Հարյուր տարի անց: Երջանկությունից

Հարցնեիք ինձ հարյուր տարի առաջ, թե ինչ է կյանքը, ես կկախվեի ձեր ականջներից ու այնպիսի փիլիսիփայական զառանցանք կերգեի, որ հաստատ լուծ կընկնեիք… կամ հետ կտայիք: Տարբերություն չկա:

 

Իսկ հիմա հարցրեք: Ինձնից կպահանջվի ընդամենը մեկ բառ: Մեկ բառ` հարցին հարյուր տոկոսանոց ճիշտ պատասխան տալու համար: Պատրաստ ե՞ք: Պատասխանում եմ` ՏԵՐՄԻՆԱԼ: Այո՛: Ոմանք կտզզան իրենց նոստալգիական երգն այն մասին, թե ինչպիսինն էր կյանքը, երբ չկային տերմինալները, ինչքան փորձանքներ ու փորձություններ էին սպառնում մարդկանց ամեն քայլափոխի, ԵՐԲ ՉԿԱՅԻՆ այդ գրողի տարած տերմինալները: Ես չգիտեմ` ինչքան ժամանակ ինձ դեռ կհաջողվի ողջ մնալ ու չխելագարվել այս աշխարհում, բայց եթե ես նորից ապրեի հարյուր տարի առաջ, ապա կզինվեի` ինչով պատահի ու կհարձակվեի բոլոր տեսակի տերմինալների վրա` անխտիր:

Բռնես փողոցում մեկն ու մեկին, նայես նրա աչքերի անզոր խորության մեջ ու հարցնես` ի՞նչ էր պետք մարդուն երջանիկ լինելու համար հարյուր տարի առաջ: Եթե այդ հարիֆը տեղն ու տեղը ոտքերը չտնկի, ապա կսկսի կմկմալով որոշ բաներ թվարկել` դե...մասնագիտություն ունենալ, ամուսնանալ, ընտանիք կազմել, սերունդ տալ, առողջ լինել: Եթե բախտդ բերի, բռնածդ հարիֆը կարող է ասել նաեւ` սեր: Բայց դա չափազանց տափակ ու հնամաշ բառ է այժմ:

Ամեն դեպքում, եթե բռնածդ հարիֆին անվնաս բաց թողնես` նա կկարողանա արագ վերականգնել իր երջանկության եւ անհոգության բալանսը` լիցքավորվելով մոտակա տերմինալից:

Դուք երեւի չեք պատկերացնում, թե ինչ է տերմինալը: Դա պլաստիկից, ապակուց եւ մետաղից ստեղծված մի տուփ է` սենսորային էկրանով, որի վրա կան երջանկաբեր բոլոր ֆունկցիաների պատուհանները` «Երջանկության բալանսի ստուգում», «Երջանկության լիցքավորում», «Երջանկության փոխանցում», եւ այլն:

Այո, հիմա ամեն ինչ հեշտացել է, հիմա ամեն ինչ ծիծաղելու չափ հեշտացել է: Երբ ես քայլում եմ այս երջանիկ մարդկանց ամբոխի միջով, ուզում եմ ձեռքս զենք լինի, իսկական զենք, որպեսզի կրակեմ, հնձեմ ու փռեմ բոլորի երջանիկ ու առողջ մարմիններն արեւի տակ: Այդպիսի զգացումներ եմ ես ունենում: Զենք, ցավոք, չունեմ: Բավարարվում եմ բռունցքներովս ու բամբ ձայնովս: Գոռում եմ սրանց վրա ու մեկ-մեկ հարվածում գոհ դեմքներին: Փչացնում եմ սրանց «երջանկությունը»: Ինձ համար անմարսելի է երջանկության այս «տերմինալային» հասկացությունը:

Ձեզ մոտ երեւի կասկածներ առաջացան, թե ինչպես եմ ես հայտնվել այստեղ` հարյուր տարի անց, ու ինչպես եմ ես գրում այս ամենը ձեզ` հարյուր տարի հետ: Հստակ պատկերացումներ ինքս էլ չունեմ, հավանաբար ինչ-որ բան շարքից դուրս էր եկել Ժամանակային Կառավարման Լաբորատորիայում, ու ես դարձել էի վթարի զոհ: Փնտրեք դժբախտ պատահարների մատյանում, հավանաբար կգտնեք այնտեղ իմ անունը:

Ապա նայեք: Ինձ հուշում են, որ գոհունակության ցուցիչներս խիստ ցածր են, պետք է շտապ մոտենալ տերմինալին ու լիցքավորվել, թե չէ կսկսեն պակասել երջանկության գործակիցները: Ընտրում եմ բալանսի ստուգումը: Մոնիտորի վրա ամրացված սենսորը սկան է անում ինձ:

-Նկատվում են տագնապի հետքեր, ուղեղը ծանրաբեռնված է աննպատակ աշխատանքով, սրտի զարկերը չափազանց հաճախ են, նյարդային համակարգը ցնցվում է: Խորհուրդ ենք տալիս ավելացնել գոհունակության ցուցիչները:

Ես հետեւում եմ տերմինալի խորհրդին: Ընտրում եմ լիցքավորումը: Դնում եմ ափս մոնիտորի վրա, ու ինձ հարվածում են էլեկտրական փոքրիկ ալիքները: Շատ մեղմ են հարվածում, առանց ցավի: Դա հարված էլ չէ, պարզապես խուտուտ է: Այո՛: Այժմ ես լրիվ գոհ եմ: Ու ստիպված եմ շարժել ոտքերս դեպի տուն, ստիպված եմ քնել ու միայն քնած ժամանակ տեսնել երազս, որտեղ ինձ կբացատրվի այս աշխարհի անհեթեթ դեբիլությունը:

… Հարյուր տարի առաջ ես գողացա խանութից արծաթե մոմակալը: Նույն գիշերն անձրեւի տակ կես ժամ սպասեցի մինչեւ կգար մարդը, որ պիտի գներ մոմակալը: Ինձ ծեծեցին ու տվեցին գումարի միայն մի մասը: Այդ մի մասով հաջորդ առավոտյան ես գնացի ժամադրության դպրոցի ամենասիրուն աղջկա հետ: Ժամադրությունը ձախողվեց, քանի որ դեմքս գիշերվա ծեծից հետո հիմնովին այլանդակված էր:

Բանակում ծառայել եմ սահմանի վրա, երկու անգամ վիրավորվել թշնամու դիպուկահարի գնդակից: Ունեցել եմ մեքենաներ` բոլորով էլ վթարների եմ ենթարկվել: Աշխատանքի վայրում վեց անգամ ընկել եմ փորձանքների մեջ, երեք անգամը` մահացու, բայց կարողացել եմ առաջ գնալ մասնագիտական սանդուղքով, իսկ մի քանի տարի անց` մասնակցելով լավագույն փեսացուների մենամարտի, նաեւ ամուսնալ ու երեխաներ ունենալ: Հաշմանդամ երեխաներ, որոնց ծնունդից հետո կինս մեզ լքեց:

Ու ամեն ինչ ինձ տրվել է ուժերի գերագույն լարմամբ եւ նյարդային խոշորագույն ապրումներով: Ու երջանիկ չեմ եղել: Ընդամենը ձգտել եմ երջանկության: Իսկ այստեղ պետք է պարզապես մոտենալ տերմինալին: Այստեղ` հարյուր տարի հետո:

Որոշել եմ, թե ինչով եմ զբաղվելու այսօր. դրա համար ինձ պետք է տերմինալ : Ես դուրս եմ գալիս տերմինալ գտնելու համար: Ես ինձ լավ եմ զգում: Երեկվա գոհունակությունը դեռ չի լքել ինձ, չնայած ես տեսնում էի անասուն, սարսափելի երազներ, որտեղ այս հարիֆները միացնում են ինձ տերմինալի ու լվանում իմ ուղեղը: Այսօր ես այդ հարիֆների հախից կգամ:

Ճանապարհին հարձակվում եմ նրանցից մեկի վրա, գոռում վրան, պոկում հագուստը եւ ապտակում: Հարիֆը շփոթված ներողություն է խնդրում ու հեռու փախչում: Հավանաբար մոտակա տերմինալի մոտ:

Ես նույնպես հասնում եմ տերմինալի մոտ: Մոնիտորի վրա ընտրում եմ փոխանցում բաժինը:

-Փոխանցել երջանկություն այլ անհատի,-ասում է տերմինալը:

Ես մտածում եմ` ո՞ւմ: Տեսնում եմ փողոցով անցնող մեկ այլ հարիֆի: Մոտենում եմ նրան ու ստիպում ասել ինձ իր անհատական գաղտնաբառը: Հետո վերադառնում եմ տերմինալի մոտ, հավաքում գաղտնաբառն ու սկսում եմ լիցքավորել: Ցուցիչներն ասում են, որ բավ է: Երջանկությունն արդեն կրիտիկական է, ավելացնելու տեղ էլ չկա, բայց ես շարունակում եմ հա՛ լցնել ու լցնել: Աչքս գցում եմ հարիֆին, որ դեռ չէր հասցրել հեռու փախչել: Նա պարում է, նա թպրտում է, նա ընկնում է, նա մեռնում է: «Խեղճ հարիֆը մեռնում է երջանկությունից»: Վատ վերնագիր չի լինի տեղի թերթերի համար:

Ես ինձ կոտրված ու դժբախտ եմ զգում: Ձեռքս անկախ ինձանից պարզում եմ մոնիտորին: Ցուցիչներս շարժվում են: Վերադառնում եմ տուն: Երջանկացած:

Հարյուր տարի առաջ երջանկություն բառը ծիծաղ էր առաջացնում: Դա այնպիսի երկար-բարակ բառ էր, որն օգտագործում էին կիսալուրջ կենացների ժամանակ միայն, բայց ոչ երբեք կյանքում: Այդ «երջանկության» համար ես օր ու գիշեր պայքարում էի, սանտիմետր առ սանտիմետր վաստակում էի արեւի տակ իմ տեղն ու երբեք չէի զգում ինձ երջանիկ: Իսկ հիմա... «Երջանկություն» բառը երբեք չի եղել այսքան ակտուալ:

Կասեք` բախտդ բերել է, էլ ինչ ես ուզում, կասեք` երանի քեզ. քեզ պես միլիոններ են եղել ու կան, որ ողջ կյանքում մաքառում են թեկուզ մի օր, մի ժամ, մի րոպե այդ զգացումն ապրելու համար, ու հաճախ չեն էլ հասնում դրան: Բայց միեւնույն է, ինձ համար այս տերմինալների տված երջանկությունը նման է էլեկտրական սիգարետի, նման է հերն անիծած ռեզինե կնոջ ու ոչ ալկոհոլային գարեջրի: Միեւնույն է, ես` գուցե եւ միակս, համոզված եմ, որ այս համատարած արհեստածին երջանկատվությունը մարդու վերջն է, նրա մարդկային գոյության իմաստի տերմինալը:

… Ես ուսումնասիրում եմ օրաթերթը: Պատմվում է մի զույգի մասին: Ես սովորաբար սրանց բոլորին հարիֆ եմ ասում (բոլոր այս հարյուր տարի անց ապրող տերմինալապաշտներին, թուլամորթ ու անկամ, վախկոտ ու քաքլան արարածներին), բայց այս երկուսի մասին այդպես չեմ ասի: Այս երկուսը հիշեցնում են ինձ իմ հարյուր տարի առաջը:

Ես չեմ հասկանում` ինչ է կատարվել սրանց թվայնացված ու «տերմինալացված» հոգիներում, ինչ դժբախտ ճանճ է կծել, բայց թերթերը գրում են, որ անցած գիշեր երկու հոգի առեւանգել են...տերմինալ: Թերթը գրում է, որ նման դեպք պատահում է առաջին անգամ, եւ դեռ ոչ ոք չի կարողանում կռահել նման արարքի դրդապատճառը: Որպես վերջաբան թերթն առաջարկում է լիցքավորվել անհոգությամբ, որպեսզի այս տհաճ նորության դառնահամը չհետապնդի ընթերցողին ողջ օրվա ընթացքում:

Չգիտեմ ինչպես ուրիշների համար, բայց այս լուրն ինձ իրոք թեւեր է տալիս: Արի ու տես: Ինչ-որ մեկին այս հարյուր տարի անց աշխարհում ինչ-որ մի բան չի հերիքում: Երեւի դրանք յուրօրինակ այլանդակներ են, որոնք նուրբ հաճույքներ են ստանում երջանկության գործակիցների տատանումից: Կամ գուցե որոշել են վաճառել այն: Չգիտեմ, չգիտեմ, բայց միտքը, որ էս գրողի տարած տերմինալային համատարած երջանկության աշխարհում առկա են «թերություններ»` ինձ ուրախացնում է:

Ես դուրս եկա տնից` մի քիչ զբոսնելու եւ հարիֆներիս ճնշելու: Ես առանձնապես ուրախ էի այդ օրը, երբ տեսնում էի ինձնից հեռու փախչող հարիֆներին: Մի երկուսին հասա եւ մի քանի ծանր ապտակ հասցրեցի: Մյուսների վրա պարզապես գոռացի: Հարիֆները փախչում էին դեպի իրենց սիրելի տերմինալները:

Երբ վերադարձել էի եւ արդեն տուն էի մտնում, առջեւս երկու հոգի կտրեցին: Նրանցից մեկը հարվածեց ինձ: Մյուսը փաթաթեց ձեռքերս: Ինձ ներս քաշեցին սենյակ: Սենյակում տեսա տերմինալ: Ամենայն հավանականությամբ` գողացված տերմինալը: Հարիֆներից մեկը մերկացրեց ձեռքս եւ փորձեց մոտեցնել մոնիտորին: Ես դիմադրեցի: Ես դուրս պրծա նրանց շրջափակումից, փախա բաղնիք, պինդ փակեցի դուռն ու հիմա գրում եմ այս տողերը:

Սրանցից մեկն ասում է, որ հոգնել են ապրել մշտական վախի ու անհարմարության մեջ: Ասում է, որ իմ պահվածքը դուր չի գալիս իրենց: Ես փչացնում եմ նրանց երջանկությունն ու գցում կյանքի որակը: Իսկ իմ սպանած հարիֆը` դե որին «երջանկահար» արեցի, ուղղակի լցրել է նրանց համբերության բաժակը: Այդ պատճառով որոշել են ինձ «բուժել» երջանկության էքստրամեծ չափաբաժիններով:

Երջանկության չափաբաժիններով: Հիմա նորից հիշում եմ ինձ հարյուր ու մի քիչ էլ ավել տարի առաջ: Գիշեր: Ջարդված մարմինս թրջվում էին սառն անձրեւի տակ: Թոքերս հազիվ էին շնչում: Այդ պահին երջանկությունն ինձնից հեռու էր հարյուրավոր կիլոմետրերով, բայց ես գտնվում էի նրա ճանապարհին: Այդ վիրտուալ ու ամպագոռգոռ բառն ուժ էր տալիս ինձ: Երջանկությունը փարոս էր: Իսկ հիմա այն ընդամենը ծով է…

Դուռն արդեն կոտրվում է:

Շատ հնարավոր է, որ ես կզոհվեմ: Հարյուր տարի անց: Երջանկությունից: