Ե՛ւ որպես ազգ, և՛ որպես պետություն լրջագույն խնդիրների առաջ ենք կանգնած։ Փոխկապակցված են այդ խնդիրները, կարծես փակ շրջանում լինենք։ Օրինակ՝ մինչև լավ կադրային բազա չունենանք, չենք ունենա նաև հզոր տնտեսություն, իսկ հզոր տնտեսություն չունենալով, չենք ունենա կրթական համակարգ, որը պիտի պատրաստեր կադրային բազա։ (Նույնիսկ եթե ինչ-որ հրաշքով ունենանք որակյալ կրթական համակարգ, բայց չունենանք տնտեսություն, ապա մեր հաշվին պատրաստած կադրերը արտագաղթելու են՝ օտարների շահերը սպասարկելու)։
Ավելին, մենք չգիտենք էլ, թե ինչ տնտեսություն ենք ուզում կառուցել։ Ավելացնենք ժողովրդագրական և անվտանգության լրջագույն խնդիրները...
Ի՞նչ երկիր ենք թողնելու մեր երեխաներին ու թոռներին. թունավորած հողով ու ջրո՞վ, վառված անտառներո՞վ, տոքսիկ աղբի մեջ կորա՞ծ, շինարարական նորմերի խախտումներով կառուցած բետոնե կուբիկներո՞վ։ Կամ գուցե հասարակաց տներով, գիշերային ակումբներով, կազինոներով ու ռեստորաններով լի «տուրիստական դրա՞խտ», որտեղ բնակչության 50 տոկոսը՝ հեռու և մոտիկ հարևան երկրներից զբոսաշրջիկներին սպասարկողներ են։ Իսկ գուցե փակվե՞նք արտաքին աշխարհից, ինքնապարփակվենք «ազգագրական գետտոյում», դառնանք պաթոսահայրենասիրական աղանդ ու ձևացնենք, թե 18րդ դարում ենք ապրում։
Ի վերջո, ո՞րն է մեր զարգացման ուղին 21րդ դարում։ Ճանապարհ տեսնո՞ւմ եք։
Այս ամենի մասին մեկ-հինգ-տաս տարի մտածելուց, խնդիրների մեջ խորանալուց հետո, մարդ ուզում է գլուխը բռնել, ամեն ինչ թողնել ու փախնել պայմանական «անդարդ Կանադա»։
Շատ հեշտ է այս վիճակի համար մեղավորներ նշանակել ու քլնգել կոմունիստներին, կապիտալիստներին, Լևոնին, Ռոբերտին, Սերժին, Նիկոլին, Սորոսին, Պուտինին, օլիգարխներին, գեներալներին, «անգրագետ Պողոսին», «նպաստ ստացող անբանին»։
Միշտ, ցանկացած իրավիճակում կարելի է մեկին մեղավոր նշանակել ու հետո քլնգել, քլնգել, քլնգել։
Բայց ժամանակն անցնում է, աշխարհի երկրների մի մասը (ներառյալ մեր խերով ու ոչ խերով հարևանները) առաջ է գնում, մինչ մենք անիմաստ բոլոլաներում ու ղժիկներում մսխում ենք երկրի նյութական և մարդկային ռեսուրսը։
Չունենք շարժվելու ուղղություն ու կարծես թե լրջորեն չենք էլ զբաղվում այդ ուղղությունը փնտրելով։
Ժամանակին Րաֆֆին ինչ-որ ուղղություն տվեց, որով սկսեցինք շարժվել, հետո Նժդեհը։ Բոլշևիկները փորձեցին տանել այլ ուղղությամբ, բայց ի վերջո ԽՍՀՄ-ից ստացանք նյութական բավականին հզոր ռեսուրս ու Չարենցի «Ես իմ անուշ Հայաստանին», Դաշտենցի «Ռանչպարների կանչը», Էմինի «Սասունցիների պարը», որոնցով ի վերջո կարողացանք ունենալ անկախ պետականություն և ազատագրել Արցախը։ Մեր պատմության այդ փուլը կարող ենք եզրափակված համարել Արա Գևորգյանի «Արցախով»։
Դրանից հետո՝ անկախության 28 տարիների ընթացքում, այդպես էլ ժամանակ ու «մտավոր մուսկուլ» չունեցանք, չկարողացանք ռազմավարական ուղղություն որոշել, ստեղծել ուղղություն տվող ու ոգևորող մի նոր «Խենթ» կամ «Ռանչպարների կանչ»։ Մինչև 94 թվական զբաղված էինք պատերազմով, իսկ 94-ից այս կողմ «մտավոր պաուզայի վրա» ենք։
Այդ պաուզայի հետևանքն այն է, որ այսօր մեր գաղափարական վակուումը լցվում է դրսից բերվող second-hand գաղափարախոսություններով կամ էլ նորաթուխ «ստամբուլյան կոնվենցիաներով», որոնք հաստատ ոչ հայ ազգի շահերն են առաջ տանում...
Եւ մինչև չունենանք հայաստանակենտրոն (այսինքն Հայաստանի շահը, նպատակը, ռազմավարությունը քննարկող) լուրջ տեքստեր, մնալու ենք օտար խմբերի, օտար խաղացողների շահերի պատանդ։ Այդ տեքստերը կարող են լինել հրապարակախոսական, գիտական, գեղարվեստական, կարող են լինել ֆիլմեր, բանավեճեր, քննադատություն, բայց դրանք պիտի լինեն իրականությունը հնարավորինս սթափ գնահատող, Հայաստանի, հայ ազգի շահը որպես առանցք ընդունելով՝ ռացիոնալ լուծումներ փնտրող և առաջարկող։
Հակառակ դեպքում Հայաստանը մնալու է օտարների կռիվների մարտադաշտ, որտեղ մենք անվերջ կռվելու ենք ու զոհվենք, մեր երկիրն ամայացնենք այլոց շահերի համար։
