Տիգրան Վարդանի Պետրոսյան (հունիս 17, 1929 – օգոստոս 13, 1984)։ Շախմատի աշխարհի կրկնակի չեմպիոն։ Մականունն էր «Երկաթե Տիգրան»` իր գրեթե անխորտակելի պաշտպանության համար (Վասիլև 1974:27) և (Կասպարով 2004:7, 16, 62, 80)։ Միջազգային կարգի գրոսմայստեր (1952), ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ (1960), շախմատային տեսաբան և վերլուծաբան, «Շախմատային Մոսկվա» ամսագրի խմբագիր (1963-1966), «64» շաբաթաթերթի գլխավոր խմբագիր (1968-1977), փիլիսոփայական գիտությունների թեկնածու:
Կենսագրություն
Տիգրան Պետրոսյանը շախմատով սկսել է զբաղվել 1940-ական թվականներից, թբիլիսյան Պիոներների պալատում, որտեղ իր վարպետությունը կատարելագործել է Ա. Էբրալիձեի գլխավորությամբ: Առաջին հաջողություններն արձանագրել է Համամիութենական պատանեկան առաջնություններում: Սպորտի վարպետի նորման լրացրել է 1947թ ԽՍՀՄ առաջնության կիսաեզրափակչում: Երկրի 1949թ առաջնության եզրափակչում գրավել է 16-րդ տեղը: Մոսկվա տեղափոխվելուց հետո հիանալի արդյունքների է հասել:
1950թ ԽՍՀՄ առաջնությունում զբաղեցրել է 3-րդ հորիզոնականը, իսկ 1951 և 1956թթ մրցաշարերում մրցակցությունից դուրս էր: 1951թ առաջնությունում ցուցադրել է խաղի գրոսմայստերական վարպետություն (2-3-րդ տեղեր) և 1952թ միջփնջային մրցաշարին մասնակցելու իրավունք նվաճել: Այդ առաջնությունում նույնպես բաժանել է 2-3-րդ տեղերը: Սկսած այդ ժամանակից` աշխարհի առաջնությունների անփոփոխ մասնակից է: 1953թ հավակնորդների մրցաշարում գրավել է 5-րդ տեղը: 1955թ միջփնջային մրցաշարում 4-րդն էր, 1958 թ` 3-4-րդը, 1962թ` 2-3-րդը: 1959 թ հավակնորդների մրցաշարում գրավել է 3-րդ տեղը:
1962թ հաղթելով հավակնորդների մրցաշարում` Տիգրան Պետրոսյանն իրավունք է ստացել Բոտվիննիկի հետ վիճարկել աշխարհի չեմպիոնի կոչումը: Բոտվիննիկին Պետրոսյանը հաղթեց 1963թ և նվաճեց աշխարհի չեմպիոնի կոչումը:
1966թ Տ. Պետրոսյանը պահպանեց շախմատի աշխարհի չեմպիոնի կոչումը` հաղթելով Բ. Սպասկիին: 1969թ շախմատի աշխարհի առաջնության ժամանակ պարտվեց նույն Բ. Սպասկիին: 1971 - 1980թթ շարունակել է պայքարը աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար: ԽՍՀՄ հավաքականի կազմի մեջ 9 անգամ հաղթել է շախմատի օլիմպիադաներում:
Խաղաոճը
Տիգրան Պետրոսյանը պահպանողական, զգույշ և վերին աստիճանի պաշտպանողական խաղաոճով շախմատիստ էր: Նրա վրա մեծ ազդեցություն է թողել Նիմցովիչի կանխարգելման գաղափարը: Նա ավելի շատ ջանքեր էր գործադրում հակառակորդի հարձակումները կանխելու համար, քան իր հարձակումները կազմակերպելու համար: Նա շատ հազվադեպ էր հարձակվում. միայն այն դեպքում էր հարձակվում, երբ զգում էր, որ գտնվում է լիովին անվտանգ դիրքում: Սովորաբար նա հաղթում էր` խաղալով հետևողականորեն, մինչև իր հակառակորդը սխալ թույլ տար: Այսպիսով, նա հաղթում էր` օգտվելով հակառակորդի սխալներից և չբացահայտելով իր թույլ կողմերը: Համբերատարությունը և պաշտպանվելու վարպետությունը Տիգրան Պետրոսյանին դարձնում էին դժվար պարտվող շախմատիստ:
Ակումբներ
Փարիզում գործում է Տիգրան Պետրոսյանի անվան ակումբ, որի նախագահն է Ֆրանկ-Վազգեն Բայրամյանը (Ֆրանսիա), պատվավոր նախագահը շախմատի միջազգային կազմակերպիչ՝ Գագիկ Հովհաննիսյանը (Հայաստան), քարտուղարը՝ Հելեն Բայրամյանը (Ֆրանսիա):