Ինչո՞ւ են Չինաստանում Ամանորը նշում փետրվարին

Ողջ արևմտյան աշխարհը նոր տարվա գալուստը նշում է հունվարի սկզբին, մինչդեռ Չինաստանի բնակիչներն այն տոնում են փետրվարի վերջին: Իսկ ինչո՞ւ: Միգուցե նոր տարվա գալուստն ինչ-որ կերպով կապում են Արեգակի շուրջ Երկրի պտտմամբ կամ ֆիզիկական այլ գործընթացներով, իսկ չինացիներն այդ հաշվարկները մյուս երկրներից այլ կե՞րպ են կատարում:

Իրականում Ամանորը կարելի է նշել օրացույցում տեղ գտած յուրաքանչյուր օր: Գրիգորյան օրացույցը, որով առաջնորդվում են արևմտյան երկրները, ներմուծվեց կաթոլիկ Եվրոպայի երկրներում 1582 թ. հոկտեմբերի 4-ին և համարվում է Հուլյան օրացույցի կրկնօրինակը, որը ստեղծվել էր մ.թ.ա. 45 թ. Հուլիոս Կեսարի հրամանով: Հենց այդ ժամանակ էլ Ամանորը սկսեցին նշել հունվարի 1-ին: Կեսարն այդ օրն ընտրեց ոչ թե այն պատճառով, որ մոտենում էր ձմեռը, մանդարինի բույր էր զգում կամ տոնական տրամադրություն ուներ, այլ այդ օրը հանրապետության ընտրված կոնսուլներն անցնում էին իրենց պարտականություններին: Ժամանակի ընթացքում արևմտյան բոլոր ժողովուրդները սովորություն դարձրին Ամանորը հենց հունվարի 1-ին նշելը: Ավելի քան 2 հազարամյակ է, ինչ ոչինչ չի փոխվել:

Սակայն աշխարհի բոլոր երկրներում չէ, որ սա սովորություն դարձավ: Ի տարբերություն եվրոպական օրացույցի, որի հիմքում ընկած է եղանակների փոփոխությունը, Չինաստանում ավելի քան 3 հազարամյակ շարունակ ժամանակը որոշելու համար օգտագործվում է Արեգակնա-լուսնային օրացույցը, որի հիմքում ընկած են Արեգակի և Լուսնի շարժումները: Չինական ամենահին օրացույցները վերագրվում են մ.թ.ա. XVI-XI դարերին: Այստեղ Նոր տարին հարմարեցված է ձմեռային նորալուսնի լուսնային ցիկլի ամբողջական ավարտին՝ դեկտեմբերի 21-ից հետո երկրորդ նորալուսնին:

Ստացվում է, որ եթե Գրիգորյան օրացույցում նոր տարվա գալուստը պայմանավորվում է ուղղակի նշված ամսաթվից, ապա չինական Արեգակնա-լուսնայինում պայմանավորվում է աստղային երևույթով: Եվ դա շատ ավելի տրամաբանական է թվում, սակայն, միևնույն ժամանակ, պակաս հստակ: Այն պատճառով, որ լուսնային ցիկլը կարող է տևել 29.5-30 օր, Չինաստանում Ամանորի օրը փոփոխվում է ամեն տարի՝ ընկնելով հունվարի 21-ից փետրվարի 20-ն ընկած ժամանակահատվածում (Գրիգորյան օրացույցին համապատասխան):

Հարկ է նշել նաև, որ չինական մշակույթում բուն Ամանոր տոն գոյություն չունի: Այն, ինչը եվրոպացիներն անվանում են Նոր տարի, Չինաստանում կոչվում է Գարնան տոն:

Սակայն Արեգակնա-լուսնային օրացույցով ապրելը չինացիների համար այնքան էլ հեշտ չէ (ազդեցություն է ունենում Չինաստանի և արևմտյան երկրների տնտեսական փոխգործակցության վրա), սակայն, միևնույն ժամանակ, նրանք չեն ցանկանում իրենց արմատներից հեռանալ: Այդ պատճառով այսօր Չինաստանում փորձում են առօրյայում օգտագործել Գրիգորյան օրացույցը, սակայն ազգային տոները նշում են Արեգակնա-լուսնային օրացույցի համաձայն: