«Եվ Աստված իր բոլոր ըրածը տեսավ: Ահա շատ բարի էր»:
Ծննդոց 1, 2
Երբ ամենակատարյալ արարումների հեղինակը ստեղծագործողի հոգնությամբ դիտեց իր ավարտուն գործերը` երկինքն ու երկիրը, լույսն ու խավարը, գիշերն ու ցերեկը, ջրերն ու ցամաքը, կենդանիներին ու բույսերը, մարդուն, ամեն բան շատ բարի գտավ: Ապա դադար առավ` օրհնելով իր հանգստյան յոթերորդ օրը:
«Եվ վե՞րջ: Մի՞թե ստեղծագործողի տքնությունը կարող է այդպիսի խաղաղ ավարտ ունենալ»,- մարդկային չափանիշներով դատելով` կարող ենք զարմանալ մենք` մահկանացուներս: Հապա ո՞ւր մնացին «Ինչպե՞ս կընդունեն մյուսները» մտատանջությունը, գնահատանքի սրտատրոփ սպասումները: Եվ իսկույն էլ պատասխան կգտնենք. «Չէ՞ որ նա Աստված է, իսկ մարդուն ստեղծեց ընդամենն իր կերպարով ու նմանությամբ»: Այո՛, ընդամենը...
Ու, եթե անգամ մարդն իր ստեղծագործությունը բարի է համարում, միևնույն է, քիչ է: Անհրաժեշտ է, որ սկզբում այլոք, հետո` շատերը և ի վերջո` բոլորը գործն այդ բարի համարեն:
Ի՞նչ արած, կյանքի օրենքն է, որի դեմ թեև երբեմն ընդվզում, բայց և որին այնքան ընտելացել է մարդը: Իր նմանների կարծիքը նրան անչափ անհրաժեշտ է: Սակայն այդ կարծիքն է, որ մարդուն կարող է բարձրացնել ու հասցնել աստվածներին և հակառակը` ողորմելի ու չնչին դարձնել ոչ միայն շրջապատի ու ընդհանուրի, այլև իր աչքում: Լավագույն դեպքում կարող է գործելու, արարելու նոր ու հզոր թափ հաղորդել, իսկ վատագույն դեպքում` հոգեպես ընկճել, կոտրել ու փշրել: Եվ կարիք կա՞ արդյոք զգուշացնելու մարդկանց, որ ուշադիր ու նրբանկատ լինեն իրենց տեսակետներն արտահայտելիս: Իսկ գուցե կա՞, չէ՞ որ մարդկային բնությանը խորթ չեն խորհուրդներ տալը, որևէ գործում իրեն ավելի գիտակ կարծելը, սեփական ճշմարտությունը միակն ու անհերքելին համարելը: Գուցե արժե՞ երբեմն-երբեմն մարդկանց հիշեցնել հայտնի առակը նկարչի ու կոշկակարի մասին: Չէ՞ որ իր կտավը փողոցում անցորդների դատին հանձնելու որոշումը մի շատ պարզ ու բնական, մարդկային դրդապատճառ ուներ` իմանալ մյուսների կարծիքը, գնահատվել: Ու թաքնվելով նկարի հետևում` նկարիչն ականջ է դնում մարդկանց: Ուշադրությունը լարում է, երբ մի կոշկակար դժգոհում է իր պատկերած հերոսի կոշիկներից` մեկ առ մեկ նշելով թույլ տված սխալները: Նկարչին ոչինչ չի մնում անելու, քան հիշել դրանք, որպեսզի հետո ուղղի: Ապա կոշկակարն անցնում է պատկերի մյուս հատվածներին: Այդ ժամանակ նկարիչը դուրս է գալիս իր «թաքստոցից» և ասում. «Կա´նգ առ: Կոշկակա՛ր, կոշիկից վերև մի´ դատիր»:
Թևավոր խոսքի արժեք ստացած այս արտահայտությունը հաճախ են ստիպված լինում հիշել բոլոր ժամանակների «նկարիչները», քանի որ .... «կոշկակարներն» են մոռանում: Հիշում են, սակայն չեն հիշեցնում: Երբ գալիս է պահը, մտքում միայն կրկնում են կախարդական բառերն այդ, որոնք թալիսմանի պես օգնում են նկարչին հանգիստ ու առանց խռովքի ընդունել «բանիմաց» մարդու ցուցումները:
Ի՞նչ անի խեղճ նկարիչը, երբ անկեղծ ու ճշմարիտ կարծիքի ակնկալությամբ մարդկանց ներկայացված նրա գործը կարող է քավության նոխազ դառնալ ու դրանով իսկ կսկիծ պատճառել նրան:
Չէ՞ որ որևէ բան ստեղծելով` մարդն անբացատրելի մի պարտավորվածություն է զգում` պաշտպանել իր ստեղծածը բոլոր նրանցից, ովքեր կփորձեն հարվածել, քարկոծել: Չէ՞ որ ինքն է նրա ծնունդի մեղավորը:
Մինչդեռ ցանկացած մի կարծիքի դեպքում կարող է գործել առաջինն արձակված քարի սկզբունքը, երբ հենց այդ նետումին են սպասում շատերը` հարվածելու պատրաստ քարերը բռունցքներում: Նրանց համար ի՞նչ հոգ, թե այդ պահին ո՞ւմ են քարկոծում, միայն թե թիրախ լինի ու նախահարձակ մեկը: Ընդսմին` նրանք շատ շուտ կմոռանան իրենց նետած քարերի մասին, իսկ գանահարվողին ցավը դեռ երկար կտանջի: Եվ ինչի՞ համար, ո՞ր մեղքի: Այն պատճաով, որ ստեղծագործողի ջանադիր աշխատանքի արդյունքում ինչ-որ բան այնպես չէ՞: Հետո՞ ինչ: Չէ՞ որ Աստված ստեղծեց մարդուն իր կերպարով ու նմանությամբ ընդամենը:
Այո, մարդն Աստված չէ, թեև ստեղծելու, արարելու իր անվերջանալի մաքառումի մեջ հավերժ ձգտում է նրան...