Բժշկի անկյուն. Գոնոռեա

Doctors.am-ը գրում է.

Գոնոռեայի հարուցիչ Neisseria gonorrhoeae-ն ախտահարում է գլխավորապես միզուկի, արգանդի վզիկի, ուղիղ աղու, ըմպանի և շաղկապենու էպիթելային հյուսվածքը: Բարդացած դեպքերում ախտահարվում են նաև շագանակագեղձն ու մակամորձին, իսկ կանանց մոտ` էնդոմետրիումն ու փոքր կոնքի օրգանները: Վարակը հազվադեպ կարող է տարածվել հեմատոգեն ճանապարհով` ախտահարելով հիմնականում մաշկն ու հոդերը: 
Կլինիկական ախտորոշումը
Տղամարդկանց մոտ
- Թարախային արտադրություն միզուկից և այրոցի զգացում միզելուց: - Ուղիղ աղու վարակման դեպքում` հետանցքից թարախային արտադրություն կամ հարհետանցքային ցավեր: 
- Սուր էպիդիդիմո-օրխիտ` սովորաբար 40-ից ցածր տարիքի մարդկանց մոտ: 
- Հնարավոր է անախտանշան վարակª միզուկային <10%, ուղիղ աղու` >85%, ըմպանային` >90%:
- Տարածուն վարակն առաջացնում է տենդ, մաշկի պետեխիալ և/կամ թարախաբշտիկային ցան, ոչ սիմետրիկ հոդացավ, սեպտիկ հոդաբորբ (հատկապես ծնկան հոդերի), տենոսինովիտ: Խիստ հազվադեպ` մենինգիտ կամ էնդոկարդիտ: 
Կանանց մոտ
- Հեշտոցային փոփոխված արտադրություն եւ վզիկաբորբի նշաններ` էնդոցերվիկալ լորձաթարախային արտադրություն, հպումային արյունահոսություն: 
- Ստորորովայնային սուր ցավ: 
- Հնարավոր է անախտանշան վարակ` վզիկային >50%, ուղիղ աղու` >85%, ըմպանային` >90%:
- Տարածուն վարակն առաջացնում է տենդ, մաշկի պետեխիալ եւ/կամ թարախաբշտիկային ցան, ոչ սիմետրիկ հոդացավ, սեպտիկ հոդաբորբ (հատկապես ծնկան հոդերի), տենոսինովիտ: Խիստ հազվադեպ` մենինգիտ կամ էնդոկարդիտ: 
Նորածինների մոտ
- Շաղկապենաբորբ (կոնյուկտիվիտ) 
- Հազվադեպ`թարախային վուլվովագինիտ
Հետազոտման ցուցումներ
- Միզուկային արտադրություն: 
- Լորձաթարախային վզիկաբորբ: 
- Սեռավարակ կամ փոքր կոնքի օրգանների բորբոքային հիվանդություն (ՓԿՕԲՀ): 
- Հեշտոցային արտադրություն ՍՎ-ի բարձր վտանգի առկայությամբ ¥25-ից ցածր տարիք (նոր զուգընկեր): 
- 40-ից ցածր տարիքի տղամարդու մոտ սուր էպիդիդիմո-օրխիտ: 
- Թարախային կոնյուկտիվիտ« մասնավորապես նորածինների մոտ: 
Լաբորատոր հետազոտություն
- Ախտորոշումը հաստատվում է N. gonorrhoeae-ի հայտնաբերումով միզուկի, արգանդի վզիկի, ուղիղ աղու, ըմպանի կամ աչքի արտադրուկներից: 
- Միզուկի, արգանդի վզիկի եւ ուղիղ աղու արտադրուկների մեջ արագ ախտորոշման հետազոտությունները` լեյկոցիտներում դիպլոկոկերի հայտնաբերում մանրադիտակով: (Գրամի եղանակով/մեթիլեն կապույտով ներկում): 
- Յուրաքանչյուր նմուշ հարկ է հետազոտել նաեւ գոնոռեայի նկատմամբ ցանքսի միջոցով, հատուկ սնման միջավայրում: Ցանքսը թույլ է տալիս որոշել նաեւ հակաբիոտիկների նկատմամբ զգայունությունը: 
Վարումը
Բուժման ցուցումներ
- Քսուքում ներբջջային դիպլոկոկերի հայտնաբերում: 
- Գոնոկոկի նկատմամբ դրական ցանքս: 
- Զուգընկերոջ մոտ հաստատված գոնոկոկային վարակ: 
Բուժում
Միզուկի, արգանդի վզիկի եւ ուղիղ աղու ախտահարման դեպքում կիրառել հետեւյալ եղանակներից մեկը (նկատի ունենալ հիվանդի հնարավորությունները)` 
- Ցեֆտրիաքսոն 250մգ մ/մ, միանվագ
- Ցիպրոֆլոքսացին 500 մգ, խմելու, միանվագ
- Օֆլոքսացին 400 մգ, խմելու, միանվագ
- Ցեֆիքսիմ 400 մգ, խմելու, միանվագ
- Ամոքսիցիլին-կլավուլանաթթու (աուգմենտին, ամոքսիկլավ) 1000 մգ խմելու, միանվագ, կամ 1, 2 ն/ե
- Մոքսիֆլոքսացին 400 մգ խմելու, միանվագ
Նշում. Գոնոռեայով հիվանդների մոտ հաճախ հայտնաբերվում է քլամիդիային վարակ: Վերջինի հետազոտումը ցանկալի է կատարել նախքան գոնոռեայի բուժումը եւ ըստ այդմ` նշանակել համապատասխան բուժում (տես Քլամիդիայի վարման ուղեցույցը): Եթե հնարավոր չէ թեստավորել` կիրառել համախտանշային բուժում: 
Հատուկ իրավիճակներ
Հղիություն/կրծքով կերակրում
Հանձնարարվող բուժումներ`
- Ցեֆտրիաքսոն 250 մգ մ/մ, միանվագ
- Ամոքսիցիլին-կլավուլանաթթու 1000 մգ խմելու, միանվագ
Հղի եւ կրծքով կեարակրող կանանց հակացուցված են քինոլոններն ու տետրացիկլինները: 
Ըմպանային գոնոռեա
Հանձնարարվող բուժումներ`
• Ցեֆտրիաքսոն 250 մգ մ/մ, միանվագ
• Ցիպրոֆլոքսացին 500 մգ խմելու, միանվագ
• Օֆլոքսացին 400 մգ խմելու, միանվագ
Տարածուն գոնոկոկային վարակ
Նախնական բուժում
- Ցեֆտրիաքսոն 1«0 մ/մ կամ ն/ե, օրը 1 անգամ
- Ցեֆոտաքսիմ 1«0 ն/ե, 8 ժամը մեկ
- Ցիպրոֆլոքսացին 500 մգ ն/ե, 12 ժամը մեկ
Բուժումը պետք է շարունակվի 7 օր, սակայն կարելի է փոխել ախտանշանների վերացումից 24-48 ժամ անց հետեւյալ դեղամիջոցներից մեկով`
- Ցիպրոֆլոքսացին 500 մգ խմելու, օրը 2 անգամ
- Օֆլոքսացին 400 մգ խմելու, օրը 2 անգամ
- Ցեֆիքսիմ 400 մգ խմելու, օրը 2 անգամ
Նորածինների գոնոբլենոռեա
- Ցեֆտրիաքսոն 25-50 մգ/կգ ն/ե կամ մ/մ միանվագ` չգերազանցելով 125 մգ
- Ցեֆոտաքսիմ 100մգ/կգ մ/մ, միանվագ
Բուժումը զուգորդել հականեխիչ միջոցների տեղային կիրառմամբ: 
Նշում. կանխարգելման համար բոլոր նորածինների աչքերին կաթեցնել 1-2 կաթիլ 30% նատրիումի սուլֆացիլի (ալբուցիդի) լուծույթ (մշակել նաեւ աղջիկների սեռական ճեղքը): 
Զուգընկերների վարում
Գոնոռեայով հիվանդների բոլոր սեռական զուգընկերները (վերջին 3 ամսում) պետք է ստանան վերոնշյալ բուժման եղանակներից որեւէ մեկը: 
Հսկողություն եւ բուժման չափանիշ
Առնվազն մեկ հսկողություն է անհրաժեշտ հաստատելու համար`
- բուժման ճիշտ կատարումը,
- ախտանշանների վերացումը, 
- զուգընկերոջ տեղեկացումը: 
Բուժման չափանիշերի ստուգման ցուցումներ`
- մշտակայուն ախտանշաններ, 
- տրված բուժման նկատմամբ գոնոկոկերի հնարավոր կայունություն, 
- բուժումը ոչ ճիշտ կատարելը: 
Հանձնարարվում է բուժումն ավարտելուց 3 ամիս անց կատարել կրկնակի հետազոտում: Պետք է հետազոտել նաեւ սիֆիլիսի նկատմամբ, քանի որ կիրառվող հակաբիոտիկներն ունեն որոշակի տրեպոնեմացիդ ազդեցություն եւ համավարակի դեպքում (գոնոռեա եւ սիֆիլիս) կարող են երկարացնել սիֆիլիսի գաղտնի շրջանը: