Մի չկայացած աղետի տեսլականը

Իրանի գլխին հետզհետե կուտակվող սև ամպերի հեռանկարը երբեք Հայաստանի համար միևնույն չեն եղել: Մեր երկրում հրաշալի հասկանում են դրա հետևանքները: Սակայն այն «ապոկալիպսիսը», որն օրերս ներկայացրեցին ռուս վերլուծաբաններն ու ռազմական մասնագետները, ստիպում է փոքր-ինչ այլ հայացքով նայել իրականության աչքերի մեջ և պատրաստ լինել ամենամռայլ զարգացումներին: Մյուս կողմից թերևս պետք է հասկանալ, որ տվյալ պարագայում չի բացառվում գույներն անհարկի խտացնելու միտումը՝ ստեղծելով մի տպավորություն, որը չի կարող իր անդրադարձը չունենա ինչպես փոխադարձ վերաբերմունքների, այնպես էլ ապագա զարգացումները գնահատելու կողմնորոշման վրա:Ի՞նչ են ասում այդ աղբյուրները: Նախ, նրանք վստահեցնում են, թե Իրանի նկատմամբ ԱՄՆ-ի և Իսրայելի հավանական հարձակման դեպքում Ռուսաստանը համարժեք հարված է նախապատրաստում, որի աշխատանքներն ընթանում են արդեն մեկ տարի: Սակայն տարվող միջոցառումների շրջանակում մեզ առավել հետաքրքրական են այն քայլերը, որոնք անմիջականորեն առնչվում են Հայաստանին: Իսկ այս մասին ասվում է, թե Հայաստանում տեղակայված 102-րդ ռուսական ռազմակայանն օպտիմալացվել է 2011 թ. հոկտեմբեր- նոյեմբերին և զինծառայողների ընտանիքները տեղափոխվել են Ռուսաստան: Դրա հետ մեկտեղ Երևանի մոտակայքում տեղակայված կայազորը կրճատվել է և տեղափոխվել Գյումրի`թուրքական սահմանի մոտ: Այսինքն, ենթադրվում է, որ հենց Թուրքիայի տարածքից ամերիկացիները կարող են հարված հասցնել, իսկ հարվածն էլ ուղղված կլինի անմիջականորեն մեր տարածքներին, այլապես ընտանիքների էվակուացիան այլ շարժառիթներ չէր կարող ունենալ:Թե ինչ խնդիրներ պետք է կատարի 102-րդ ռազմակայանը, տվյալ պահին այնքան էլ պարզ չէ: Սակայն վերլուծաբանները միակարծիք են այն հարցում, որ, համաձայն իրենց ստացած տպավորությունների, ՌԴ պաշտպանության նախարարությունը մտահոգված է Հայաստանում տեղակայված ռազմակայանով, ինչը գնահատվում է ոչ այլ կերպ, քան Կովկասում Ռուսաստանի պատվար: Կրեմլն ակնհայտորեն զգուշանում է, որ ռազմակայանը կարող է դադարել՝ լինել աշխարհաքաղաքական ակտիվ, ինչի կորուստը պատերազմական գործողությունների մեկնարկի դեպքում աղետալի կլինի ռուսների համար: Միայն թե մխիթարիչ հանգամանքները քիչ են: Ընթացիկ տարվա ապրիլին Վրաստանը չեղյալ հայտարարեց պայմանագիրը, որը թույլ էր տալիս Ռուսաստանին ռազմական տարանցում իրականացնել դեպի Հայաստան: Ստացվում է այնպես, որ այժմ ռուս-հայկական զորախմբերը պարզապես մեկուսացված են այդ վայրում: Ռուսական զորակազմին անհրաժեշտ վառելիքը, սննդամթերքը և մնացած ամեն բան պետք է տեղափոխվի օդով: Իսկ Իրանում պատերազմի բռնկման պարագայում նման չվերթները կարող են դառնալ ոչ միայն դժվար, այլև նույնիսկ անհնար: Այս հանգամանքի առնչությամբ Կովկասում ռուսական բանակի փոխհրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Յուրի Նետկաչևն ասել է, թե Իրանում պատերազմը կստիպի Ռուսաստանին Վրաստանի տարածքով Հայաստանի զորակազմի համար մատակարարումների նոր ուղեգիծ փնտրել:Սրա հետ մեկտեղ, և ոչ բոլորովին անհիմն, մտահոգիչ կանխատեսումներ են շրջանառվում այն մասին, թե իրադարձությունների աղետալի զարգացման պայմաններում ինչպես իրեն կդրսևորի Ադրբեջանը: Մասնավորապես, Քաղաքական կանխատեսումների կենտրոնի ղեկավար Անատոլի Ցիգանոկը խոստովանել է, որ Ռուսաստանը խիստ կասկածամտորեն է վերաբերվում ադրբեջանցիներին: Իսկ դրա համար հիմքերն առավել քան բավարար են: Այդ երկիրը վերջին երեք տարում ավելացրել է իր ռազմական բյուջեն, անօդաչու ինքնաթիռներ և ժամանակակից այլ զինատեսակներ գնել Իսրայելից: Ավելորդ չէ վերհիշել, որ Բաքուն նույնիսկ ճնշում է գործադրել Ռուսաստանի վրա` Գաբալայի ռադիոտեղորոշիչ կայանի օգտագործման համար ավելի բարձր վճար պահանջելով: Ու եթե դեռ ոմանք կարծում են, թե Ադրբեջանը ավելի հեռուն չի գնա և ուղղակի մասնակցություն չի ունենա Իրանի դեմ ռազմական արշավանքին, ապա քչերն են բացառում, որ Բաքուն իր հարվածի նշանակետ կունենա մեկ այլ ուղղություն՝ Լեռնային Ղարաբաղը: Նրանք կարող են հարված հասցնել Հայաստանին և ԼՂՀ-ին`տարածքները վերադարձնելու նպատակով, իսկ այդ պարագայում շատ բան կախված կլինի Ռուսաստանի վարքագծից: «Եթե Ադրբեջանը Թուրքիայի աջակցությամբ Իրանում պատերազմն օգտագործի Հայաստանում իր «փոքր» պատերազմի համար, Ռուսաստանը և հայկական զենիթային ուժերը կապահովեն օդից պաշտպանությունը Հայաստանի ողջ տարածքում: Տվյալ պահին դա չի կարող դիտարկվել որպես մասնակցություն մարտական գործողություններին: Ռուսական բանակը չի մասնակցի ռազմական գործողություններին Ղարաբաղի տարածքում, այդ մասին խոսք անգամ չի կարող լինել: Այնուամենայնիվ, ռուսական բանակը, հավանաբար, ստիպված կլինի պայքարել Հայաստանի ներսում, երբ զորքերն իրենք գտնվեն վտանգի տակ»,- հիշյալ հեռանկարի առիթով ասել է ռազմական փորձագետ, գնդապետ Վլադիմիր Պոպովը:Հասկանալի է, որ այս ամենը դեռևս միայն ենթադրություններ են, թեև ոչ անհավանական: Ինչ վերաբերում է Գյումրիում տեղակայված ռազմակայանին, ապա վերջին օրերի ընթացքում այնտեղ կատարված դեպքերը լուրջ տագնապների և անհանգստությունների տեղիք չեն տալիս: Վերջերս հայտնի դարձավ, որ պահեստազոր ուղարկված անձնակազմի փոխարեն ժամանել են նոր սերժանտներ ու զինվորներ, ովքեր նախապատրաստություն են անցել Հարավային և Կենտրոնական զինվորական օկրուգների ուսումնական կենտրոններում: Զինվորականների ժամանակին տեղափոխումը կազմակերպելու համար ավելի քան 50 ավիաթռիչք էր իրականացվել, սակայն ռազմակայանում անձնակազմի թվի փոփոխություն տեղի չի ունեցել: Սրա հետ մեկտեղ տեղեկություն տարածվեց նաև այն մասին, որ ռազմակայանի ուսումնամարզական համալիրների նյութատեխնիկական բազան 30 տոկոսով թարմացվել է, մասնավորապես, պարապմունքներին պատրաստ են միավորման տանկակայանը, ավտոդրոմը, տանկային դիրեկտրիսան և զինվորական հրաձգարանը, նորոգվել են հսկիչ անցակետերը, ինչպես նաև զինամթերքի կառավարման և հանձնման կետերը: Բացի այդ, ամբողջովին վերականգնվել է ստորաբաժանումների ուսումնանյութական բազան, որն օգտագործվում է դաշտային պարապմունքների ժամանակ:Այս ամենի հետ մեկտեղ, տարօրինակ զուգադիպությամբ, հենց երեկ ՀՀ կառավարությունը իր հերթական նիստում համաձայնություն տվեց «ՀՀ և ՌԴ կառավարությունների միջև ՀՀ տարածքում ՌԴ սահմանապահ զորքերի տեղաբաշխման կետերի և դրանց տեղաբաշխման և օգտագործման համար ՀՀ սեփականությունը հանդիսացող հողատարածքների, զորանոցային և բնակելի ավանների հանձնման ու օգտագործման կարգի մասին» համաձայնագրի կնքման առաջարկությանը։ Թե այս ամենը ինչ կարող է նշանակել, թողնում ենք ընթերցողի հայեցողությանն ու եզրահանգմանը: Միայն նշենք այն մասին, որ Հայաստանում «իրանական սցենարի» շուրջ կա մտահոգություն, սակայն չկա խուճապ: Երկրի իշխանություններն իրենց հերթին շարունակում են պահպանել խորը լռություն: Միայն թե դա երբեմն նմանվում է այն լռությանը, որը լինում է մեծ փոթորկից առաջ: