«Չորս ավետարան հայերենով» XII դարի հայկական ձեռագիրը համարվում է Բրիտանական ազգային գրադարանի (The British Library)՝ յուրօրինակ գրքերի աշխարհում ամենահայտնի պահոցի գանձը։
Խորհրդավոր հայկական ձեռագիրը, որը կազմված է 310 էջից, ստեղծվել է հայ հոգևորական Սիմեոնի կողմից։
«Հայերենով գրված ձեռագիրը պալեոգրաֆիայի գլուխգործոցներից է։ Այն պատմում է Նազարեթից Հիսուսի կյանքի մասին, ով Իսրայելում քրիստոնեություն էր քարոզում հռոմեական շրջափակման ժամանակ, ինչպես նաև պատմում է Քրիստոսի խաչելության և հարության մասին»,- հայտնում է Բրիտանական գրադարանի պաշտոնական կայքը։
Նշվում է, որ ձեռագիրը համառորեն կարելի է համարել բարձր գեղարվեստական արժեք ունեցող աշխատանք՝ շնորհիվ դրա արտաքին տեսքին։ Դրանում հատկապես առանձնանում է կարմիր գույնը, որը ձեռագրի ստեղծողն օգտագործել է յուրաքանչյուր Ավետարանի առաջին տողերը և գլուխների վերնագրերը գրելու համար։
Տեքստի տառատեսակը համապատասխանում է հայկական երկաթագրին, որը ստեղծել է Մեսրոպ Մաշտոցը։ Երկաթագիրը հայկական ամենահարգի գրատեսակն է։
Գրքի նկարագրությունում նշվում է նաև, որ տեքստը գրվել է դասական հայերենով, որի այբուբենով կարելի է անդադար հիանալ։
Ձեռագիրը բովանդակում է կրոնական թեմաներով յուրահատուկ պատկերներ, ինչպես նաև առաջին հայ կաթողիկոսի՝ Գրիգոր Լուսավորչի պատկերը։
Ինչպես հայտնում է Բրիտանական գրադարանը, երկար ժամանակ՝ մինչև 1442 թ., ձեռագիրը պատկանել է ոմն Հասանի։ Սակայն վկայություն չկա այն մասին, թե որտեղ է գտնվել ձեռագիրը մինչև 1854 թ., երբ Բրիտանական գրադարանն այն ձեռք բերեց կոլեկցիոներ Ուիլմ Բեյքերից, ով գիրքը ստացել էր իր՝ պատմական Հայաստան այցի ժամանակ։
