Սա թերևս ամենահայտնի, դեռ մանկուց մեզ լավ ծանոթ վիտամինն է: Ի՞նչ ազդեցությամբ է այն օժտված, որքա՞ն է անհրաժեշտ մեր օրգանիզմին:
Հակաօքսիդանտներ
Վիտամին C-ն հզորագույն հակաօքսիդանտ է: Այդ հատկությունը պայմանավորված է հեշտությամբ էլեկտրոններ տալու և իոն-ռադիկալներ ձևավորելու ունակությամբ:
Ծերացման դեմ
Վիտամին C-ն մասնակցում է կոլագենի սինթեզմանը և հենց այս պատճառով է, որ համարվում է կնճիռների դեմ պայքարի և մաշկի առաձգականությունը մեծացնող կոսմետիկ միջոցների կարևորագույն բաղադրիչ: Կոլագենն անհրաժեշտ է ոչ միայն մաշկի գեղեցկության համար. անոթների պատերում կոլագենային թելիկների քանակի նվազումը հանգեցնում է արյունազեղումների, իսկ կմախքային հյուսվածքներում դրա պակասը՝ ոսկրերի քայքայման: Կոլագենն անհրաժեշտ է վերքերի արագ ապաքինման համար, իսկ վիտամին C-ի անբավարարության դեպքում այդ գործընթացը խիստ դանդաղում է:
Իմունիտետ
Ասկորբինաթթուն մասնակցում է որոշ ամինաթթուների փոխանակությանը՝ նպաստելով հորմոնների առաջացմանը՝ նորադրենալինի, սերոտոնինի, ինչպես նաև մի սպիտակուցի, որն ուղղակիորեն կապված է իմունիտետի պատասխանի հետ: Բացի այդ՝ վիտամին C-ն ազդում է արյան որակի վրա: Առաջին՝ արյան մեջ ասկորբինաթթվի առկայությունը պաշտպանիչ ազդեցություն է գործում հեմոգլոբինի վրա՝ խոչընդոտելով նրա օքսիդացմանը, երկրորդ՝ այս վիտամինն օգնում է օրգանիզմում պահպանել երկաթի պաշարը, այն նպաստում է, որ եռավալենտ երկաթը վերածվի երկվալենտի, որն ավելի հեշտ է յուրացվում օրգանիզմում: Վիտամին C-ն մասնակցում է նաև խոլեստերինի փոխանակությանը՝ արյան մեջ կարգավորելով վերջինիս մակարդակը:
Սթրես
Սթրեսի ժամանակ օրգանիզմում ինտենսիվորեն հորմոններ են արտադրվում, օրինակ՝ կորտիզոլ և ադրենալին: Վիտամին C-ն մասնակցում է կենսասինթեզին և այդ հորմոնների վերափոխմանը: Բացի այդ՝ ասկորբինաթթվի ընդունումն արյան մեջ բարձրացնում է ադրենալինի մակարդակը, ադրենալինը պաշտպանում է օքսիդացումից: Այդ պատճառով էլ վիտամին C-ն անհրաժեշտ է մեզ, որպեսզի հեշտ հաղթահարենք սթրեսը: Այն նաև հրաշալի ադապտոգեն է. պաշտպանում է դեզադապտացիոն նևրոզից, որն առաջանում է կարճատև լուսային օրվա հետևանքով (օրինակ՝ հյուսիսային լայնությունում):
Ճիշտ հաշվարկ
Մարդու օրգանիզմն ընդունակ է միայն սահմանափակ քանակությամբ վիտամին յուրացնելու, սովորաբար օրական 2-З գր: Ավելցուկն անփոփոխ վիճակում անմիջապես դուրս է գալիս երիկամների միջոցով:
Եթե ցանկանում եք օրգանիզմն ապահովել վիտամին С-ի անհրաժեշտ քանակով, ապա չեք խուսափի վիտամինային արհեստական հավելումներից: Մասնագետները հավաստիացնում են, որ դրանք նույնքան արդյունավետ են, որքան բանջարեղենում և մրգերում առկա ասկորբինաթթուն:
Առողջ մարդու օրական պահանջը մոտ 100 մգ վիտամին С է: Մոտ 60 մգ ստանում ենք պոլիվիտամինային կոմպլեքսներից, իսկ մնացյալը՝ թարմ մրգերից և բանջարեղենից:
Մրսածության կամ հարբուխի ժամանակ կարելի է դեղաչափը մեծացնել օրական մինչև 150-200 մգ:
Օգտակար նյութի դեղաչափն ինքնուրույն մի մեծացրեք. վիտամին С-ի մեծ քանակը կարող է անդրադառնալ երիկամների աշխատանքի վրա: Խորհրդակցեք բժշկի հետ:
Երեխաներին նույնպես անհրաժեշտ է վիտամին С-ն, սակայն դեղաչափը, որ խորհուրդ են տալիս մանկաբույժները, չի գերազանցում օրական 40-70 մգ-ը (կախված երեխայի տարիքից):
Լավագույն աղբյուրները
Վիտամին С-ի խտությունը մեծ է հատկապես թարմ մրգերում, բանջարեղենում և հատապտուղներում՝ մասուրում, կանաչ ոլոռում, սև հաղարջում, կարմիր տաքդեղում, բրյուսելյան կաղամբում: Ըստ արժեքի՝ կարևորությամբ երկրորդ աղբյուրներն են կարմիր և գունավոր կաղամբը, ելակը, արոսենու հատապտուղները:
Ամռանն ավելի լավ է բանջարեղենն ու միրգն օգտագործել անմիջապես գնելուց հետո, կատարյալ կլինի, եթե քաղեք ծառից և ուտեք, քանի որ վիտամին С-ն քայքայվում է ջերմության, լույսի և օդի ազդեցությունից: Որոշ մարդիկ լավ չեն տանում արհեստական վիտամինի մեծ քանակը: Դա կարող է պայմանավորված լինել ստամոքսաղիքային տրակտի զգայունակությամբ:
Միակ բնական աղբյուրը, որ խտությամբ համեմատելի է արհեստական վիտամինային հավելման հետ, ացերոլի մզվածքն է (բալի առանձնահատուկ տեսակ, որ հնարավոր է ձեռք բերել առողջ սննդի խանութներից):
