Tert.am-ը գրում է.
Տնտեսագետ, տնտեսական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, Գագիկ Վարդանյանը կարծում է, որ «Ապօրինի գույքի բռնագանձման մասին» օրենքը կիրառության տեսանկյունից մի քանի խնդիրներ կարող են առաջանալ գործարար միջավայրում, ներդրումների, կապիտալի արտահոսքի հետ կապված: Tert.am-ի հետ զրույցում տնտեսագետն ասաց, որ Հայաստանում տեղի է ունեցել կապիտալի նախասկզբնական կուտակում՝ դրան բնորոշ բոլոր կողմերով հանդերձ:
«Բնականաբար, վտանգ զգալու դեպքում կուտակված կապիտալը դուրս կբերվի շրջապտույտից ու կվերածվի սովորական կուտակման միջոցի՝ փողի տեսքով, կամ կապիտալը կարտահոսի երկրից: Դա կլինի ոչ թե ամբողջ գործարար միջավայրի արձագանքը, այլ հատկապես խոշոր կապիտալի ներկայացուցիչներինը, թեպետ հնարավոր են նաև անկանխատեսելի այլ դրսևորումներ»,-նշեց նա:
-Պարոն Վարդանյան, «Ապօրինի գույքի բռնագանձման մասին» օրենքը կիրառության տեսանկյունից ի՞նչ խնդիրներ կարող են առաջացնել, արդյոք կառաջանա՞ սեփականության իրավունքի խախտման ռիսկ:
-Նախ, նշեմ, որ այդ գաղափարը նոր չէ. խորհրդային տարիներին տարբեր կերպ դա կիրառելու փորձեր են արվել: Օրինակ, 1986թ. ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդն ընդունեց որոշում անաշխատ եկամուտների դեմ պայքարն ուժեղացնելու մասին: Նույնիսկ մի զավեշտալի դեպքի ականատես եղա: Գյումուշի հիդրոէլեկտրակայանի մոտակայքում այգեգործական տարածքների (600 քմ) վրա տեղադրված մի քանի տների ցինկապատ տանիքները, քողարկելու նպատակով, սեփականատերերը ներկեցին. ցինկապատ տանիքը այն ժամանակ շռայլություն էր համարվում: Հակաալկոհոլային արշավի հետ միասին, անաշխատ եկամուտների դեմ պայքարը դարձավ երկրում «պերեստոյկայի» վառ նախանշանը: Սակայն այդ միջոցառումներն անավարտ մնացին…
Այդպիսի նախաձեռնության վերաբերյալ առաջարկություն քննարկվել է նաև 1998թ., երբ Ազգային ժողովում ձևավորվեց «Երկրապահ» խմբակցությունը: Այն ժամանակ դա մերժվեց: Վազգեն Սարգսյանի նման մարդը չգնաց այդ քայլին:
Այնպես չէ, որ օլիգարխիան կա առևտրաարդյունաբերական, ֆինանսաարդյունաբերական խմբերը լավ բան են: Բայց դրանք «կապիտալիստական» տեսակի վարդի փշերն են, այդ տնտեսակարգի մշտական ուղեկիցները:
Ներկայում այդպիսի գոյություն ունի տարբեր, այդ թվում զարգացած, երկրներում: Բայց դրանք կայացած երկրներ՝ ուժեղ ինստիտուցիոնալ համակարգերով: Դժվար է կանխատեսել, թե ինչ հետևանքներ կունենա Հայաստանում, որտեղ դեռևս ոչ բոլոր պետական ինստիտուտներն են արդյունավետ գործում:
Կարելի է մի փոքր պատմական էքսկուրս անել: Ի՞նչ ճակատագիր կունենար սկիզբ առնող կապիտալիզմը, ասենք, օրինակ, եթե Ֆորդին, Ռոքֆելլերին և այլոց հարցնեին, թե որտեղից առաջին միլիոն դոլարը: Այդոք պե՞տք է վերանայվեին կապիտալի նախասկզբնական կուտակման արդյունքներն Անգլիայում կամ այլ երկրներում: Ասվածը չի ենթադրում, թե օրինախախտները պատասխանատվություն չպետք է կրեն:
Օրենքի կիրառության տեսանկյունից՝ խնդիրները մի քանիսն են: Նախ, իրավասու մարմինների կարողությունները հարկ կլինի բազմապատկել՝ բավական բարձր վարձատրությամբ հանդերձ:
Երկրորդ, այդ գործընթացների մեկնարկով կոգևորվի բնակչության այն հատվածը, որը երբեք ռիսկի չի դիմել, որևէ ինքնուրույն գործունեությամբ չի զբաղվել, բացի այլոց «փողերը հաշվելուց»: Հենց այդ մարդկանց գլուխներում է աղքատությունը բուն դրել, ինչի մասին դիպուկ արտահայտվել է ՀՀ վարչապետը: Նկատի ունենալով Օրենքի գործողության լայն դաշտը՝ կա վտանգ, որ ամբողջ հասարակության ուշադրությունը կկենտրոնանա այդ գործընթացների, այլ ոչ թե կորոնավիրուսի առաջացրած տնտեսական անկման հաղթահարմանն ուղղված Կառավարության միջոցառումների իրագործման վրա:
Մյուս կարևոր խնդիրը կարող է լինել, գործարար հատվածին ուղղված ՀՀ կառավարության միջոցառումների շրջանակում ձևավորվող պետություն - մասնավոր հատված համագործակցության հետագա զարգացման դանդաղելը, ինչը հատկապես մեծ նշանակություն կարող է ունենալ հետանկումային զարգացումների տեսանկյունից:
Ինչ վերաբերում է սեփականության իրավունքի խախտման ռիսկին, ապա կարելի է ասել, որ եթե որևէ նման գործողություն կատարվում է օրենքի հիման վրա, ապա դա չի կարող դիտվել որպես սեփականության իրավունքի խախտում՝ անկախ այն բանից, թե օրենքը որքանով է «արդարացի»:
Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այստեղ
