժպիտ հայտնվեց:
- Հետո քեզ ավելի լավ բան առաջարկեմ,- շարունակեց` ծիծաղելով,- Իտալիայի փոխարեն <<զապոյ>> գնա, համ էժան կնստի, համ էլ էդ տեղը հինգ մատիդ պես գիտես:
Ցուլը լցրեց բոլորիս բաժակներն ու հարցրեց.
- Էդո ախպեր, էդ օպերատորիդ գործով գոնե նորմալ փող առնում ե՞ս:
- Այ դալբայոբ,- հռհռաց Հրաչը,- օպերատոր չի, սցենարիստ ա, հազար անգամ ասել եմ:
- Ախպեր, դե ես դրանք միշտ խառնում եմ:
Քիչ հետո դուրս եկանք, մի քիչ քայլեցինք, Հրաչին ասացի, որ գործ ունեմ, ավելի ուշ կմիանամ: Քայլեցի դեպի Բաղրամյան (լավ իմաստով), մի սրճարան գտա ու նստեցի: Վերմակների ու փչող պատուհանների մասին զառանցանքներս ընդհատեց մեր կուրսի Անուշը:
- Վաղուց ե՞ս նստած,- հարցրեց:
- Հա, կլինի մի կես ժամ... քեզ չէի նկատել:
- Կողքի սրահում էի նստած, էնտեղ չեն ծխում, թողել եմ ծխելը:
- Նստի,- ասացի,- վաղուց չեմ տեսել քեզ:
Անուշը պայուսակից մի գիրք հանեց, ասաց` իր թարգմանությամբ է տպվել, իտալուհի ժամանակակից գրողի վեպ է: <<Էլի Իտալիա,-մտածեցի,- էսօր Իտալիայի օրն ա>>…
- Շատ զիլ գործ ա,- ասաց,- ամբողջ Իտալիան ցնցել ա: 
Գիրքը ձեռքս առա, կարդացի վերնագիրը` <<Մեռնելը ձանձրալի է>>... Հետո մի քանի էջ սկզբից թերթեցի, մի քանի էջ վերջից: Չգիտեմ` գրականության հարցում ես եմ ավելի օբյեկտիվ, թե ամբողջ Իտալիան, բայց սա ինձ ոչ միայն չցնցեց, այլև ձանձրացրեց: Մի տասնվեցամյա մարմնավաճառուհու մասին էր, որը թրաֆիկինգի զոհ դառնալով` հայտնվել էր Էմիրատներում: Սա իր հաճախորդներին, որոնք հիմնականում չաղ ու հարուստ տուրիստ ծերուկներ էին լինում, խմիչքի մեջ ինչ-որ թունավոր լուծույթներ լցնելով` սպանում էր սեքսից հետո:
- Իսկ ինչի՞ սեքսից հետո, ոչ թե առաջ,- հարցրի Անուշին: Չպատասխանեց:

… Մթնել է… Հրաչը վաղուց էն երկուսին տուն տարած կլինի, ինքն էլ մի տեղ կամ խմում է կամ տանը նստած իր սիրած ոչ մի բանի մասին կինոներից է նայում: Բաղրամյանով հասնում եմ Մոսկովյան: Մենավոր ընկուզենու դեմքով մի կիսածերացած մորքուր հաճախորդ է մուրում:
- Ապեր ջան, մի հատ սիգարետ կտա՞ս,- համարյա գոռում է մի քանի մետր այն կողմից:
- Ե՞ս,- հարցրի ու նույն պահին էլ հասկացա հարցիս անիմաստությունը, որովհետև էդտեղ միակ <<ապեր ջանը>> ես էի:
- Հա, մի հատ ծխախոտ էլի:
- Էդ տարիքից արդեն դուրս եմ էկել,- ասացի:
- Չէ, սխալ հասկացար, իսկականից ուզում եմ` ծխեմ:
- Խնդրեմ,- ասացի` մեկնելով ծխախոտի տուփն ու վառիչը:
Սա մի սիգարետ հանեց տուփից, վառեց, ծուխն էնպես ներս քաշեց, ոնց որ Բակունցը լիներ` գնդակահարությունից առաջ վերջին սիգարետը ծխելիս:
- Պահի մոտդ,- ասացի, երբ վերադարձնում էր ծխախոտն ու վառիչը,- ես խանութ եմ մտնելու:
- Չէ, ընԳեր, մերսի, հեսա ոնց էլ չլինի գործ կկպնի, մոթելից կվեկալեմ:
- Պահի-պահի,- ժպտացի,- էս ժամին դժվար էլ գործ կպնի:
- Էդ էլ ես ճիշտ ասում,- ասաց,- էս գործն էլ մեռավ, առաջ նորմալ էր, մարդկանց ձեռը փող կար, լևի էին գնում: Հիմա ով էլ փող ունի, բոզի չի գնում, գյոթի ա գնում,- հռհռաց` ցուցադրելով ոսկեջրած ատամները, հետո մի ծուխ էլ տվեց սիգարետից, քթերից ծուխը դուրս բերեց ու ասաց,- չէ, կյանքս, իսկականից պահի սիգարետդ, համ էլ որ փոխում եմ, հազում եմ:

***
… Չզանգեցիր… Ի՞նչ բանի ես... Ու՞ր կլինես... Պատուհաններիս ճեղքերը մեծացել են, կոնդիցիոներ էլ չկա էս գրողի տարած տանը, որ անջատեմ...
Չէ, մեռնել չկա, էն իտալուհին ճիշտ է գրել` <<մեռնելը ձանձրալի է>>... Պատիժն ապրելն է` բացված վերմակով ու փչող պատուհաններով ապրելը` իբրև ալիմենտ սառույցին գրված երջանկությանդ... 
Հրաչը սխալվեց, <<զապոյն>> Իտալիայից թանկ կարժենա...