ՌԴ պաշտպանության նախարարության «Վոյեննոյե օբոզրենիե» հանդեսը տեղեկացրել է, որ Ռուսաստանը Գյումրիի 102-րդ ռուսական ռազմաբազայում տեղակայել է «Նեբո-Մ» կոչվող ռադիոտեղորոշիչ գերհզոր համալիրներ:
Հեղինակ Եվգենի Դամանցևը հոդվածում նշում է, թե «Նեբո-Մ» համակարգը արժանի պատասխան է լինելու Ադրբեջանի կողմից ձեռքբերված իսրայելական «Green Pine» ռադարներին և կարող է վերահսկել նաև Թուրքիայի, Վրաստանի, Սիրիայի ու Իրաքի օդային տարածքները, իսկ ՆԱՏՕ-ի ու Իսրայելի օդուժի ցանկացած չհաստատված գործողություն Մերձավոր Արևելքում,- շարունակում է Դամանցևը,- կֆիքսվի Գյումրիի բազայում:
Խոսելով «Նեբո-Մ»-ի նշանակության մասին՝ ռազմական փորձագետ Ալեքսանդր Խրամչիխինը ասում է, որ նշված կայանը լավ ռադիոտեղորոշիչ համակարգ է նախատեսված օդային թիրախներ հայտնաբերելու համար:
«Ընդհանրապես ռադիոտեղորոշիչ կայանը զենք չէ, ուստի այն չի կարող ռազմավարական նշանակություն ունենալ: Սա պարզապես շատ լավ, օգտակար միջոց է օդային թիրախներ հայտնաբերելու համար, այսինքն՝ դա ամրապնդում է այն երկրի հակաօդային պաշտպանությունը, որն ունի այդ համակարգը»,- ասաց Խրամչիխինը:
Փորձագետի խոսքերով՝ «զենքը չի մտածում, թե ում համար է ինքը նախատեսված, այլ օգտագործվում է այնպես, ինչպես իրեն կառավարող մարդիկ են ուզում՝ իր հնարավորություններին համապատասխան», ուստի համակարգը կարող է օգտագործվել ցանկացածի դեմ՝ կախված տվյալ իրավիճակից, լինի Թուրքիան, Ադրբեջանը կամ մեկ այլ պետություն:
«Վրացական մամուլը ուշադրություն դարձրել է Գյումրիի ռազմաբազայի նոր ձեռքբերման մասին տեղեկությանը», նշեց թբիլիսյան Black Sea Press գործակալության գլխավոր խմբագիր, վրացի քաղաքագետ Գելա Վասաձեն՝ ավելացնելով.
«Չէի ասի, թե Ռուսաստանը այդ համակարգը տեղադրել է Հայաստանում միայն այն պատճառով, որ Ադրբեջանը նմանատիպ կայան է տեղակայել իր տարածքում: Այս իրադարձությունը անհրաժեշտ է դիտարկել ավելի գլոբալ գործընթացների ու իրադրության համատեքստում, նկատի ունեմ Ռուսաստանի և ՆԱՏՕ-ի հարաբերությունները: Ըստ էության, Ռուսաստանը, որպես ռազմաքաղաքական խաղացող, ներկայացնում է իր ռազմաքաղաքական հավակնությունները Մերձավոր Արևելքում»:
Հարցին, թե ի՞նչ նշանակություն ունի ռադիոտեղորոշիչ կայանի տեղակայումը Վրաստանի անվտանգության տեսանկյունից, Վասաձեն պատասխանեց, որ հաշվի առնելով Վրաստան-Ռուսաստան բավական բարդ հարաբերությունները և այսօրվա «զինադադարի վիճակը» երկու երկրների միջև՝ բնական է, որ այս փաստը չի կարող չմտահոգել վրացական կողմին:
«Բնականաբար, ինքը Վրաստանը չի կարող ադեկվատ քայլեր ձեռնարկել, բայց կողջուներ այդպիսի քայլերը Հյուսիսատլանտյան դաշինքի կողմից: Ճիշտ է, մենք չգիտենք, թե ինչպես իրեն կդրսևորի Թրամփի վարչակազմը, բայց ինքը ՆԱՏՕ-ն հայտարարել է Սև ծովը՝ իր կենսական շահերի գոտի, և դրան միացել են նաև այնպիսի անդամ պետություններ, ինչպիսիք են Ռումինիան և Բուլղարիան: Եվ ի դեպ, եղան խոսակցություններ այն մասին, որ ֆրանսիացիները պատրաստ են հակաօդային պաշտպանության միջոցներ տրամադրել Վրաստանին և միացնել Վրաստանը ՆԱՏՕ-ի ՀՕՊ համակարգին: Կրկնում եմ՝ չկան հստակ երաշխիքներ, որ դա կլինի շնորհիվ այն հանգամանքի, որ Վաշինգտոնում իշխանության է եկել Թրամփի վարչակազմը, և հայտնի չէ՝ ինչ կլինի, բայց եթե դա լինի, ապա վրացական հանրությունը, համենայնդեպս, կողջունի Վրաստանի միացումը ՆԱՏՕ-ի ՀՕՊ-ին»,- ավելացրեց վրացի քաղաքագետ Գելա Վասաձեն:
Մոսկվայի Հասարակական-քաղաքական հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն, ռազմական փորձագետ Ալեքսեյ Մախլայը չի հերքում Վրաստանի գործոնը՝ ասելով, որ Հայաստանում «Նեբո-Մ»-ի տեղակայումը կարող է կապված լինել Վրաստանի տարածքում ՆԱՏՕ-ի ռազմաբազայի ստեղծման հեռանկարի հետ, իսկ ընդհանրապես «Նեբո-Մ»-ը, փորձագետի խոսքերով՝ կամրապնդի Ռուսաստանի զինուժի խմբավորումը Հայաստանում և կնպաստի տարածաշրջանում ուժերի հավասարակշռման վերականգմանը կամ ամրապնդմանը՝ հատկապես հայ-ադրբեջանական հակամարտության համատեքստում:
- Պարոն Մախլայ, հոդվածում նշվում է, որ «Նեբո-Մ»-ի տեղակայումը Հայաստանում արժանի պատասխան կլինի Ադրբեջանի կողմից իսրայելական ռադարի ձեռքբերմանը, իսկ ավելի լայն իմաստով՝ այն հնարավորություն կտա վերահսկել Թուրքիայի, Սիրիայի, Իրաքի, Վրաստանի օդային տարածքները: Ռազմաքաղաքական ի՞նչ նշանակություն ունի այս համալիրը:
- Դուք արդեն պատասխանեցիք բոլոր հարցերին: Այո, իսկապես, նախորդ տարվա նոյեմբերից հայտնի է, որ ՌԴ նախագահը հաստատել է Ռուսաստանի և Հայաստանի միացյալ զորախմբի ստեղծման մասին համաձայնագիրը, և այսօր իրականացվում են համապատասխան միջոցառումներ, որպեսզի Երևանը Ռուսաստանից ստանա նոր զինտեխնիկա, ընդ որում դա այնպիսի տեխնիկա չէ, որը մնացել է պահեստներում, այլ լրիվ նոր տեխնիկա է:
Մենք գիտենք, որ վերջին շրջանում շատ լուրջ կերպով զինվել է Ադրբեջանը, որը սկսել է զգալիորեն գերազանցել Հայաստանին իր սպառազինությամբ, իսկ մենք հիշում ենք ռազմական վերջին կոնֆլիկտը, որ եղավ Լեռնային Ղարաբաղում: Ուստի Ռուսաստանը քայլեր է ձեռնարկում ռազմական ուժերը հավասարեցնելու ուղղությամբ, որպեսզի Ադրբեջանը չգայթակղվի հակամարտությունը ռազմական ուղիով լուծելու հեռանկարով, և Ադրբեջանի կողմից իսրայելական «Երկաթե գմբեթ» հակահրթիռային համակարգերի ձեռքբերմանը ի պատասխան՝ տեղակայվում են «Նեբո-Մ» ռադիոտեղորոշիչ կայաններ Գյումրիի 102-րդ ռուսական ռազմաբազայում: Սա տրամաբանական պատասխան է:
Նախ, պետք է նշել, որ «Նեբո-Մ»-ը շատ արդիական համակարգ է, որը նախազգուշացնում է հրթիռային հարձակման մասին: Այն նաև հանդիսանում է ռադիոտեղորոշիչ կայան հեռու տարածությունների համար, ինչպես նաև ռադար, որը տվյալներ է տալիս զենիթա-հրթիռային ստորաբաժանումներին թիրախների գտնվելու վայրի մասին: Ռուսաստանում այսպիսի համակարգերը թվով 10-ն են: Սա շատ մոբիլ և հզոր միջոց է: Սա ցույց է տալիս, որ այս համակարգերը նախատեսված են հարավարևմտյան ուղղության պաշտպանությունը ուժեղացնելու համար: Այստեղ նկատվում է, մասնավորապես, Թուրքիայում ռազմաբազա ունեցող ԱՄՆ-ի հետախուզության շատ մեծ ակտիվություն: Մենք գիտենք՝ Ամերիկան բազաներ ունի նաև արաբական երկրներում, իսկ հետագայում նաև Թուրքիան է պատրաստվում օպերատիվ-մարտավարական, բալիստիկ հրթիռների փորձարկումներ իրականացնել իր տարածքում:
Նշված համակարգը կարող է 200-250 կմ հեռավորության վրա հայտնաբերել թիրախները, ճշգրտել հրթիռների հարվածները և այդպես շարունակ: Այսպիսով՝ սա զգալիորեն ուժեղացնում է Հայաստանում Ռուսաստանի զինված ուժերի խմբավորումը, նպաստում է օպերատիվ-մարտավարական բաղադրիչի համատեղ ամրապնդմանը ռազմական իմաստով: Հայտնի է, որ դրանից առաջ Հայաստանում տեղակայվել էին նաև «Իսկանդեր» օպերատիվ-մարտավարական հրթիռային համալիրներ, որոնք տրամադրվել են առանձին համաձայնագրի շրջանակներում: Այս ամենը փոխկապակցված է, որպեսզի հավասարեցվի ուժերի հարաբերակցությունը տարածաշրջանում:
Ընդհանրապես Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև միջոցառումների շատ մեծ համալիր է իրականացվում: Մեծ ուշադրություն է հատկացվում ռուս-հայկական համատեղ ռազմարդյունաբերությանը ռադիոէլեկտրոնային պայքարի, հակաօդային պաշտպանության, օդուժի և այլ ոլորտներում:
- Դուք նշեցիք «Երկաթե գմբեթի» մասին: Ադրբեջանցիները հայտարարում էին, թե Ադրբեջանը կարող է դրանով հակազդել «Իսկանդերի» հրթիռներին, բայց չէ՞ որ «Երկաթե գմբեթի» հակահրթիռները իրականում ի զորու չեն ոչնչացնել այդ քաշի և այդ ծավալի հրթիռներ:
- Միանշանակ ճիշտ է, չեն կարող: Ուզում եմ ասել, որ ռազմական պայմանագրերի ու համատեղ նախագծերի բոլոր այդ նրբերանգներն ու մանրամասները, այս ամենը նախատեսված է ոչ միայն Հայաստանի, այլ այս տարածաշրջանի անվտանգության ամրապնդման համար:
«Նեբո-Մ»-ի տեղակայումը կապված է նաև այն հանգամանքի հետ, Վրաստանը պատրաստվում է ՆԱՏՕ-ական շատ մեծ խմբավորում տեղակայել իր տարածքում, իսկ դա հեռու չէ, գտնվում է շատ մոտ տարածության վրա:
- Իսկ լայն համատեքստը, այնուամենայնիվ, ՆԱՏՕ-ն է և Ռուսաստանի քաղաքականությո՞ւնը:
- Ոչ, սա Ռուսաստանի քաղաքականությունն է՝ ուղղված տարածաշրջանում հավասարակշռության ամրապնդմանը, քանի որ, եթե Վրաստանը մտադիր է ՆԱՏՕ-ի ռազմական բազաներ տեղադրել իր տարածքում, ապա, իհարկե, անհրաժեշտ է ինչ-որ կերպ հակազդել դրան:
