Հնէաբանությունում հատուկ տերմին կա՝ «անտեղի արտեֆակտ»։ Այս կերպ են բնորոշում մարդու կողմից ստեղծված այնպիսի օբյեկտները, որոնց տեխոլոգիական մակարդակը գերազանցում է այն շերտը, որտեղից այն գտել են։ Ձեզ ենք ներկայացնում 6 այդպիսի «անտեղի արտեֆակտներ», որոնք փակուղի են մտցրել ժամանակակից գիտությունը։
1․ Մեծ տեխասյան պատ
1852 թվականին տեխասյան մի քանի ֆերմերներ փոս փորելիս քարե մի պատի առնչվեցին, որի տարիքը, ըստ փորձագիտական եզրակացությունների՝ 200-400 հազար տարի է կազմում։ Տեխասի համալսարանի դոկտոր Ջոն Գիսսմանը պարզել է, որ բոլոր քարերը, որոնցից բաղկացած է պատը, ունեն մագնիսական դաշտի միևնույն մակարդակը ու հետևություն է արել, որ այն իրականում բնական գոյացություն է։ Սակայն այլ գիտնականները չեն կիսում նրա կարծիքը։ Այսպես Ջեյմս Շելտոնը՝ Հարվարդի համալսարանից և ճարտարապետ Ջոն Լինդսին ուշադրություն են դարձրել այն հանգամանքի վրա, որ պատի կառուցվածքում առկա են ճարտարապետական լուծումներ հիշեցնող տարրեր․ կամարներ, անցումներ, միացումներ ու պատուհանների հիշեցնող քառակուսի անցքեր։
2․ Դելիական սյուն
Դելիում գտնվող այս սյան տարիքը 1500 տարի է կազմում։ Այն 99,72 տոոսով բաղկացած է երկաթից, որը չի ժանգոտում։ Ինչպես պնդում է Հնդկաստանի տխենոլոգիաների ինստիտուտի պրոֆեսոր Գուպտը՝ ներկայումս նման մաքրության երկաթ հնարավոր է ստանալ միայն արդյունաբերական ճանապարհով, բայց նույնիսկ այդ պարագայում այն կպարունակի ծծումբ ու կալիումի պերմանգանատ, որոնք բացակայում են Դիելիական սյան մեջ։ Մինչդեռ, այս սյունը պատրաստվել է առաջին մետաղաձուլական գործարան կառուցումից 400 տարի առաջ։
3․ Գաբոնի միջուկային ռեակտոր
1972 թվականին, ֆրանսկիական գործարաններից մեկի աշխատակիցները, որոնք Գաբունում գտնվող ուրանի հանքում էին աշխատում, պարզեցին, որ ուրանի հանքաքարից անհանր է ուրան ստանալ։ Անցկացված հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ Օկլո հանքում արդյունահավող ուրանի հանքաքարը իրականում միջուկային ռեակտորի շահագործման արդյունքում գոյացած թափոններ են։ Ընդ որում, այդ միջուկային ռեակտորը, որը գոյացրել էր այս պոչամբարը, գործել է 1,8 միլիարդ տարի ռաւ և այն շահագործվել է 500 հազար տարի։
Միջուկային էներգետիկայի ոլորտի մասնագետ ամերիկացի Գլեն Սիբորգը համարում է, որ այս հանքն ինքնին ռեակտոր է, քանի որ այնտեղ այնպիսի քիմիական ռեակցիաներ են տեղի ունենում, որոնք չէին կարող տեղ գտնել բնական ճանապարհով։Այսպես, ջուրը պետք է մաքրության բարձր սանդղակ ունենա, ինպես նաև պետք է առկա լինի U-235 իզոտոպի բավարար քանակություն, բայց Սիբորիգի կոլլեկաները համարում են, որ Օկլո հանքավայրը չի պարունակում U-235 բավարար քանակություն՝ միջուկային ռեակցիայի համար։
4․ Բայգուն քարանձավի խողովակները
Չինական Բայգուն լեռան քարանձավներում հայտնաբերել են հին խողովակաշար, որոնք տանում էին դեպի լիճ։ Պեկինի երգրաբանական ինստիտուտի մասնագետները պարզել են, որ այս խողովակաշարը առուցվել է առնվազն 150,000 տարի առաջ։ Տեղական մտեաղաձուլական գործարանում խողովակներն ուսումնասիրելուց հետո պարզեցին, որ խողովակի համար օգտագործված ձուլվածքի բաղադրության 8 տոկոսը կազմում է մի նյութ, որը հայտի չէ գիտությանը։
Բացի դրանից, այս խողովակների ոմանք ուժեղ ռադիոակտիվ ֆոն ունեին։ Երկրաշարժերի վարչության գտաշխատող Չժեն Ժիանդունը ենթադրություն արեց, որ խողովակները գոյացել են բնական -անապարհով՝ երկաթով հարուստ մագմայի հոսքի արդյունքում, սակայն նա այնուամենայնվիվ հավելել է, որ այս գոյացությունների էությունը բացատրելը շատ բարդ է, առավել ևս, որ դրանց ռադիոակտիվությունը կասկածի տակ է դնում դրանց բնական գոյաացման վարկածը։
5․ Սեյսմիկ արձանագրիչ՝ հին Չինաստանից
Աշխարի առաջին սեյսմսկոպը ստեղծվել է 132 թվականին՝ Հանյ Արևելյան արքայատոհմի ժամանակաշրջանում։ Դրա հեղինակը Չժան Հենն էր։ 138 թվականին այն կարողացավ ֆիքսել 300 մղոն հեռավորության վրա տեղի ունեցած երկրաշարժը։ Ժամանակակից գիտնականները չեն կարողացել թեստավորել հեն Հենի սեյմոսկոպը, բայց նրա գծագրերով հավաքված կրկնօրինակները նույնքան ճշգրիտ են, որքան ժամանակակից սարքերը։
6․ Միացման մոմը Կալիֆորնիայից
1961 թվականին կալիֆորնիական Օլանչա քաղաքում ոսկերչական մի խանութի սեփականատարեր իրենց խանութի ետնամասի փոսն ուսումնասիրելիս հայտնաբերեցին մեքենայի միացման մոմ հիշեցնող քարացած գոյացություն։ Այս գտածոն հայտնվեց երկրաբաններ ձեռքերում, ովքեր պարզեցին, որ այն առնվազն կես միլիոն տարեկան է, սակայն դրանից հետո գտածոյի հետքերը կորան։
Հետազոտողներ Պյեր Սթորմբերգն ու Փոլ Հենրիխը, ում մոտ պահպանվել էր դրա ռենտգենային ու սովորական լուսանկարը, ենթադրում են, որ իրականում գործ ունենք սովորական ժամանակակից սարքի հետ, որը պատվել էր ոչ հնադարյան քարացող նյութով, բայց քանի որ այն այլևս չկա, դժվար է հստակ գնահատական տալ, թե ինչի հետ են մարդիկ գործ ունեցել իրականում։
