Եթե երկրի նախագահը մտածի, որ...

Լուիզա, մի քանի օր առաջ տարբեր թատրոնների դերասաններ փողոցում կարճ բեմականացմամբ «Դեմ եմ» ակցիա իրականացրին: Ինչպե՞ս եք գնահատում նրանց քայլը:

Ողջունելի է մշակույթի գործիչների, արվեստի տարբեր ոլորտի ներկայացուցիչների ակտիվացումը: Գաղտնիք չէ, որ տարբեր ժամանակներում մտավորականները թվով քիչ, բայց ուժ են կազմել և իրենց հարվածը ճիշտ ժամանակին հասցրել են: Թե «Վճարում ենք 100 դրամ» ակցիայի ժամանակ և թե այսօր, «Դեմ եմ» ակցիայի ժամանակ, վստահ եմ, որ նրանք իրենց ուրույն խոսքը կհնչեցնեն:

 Ինչ վերաբերում է իմ անձնական վերաբերմունքին, ապա ես նույնպես նրանց մի մասնիկն եմ: Չեմ կարող ասել ակտիվիստ եմ ֆիզիկապես, քանի որ դեռևս չեմ մասնակցել որևէ միջոցառման, դերասանների կազմակերպած ակցիայի մասին չեմ իմացել և իմ խոսքը հնչեցրել եմ թատրոնի միջավայրում, բայց գուցե հենց վաղը ներկա լինեմ նրանց մեկ այլ միջոցառմանը:

 Ինչ վերաբերում է «Դեմ եմ»-ին, ասեմ, թե ինչու եմ ես դեմ: Թեև կուտակային նոր համակարգն աշխարհի տարբեր երկրներում գոյություն ունի և վատ համակարգ չէ, բայց Հայաստանի համար սա շատ շուտ է: Ես վստահ չեմ, թե ինչ կկատարվի իմ երկրում 5 տարի հետո, որովհետև այն բոլոր կենսաթոշակային հիմնադրամները, որոնք կան, ինձ համար մասնավոր ընկերություններին համահավասար են: Ես վստահ չեմ, որ նրանք ի զորու են պատասխանատվությունը կրելու, որ տարիներ անց, երբ ես դառնամ կենսաթոշակառու, նրանք ինձ կապահովեն կենսաթոշակով: Հավատացեք, այսօր աշխատավարձի այդ 5 տոկոսը շատ բան է փոխում մարդու կյանքում:

 Այս տարի աշխատավարձ ստացել եք, զգացե՞լ եք այդ 5 տոկոսի պակասը, որը փոխանցվել է կենսաթոշակային մասնավոր հիմնադրամին:

 Այո, զգացել եմ: Ես մի մարդ եմ, ով պետական թատրոնի աշխատող լինելուց զատ, ունի նաև այլ եկամուտ: Խոսքը հեռուստաընկերությունում իմ սերիալային գործունեության մասին է, և ես ունեմ ամուսին, ով նույնպես աշխատում է, բայց  անգամ այդ դեպքում ես այդ 5 տոկոսն զգում եմ: Չեմ չափազանցնում, բայց այդ 5 տոկոսի պակասն ակներև երևում է մեր ծախսերում:

 «100 դրամի»  ակցիան հաղթանակ գրանցեց: Ըստ Ձեզ՝ ի՞նչ ճակատագիր է սպասվում «Դեմ եմ»-ին:

 Այո, հույս ունեմ, որ գուցե ինչ-որ տեղ վախի գործոնն աշխատի, սթափեցնի, և նրանք փոփոխություններ մտցնեն արդեն իսկ կայացված որոշման մեջ: Եթե մենք՝ մշակույթի գործիչներս, շարունակենք պայքարը, և դրան միանան այլ ոլորտի ներկայացուցիչներ, լուրջ ընդդիմություն դառնա, կարծում եմ, այս հարցում իշխանությունների որոշումը կփոխվի: Ես հավատում եմ դրան և շատ եմ ուզում, որ այդպես լինի: 

 Իսկ ինչո՞ւ արվեստի բոլոր գործիչները ոտքի չեն կանգնում, ի՞նչ վախեր կան: Հնարավո՞ր է՝ ճնշումների են ենթարկվում  կուլիսների հետևում:

 Ինձ թվում է՝ այստեղ ոչ միայն դերասանի, այլև համընդհանուր հիասթափության և պայքարելու ցանկության պակասն է: Մարդիկ չեն հավատում, որ իրենց պայքարով ինչ-որ բան կփոխվի: Ես նրանց պասիվությունը ոչ թե անտարբերությամբ կամ վախի մթնոլորտով եմ բացատրում, այլ հավատի կորստով: Այսօր մարդիկ, այդ թվում՝ դերասանները, այնքան վատ վիճակում են, որ արդեն հոգնել են և պայքարելուց, և մտածելուց, և քաղաքացիական դրսևորումներով հանդես գալուց: Մեխանիկորեն ապրում են, հաշտվել են այս իրավիճակի հետ և չեն հավատում, որ պայքարով կարող են իրավիճակ փոխել, չեն հավատում մի զարկով գարնան գալուն: Ինչ վերաբերում է վախերին, այսօր ակտիվիստների շրջանում կան մարդիկ, ովքեր կարող են հստակ ասել այն, ինչ մտածում են, ես էլ ասում եմ այն, ինչ մտածում եմ: Այսօր ակտիվիստներից շատերն էլ դաշտում կայացած են և այն մարդիկ չեն, որոնց խոսքը մեկ լինի հասարակության համար, բայց միաժամանակ նրանք չեն վախենում և հստակ իրենց քաղաքացիական կարծիքն արտահայտում են, այդ թվում և ես: 

 Ձեր կարծիքով, ինչ պիտի լինի մեր երկրում, որ մենք հաջողության հասնենք. հասարակությունը պիտի ավելի պահանջատե՞ր լինի: Մի կողմից սարսափելի արտագաղթ կա, անել վիճակ: Ո՞ր դեպքում մարդը կդադարի մտածել երկրից հեռանալու մասին:

 Ես կարծում եմ՝ եթե բոլոր օղակների վերադասները ունենան վախի զգացում, եթե օրինակ երկրի նախագահը մտածի, որ...

 Վերջերս ամուսնուս հետ զրուցում էինք, և նա ասաց. «Գիտես ինչու ԽՍՀՄ-ը հաղթեց պատերազմում, որովհետև օրինակ լուցկու գործարանի տնօրենը գիտեր, որ եթե անորակ լուցկի արտադրի, տնով-տեղով կաքսորվի: Մարդիկ վախենում էին, որ եթե ինչ-որ բան այնպես չանի, ողջ ազգը կկործանվի»: Ես կուզենամ, որ մեզ մոտ դա լինի, թեկուզ լինեն զոհեր, թեկուզ լինի ճակատագրերի կործանում: Երբ մեկ մարդ է մահանում, դա ինձ համար ողբերգություն է, իսկ երբ տուժում են բոլորը, արդեն վիճակագրություն է: Հիմա մենք բոլորս ենք տուժում, որը ցավալի վիճակագրություն է: Թող մեկը տուժի, երկրորդը տուժի, պատասխանատուները, որոնցից շատ բան է կախված, եթե իմանան, որ իրենք տուժելու են, հաստատ կփոխվեն: Իսկ այսօր շթղայական ձևով ամեն մեկն իր գրպանի մասին է մտածում, գռփում ու գողանում է, հետո գալիս է մյուսն ու էլի նույնն է անում, դրա համար էլ սայլը տեղից չի շարժվում:

 Վերջին շրջանում քաղաքացիական հասարակությունը թեկուզ փոքր, բայց հաղթանակներ գրանցեց: Ձեր կարծիքով՝ քաղաքացիական հասարակությունը կարո՞ղ է քաղաքական գործընթացների վրա անմիջական ազդեցություն գործել:

 Ինձ համար պայքարի ամենաարդյունավետ մեթոդն այն է, երբ քաղաքացիական հասարակությունը պահանջներ դնի իշխանության առաջ և հասնի այդ պահանջի իրականացմանը, զերծ մնալով քաղաքական ընդդիմադիր կուսակցություններից, որովհետև այդ կուսակցությունների վերջնարդյունքն իշխանության գալն է:

 Այսինքն՝ նկատի ունեք, որ քաղաքացիական հանրույթը իր խնդիրներն իշխանությունների մոտ ձևակերպի և փորձի պատասխաններ ստանալ:

 Այո, և այդ կուսակցություններն էլ ամեն կերպ սատար կանգնեն, օրինակ՝ «Դեմ եմ» ակցիայի շրջանակներում նրանք լինեն մեր կողքին: Ասեն, «գիտեք, ժողովուրդ, այ էսքան չափով է հնարավոր, որ լինեն փոփոխություններ, եկեք մի քանի ամիս հետո էլ վերանայենք ու հասկանանք, թե էլ ինչ կարող ենք փոխել»: Այ, եթե կարողանանք միջին աշխատավարձի չափը հասցնել գոնե 200 հազար դրամի, նոր դրանից հետո խոսենք 5 տոկոսի մասին: Իշխանություններն էլ հետևեն քաղաքացիական հասարակության բարձրացրած խնդիրներին, որ չլինի ձայն բարբառոյ հանապատի: