Նրա արվեստանոցը լեցուն է: բացառիկջերմությամբ ու դրական մթնոլորտով:
Իր այցելուներին դիմավորում է բարի ժպիտով ու սիրով: Ամեն անգամ արվեստանոց այցելելիս հիանում եմ վարպետի առույգությամբ, առողջ հումորով, կենսուրախությամբ… Նա շուտով կդառնա 90 տարեկան:
Նա Խաչատուր Իսկանդարյանն է: ՀՀ ժողովրդական նկարիչ, վաստակավոր նկարիչ-քանդակագործ, իսկական երևանցի:
Բազում երկրներում է եղել, բայց Երևանը միակ թանկագին քաղաքն է, իսկապես որ իր սրտի մայրաքաղաքն է: Երևանի մասին խոսելիս աչքերը փայլում են. «Այն ժամանակ մարդիկ հարգում էին միմյանց, հեղինակավոր մարդիկ շատ կային, հիմա չգիտես ովքեր են Երևանի «տերերը», որտեղի՞ց են եկել, ինչե՞ր են անում
քաղաքի հետ»:
Խաչատուր Իսկանդարյանը կարոտով է հիշում հին Երևանը, քաղաքի թաղերն ու փողոցները, մարդկանց, ովքեր կառուցեցին այս քաղաքը. «Երևանցիները կիրթ էին, աշխատասեր, իրենց քրտինքով էին վաստակում հանապազօրյա հացը…»:
Հենց հին Երևանի կարոտն ու սերը նա արտահայտեց իր քանդակներում: Խաչատուր Իսկանդարյանը միակ քանդակագործն է, ով ստեղծել է հին Երևանին նվիրված մանրաքանդակների շարք՝ «Ջրավաճառ Զատիկը», «Թութ թափ տվողները», «Դանակ-մկրատ սրողը», «Երաժիշտները», «Երվանդի Ֆայտոնը» և այլն:
Հատկանշական է, որ դիտելով Գյումրիում տեղադրված Ավ. Իսահակյանի հուշարձանը՝ անվանի գրող Վիլյամ Սարոյանը թանգարանի հուշագրքում թողել է հետևյալ տողերը. «Ես մի օր պիտի մահանամ: Կուզեի թաղվել այստեղ, այս բակում, Իսահակյանի արձանի հայացքի տակ»:
Նա երբեք չի հոգնում ստեղծագործելուց. «Երբ քանդակից հոգնում եմ, զբաղվում եմ գեղանկարով կամ գրաֆիկայով…»:
Իսկ ճապոնացի հայտնի նկարիչ-գրաֆիկ Կամուո Սինկայը, Խ. Իսկանդարյանի արվեստանոցում դիտելով նրա աշխատանքները, գրել է. «Աշխատանքները թե՛ գույնով, թե՛ ոճով խորն են, ուժեղ տպավորություն են թողնում: Դուք մեծ ուժ եք ներկայացնում և՛ որպես քանդակագործ, և՛ որպես նկարիչ: Ես ուզում եմ ըմբռնել Ձեզ և ինձ հետ հայրենիք տանել ձեր աշխատասիրությունը, Ձեր նման բեղմնավոր լինել թե՛ քանդակագործության, թե՛ նկարչության մեջ››:
Մայր Թերեզայի քանդակն ու նախկին նախագահի սակարկումը
1988 թվականի ավերիչ երկրաշարժի պատճառով Հայաստանում էր Մայր Թերեզան: Մեծ գթամայրը եկել էր ցավակցելու, այդ ծանր օրերին հայերիս կողքին լինելու համար: Հենց երկրորդ այցելության ժամանակ էլ Խաչատուր Իսկանդարյանը քանդակեց Մայր Թերեզային. «Օդանավակայանում հանդիպեցի նրան, և իմ բախտից նրա ինքնաթիռը երկու ժամը ուշացավ: Այդ ընթացքում ես հասցրեցի աշխատել»:
Արդյունքում ծեր, իմաստուն, բարեգութ կնոջ քանդակը ստացվեց հրաշալի: Վարպետը մի քանի անգամ փորձեց այն ուղարկել Հնդկաստան, բայց չստացվեց:
Տարիներ առաջ տեղեկացավ, որ նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը
պատրաստվում է պաշտոնական այց կատարել Հնդկաստան, զանգ տվեց նախագահական և պատմեց քանդակի մասին: Ռոբերտ Քոչարյանը եկավ արվեստանոց, հավանեց քանդակը, գին պայմանավորվեց: Մի քանի օր անց վարպետի արվեստանոց զանգ տվեցին: Զանգահարողը վարպետին առաջարկում էր ասված 5 հազար դոլարի փոխարեն վճարել 3 հազարը:
«Բարկացած կախեցի լսափողը: Մի՞թե չեն ամաչում, ո՞նց կարելի է…››,-վրդովված պատմում է նա:
Արհամարհանքի արժանացած Դերենիկ Դեմիրճյանը
Վարպետի անցած ուղին բեղուն է և ուշագրավ: Շատ են հետաքրքիր հիշողությունները, գեղեցիկ պատմությունները, բայց վիրավորվածությունը նունպես շատ է:
1977 թվականին Երևանի օղակաձև զբոսայգում տեղադրվեց մի հուշաքար՝ հետևյալ ծանուցումով՝ «Այստեղ տեղադրվելու է Դերենիկ Դեմիրճյանի հուշարձանը»: Այդ նպատակով 1983 թվականին Երևանի քաղաքային խորհուրդը հայտարարեց մրցույթ: Հաղթող ճանաչվեց (երկու անգամ հայտարարված մրցույթում) Խաչատուր Իսկանդարյանը. Նրա ներկայացրած տարբերակը արժանացավ համընդհանուր հավանության: 2,5 մետր բարձրությամբ հուշարձանի գիպսե տարբերակն առ այսօր մաշվում է վարպետի արվեստանոցում: Արվեսատագետը գրել է Երևանի գրեթե բոլոր քաղաքապետերին, գրել է նաև քաղաքի խորհրդի նախագահներին, բայց ապարդյուն:
«Տարոն Մարգարյանին դեռ չեմ դիմել, հուսով եմ՝ գոնե նա չի մերժի»,- ասում է վարպետն ու կարդում Երևանի քաղաքապետարանի վարչության պետի տեղակալ Մ. Մարգարյանի պատասխանից մի հատված հատված. ‹‹Չարժե Դեմիրճյանին հուշարձան կանգնեցնել, հին գրող է, ավելի լավ գրողներ կան… ››:
