Թե ինչպես և ինչու Հայաստանում տարածվեց քրիստոնեությունը

Հայ մեծ պատմաբան, բայց ոչ քրիստոնյա Լեոն գրում է. «Այդ (քրիստոնեությունը) մի գաղափարական շարժում չէր՝ մտցված ժողովրդական զանգվածների մեջ՝ համոզում, գիտակցություն առաջ բերելու համար։ Այդ մի հրաման էր. ձևական արարողություն։ Գրիգորը լուսավորում էր ոչ թե խոսքով, համառ ու երկարատև քարոզչությամբ, այլ հրով ու երկաթով։ ...Հիմնովին կործանել հեթանոսական տաճարները, կոտորել կամ փախցնել նրա պաշտոնյաներին, այս էր, որ Գրիգորի համար նշանակում էր «տարածել քրիստոնեություն», երբ թագավորական զորքերի գլուխ անցած՝ մի տեղից թռչում էր մյուս տեղը՝ մեհյանները քանդելու և քուրմեր փախցնելու համար...»:

Հմայելու առաջին վարպետի իրավունք ձեռք բերած և գործելու անսահմանափակ լիազորություններ ստացած Գրիգորը, կիրառելով խարդավանքի, ներքին պառակտումներ ստեղծելու և խոստումներ շռայլելու իր ձիրքերը, կարողացավ հայ ազնվականությանը ծնկի բերել, «ուժեղ ու միասնական Հայաստանի» հեռանկարով գայթակղելով նրանց՝ լարել իրար դեմ։ Հզոր Հայաստանի ձգտում էր յուրաքանչյուր հայ նախարար։ Երկիրն իրոք բուժման կարիք ուներ, նաև հանուն դրա նրանք տուրք տվեցին նախնիների հավատի ուրացմանը։ Հուդաիզմը, ծածկելով բռնակալի իր սարսափելի այլանդակությունը, քրիստոնեության թվացյալ անմեղությամբ, հայերին որպես բուժում առաջադրվեց և, հային ապաուժականացնելով, փաստացի տերը դարձավ ողջ երկրի։ Միայն արտաքնապես բարոյական կերպարանք ունեցող քրիստոնեությունը հայ ժողովրդին զրկեց և՛ բանականության պայծառ լույսով ղեկավարվելու ունակությունից, և՛ բնազդական ինքնապաշտպանությունից: Դրանք փոխարինվեցին ընդամենը…. Հետմահու «երջանկություն» տանող պատրանքով։ Հայ ժողովուրդն իր ամբողջ մոլեռանդությամբ նետվեց «փրկչին» փրկելու գործին, նահատակություն՝ հանուն հետմահու կյանքի: Դա ոչ միայն բուժում չէր, այլ նոր, շատ լուրջ հիվանդություն, որ խորանալով՝ մեկ հետևանք կարող էր ունենալ՝ ազգի կործանում։ 
Բժիշկը հիվանդին ասում է. «Մենք երեքով ենք. ես, դու և հիվանդությունը, եթե դու միանաս ինձ՝ հիվանդությունը կմնա մենակ, և մենք կհաղթենք նրան»։ Բայց վա՜յ հիվանդին, երբ բժիշկը միանում է հիվանդությանը։ Վա՜յ հայ ժողովրդին, որի բժիշկը հուդաիզմի զավակ քրիստոնեությունն է։ 
Այսօր յուրաքանչյուր հայ, եթե իր մեջ դեռ կրում է հայ գենի կենարար ազդեցությունը, դեռ ունի պատմական առողջ զգացողություն, խաբեությունը հայտնաբերելու, հասկանալու և դրան հակադրվելու համարձակություն, որպեսզի սկսի իր և իր ժողովրդի ճշմարիտ բուժումը, պարտավոր է արդեն բարձրաձայնել հետևյալ դառը ճշմարտությունը.

-1915թ. Հայոց ցեղասպանությունը հանկարծակի տեղի չունեցավ. դա հայերի դիմադրողականության թուլացման նպատակով մոտ մեկուկես հազարամյակ առաջ հուդաիզմի վարած հետևողական քաղաքականության արդյունքն էր: 
Չորրորդ դարում հայերի մեջ հրեաների կատարած քրիստոնեության ցանքը քսաներորդ դարի սկզբներին առատ հունձ տվեց՝ մոտ մեկ ու կես միլիոն հայերի ոչնչացում, երկրի ամայացում, ինչն այլ կերպ անվանվում է Հայոց ցեղասպանություն: