Ախր ազգայինը ամենևին հակոտնյա չէ համամարդկայինին

Ախր ազգայինը ամենևին հակոտնյա չէ համամարդկայինին

Ներկայիս անցումային հանգրվանում փորձում ենք վերակերտել հայ ազգի հոգևոր նկարագիրը՝ հենվելով քրիստոնեական ավանդույթների, ազգային գաղափարների ու ժողովրդավարական արժեքների վրա: Մեզանից ոչ մեկը իրավունք չունի ժողովրդավարությունը, ազատականությունը զրկել ազգային բովանդակությունից, իսկ ազգային գաղափարախոսությունը նույնացնել ազգայնամոլության, ազգային բացառիկության քարոզի հետ: «Ազգային գաղափարախոսությունը մարտնչող գավառականության դրոշն է», «ազգային գաղափարախոսությունը հաշիշ է հայ մտավորականության համար», «ազգային գաղափարախոսությունը՝ ժամանակավրեպություն է»․ սրանք էին հայ «բարենորոգիչների» առաջին սերնդի մեծամոլիկ ներկայացուցիչների սիրած արտահայտությունները: Նրանցից ոչ մեկը չփորձեց փլուզված համայնավարական գաղափարախոսության տեղը կառուցել նոր գաղափարախոսություն, չփորձեց ժողովրդին զինել իր ապագայի նկատմամբ հավատով ու հույսով:
Այսօրինակ քարոզչական մտակաղապարները, որ առերևույթ ներկայացվում էին ազգային, հասարակական կյանքի ապագաղափարախոսականացման տեսքով, իրականում հիմնվում էին համամարդկային և ազգային արժեքների անհարկի հակադրման վրա: Անտեսվում էր, որ ցանկացած ազգ հաղորդակցվում է համամարդկային արժեքների հետ, դրանք սեփականում է հենց իր ազգի գերակա շահերի ու արժեքների միջոցով: Հետևաբար, իր առաջնահիմքով ազգայինը ամենևին հակոտնյա չէ համամարդկայինին: Դիպուկ է ասել մեծ հայրենասեր Միքայել Նալբանդյանը. «Ազգությունը հառաջ է, քան թե ընդհանուր մարդկությունը, և ամենայն մարդ յուր ազգությամբ է մտնում ընդհանուր մարդկության մեջ»: Մեկ այլ առնչությամբ ընդգծել է. «Ազգը ասացյալ է այն ուժը, այն կենդանի կապակցությունը մարդերի, որ առանց նորան կամ նորանից դուրս մասնավոր մարդը կը լիներ մի անօգուտ անձնասեր, իսկ բոլոր մարդկությունը մի անպտուղ վերացականություն»:
Այս մեթոդաբանական մոտեցումը կամ դիրքորոշումը հավասարապես վերաբերում է նաև ազգային գաղափարախոսությանը, որի նշանակությունը անժխտելի է, իսկ կարևորությունը գնալով աճում է:
Աներկբայելի է, որ անցումային շրջանում ազգային գաղափարախոսության դերի որևէ նվաստացում կամ թերագնահատում խիստ բացասաբար կանդրադառնա տնտեսական և քաղաքական բարեփոխումների, առանձնապես՝ ժողովրդավարական արժեքների և ինստիտուտների համալիր կայացման գործընթացի վրա: