Մարդկային ուղեղի մեջ կա մի արմատացած բան, որը հաճախ մեզ ստիպում է ռիսկի գնալ և անել այնպիսի բաներ, որոնք ամբողջովին կփոխեն աշխարհը։ Քաղաքակրթության զարգացման ընթացքում տասնյակ հազարավոր հայտնագործություններ են կատարվել, որոնք երբեմն գերազանցել են հեղինակների սպասումները, մինչդեռ դրանցից շատերն էլ ձախողվել են։ Ահա այն 13 գյուտարարները, ովքեր զոհ են գնացել իրենց իսկ կատարած հայտնագործություններին։
13. Թոմաս Էնդրյուն Տիտանիկի գլխավոր ճարտարապետն էր, ում վստահված էր նավի առաջին ճամփորդության ղեկավարումը։ Էնդրյուն լավ գիտեր, որ նավը կարող է շատ խոցելի լինել սառցաջրերում, և Տիտանիկի համար ի սկզբանե երկակի հաստությամբ պատեր էր նախագծել՝ զինված, 20-ի փոխարեն, 46 փրկանավերով։ Ֆինանսական միջոցների սղության պատճառով նրա առաջարկած նախագիծը մերժվել էր։ Իսկ երբ 1912-ի ապրիլի 15-ին Տիտանիկը բախվեց սառցաբեկորին, Էնդրյուն հերոսաբար օգնում էր մարդկանց փրկանավերով արագ հեռանալ։ Նրան վերջին անգամ տեսել էին ծխելու համար նախատեսված սենյակում` արցունքները սրբելիս։ Թոմաս Էնդրյույի մարմինն այդպես էլ չհաջողվեց գտնել։
12. Վիլիամ Բուլոքին է պատկանում մամուլի տպագրության սարքերի հայտնագործությունը։ Երբ նրանք հսկայական տպիչներ էին տեղադրում Philadelphia Public Ledger թերթի համար, Բուլլոքը փորձեց ոտքով պահել ճախարակի պարանը, սակայն շարժման ընթացքում սարքն ուղղակի փշրեց նրա ոտքը։ Արդյունքում նրա մոտ զարգացավ գանգրենա հիվանդությունը, որի պատճառով պետք էր նրա ոտքն անդամահատել։ 1867-ի ապրիլի 12-ին՝ վիրահատության ընթացքում Բուլլոքի մոտ առաջացան բազմաթիվ բարդություններ, որոնք հանգեցրին մահվան։
11. Ֆրենսիս Էդգար Սթեյնլին հայտնագործել է լուսանկարչական չորամանները, որոնք հետագայում վաճառեց Իսթմեն-Կոդակի սեփականատիրոջը՝ Ջորջ Իսթմենին։ Ստացված գումարով Սթեյնլին հիմնեց «Stanley Motor Carriage Company»-ն և զարգացրեց գոլորշիով աշխատող «Stainley Steemers» մեքենաների արդյունաբերությունը։ Երբ 1918 թվականի հուլիսի 13-ին Ֆրենսիս Սթեյնլին փորձարկում էր իր «Steemers»-ը, պարզվեց, որ նա մոռացել է տարածքի կենդանիների մի մասին հեռացնել այդտեղից։ Փորձարկման ընթացքում կենդանիներին չբախվելու համար նա թեքեց մեքենայի ղեկն այլ կողմ, բախվեց փայտերի կույտին և մահացավ։
10. Ֆրանսիացի Ժան-Ֆրանսուա Պիլեթրը դը Ռոզիեն քիմիայի և ֆիզիկայի ուսուցիչ էր, բայց միաժամանակ նա ավիացիայի իրական նախահայրն է։ 1783-ին Ռոզիեն առաջին անգամ օդապարիկով թռիչք կատարեց։ Բացի այդ՝ նա նաև առաջինն էր, ով փորձեց ջրածինն օգտագործել որպես վառելիք՝ այն հավաքելով բերանի մեջ, ապա փչելով այրվող կրակի վրա։ Մազերն ու հոնքերը կորցնելուց հետո նա հասկացավ, որ ջրածինը բավականին անկայուն և շուտ ցնդող նյութ է (այս փաստն ավելի ուշ հաստատեցին Հինդերբուգի հեղինակները)։ Իսկ 1785 թվականի հուլիսի 15-ին դը Ռոզիեն փորձեց իր օդապարիկով կտրել-անցնել Լա Մանշի նեղուցը։ Օդապարիկը վթարի ենթարկվեց, իսկ Ռոզիեն ու բոլոր ուղևորները զոհվեցին։
9. Ամերիկացի Լուիս Սլոթինը միջուկային ֆիզիկայի մասնագետ էր, ով նաև աշխատել է Մանհաթանի նախագծի վրա։ Պատերազմից հետո նա դեռևս շարունակում էր փորձարկումներ անել պլուտոնիումով, իսկ փորձերից մեկի ժամանակ նյութերի տրոհման պատճառով ռեակցիա առաջացավ, ինչն էլ առաջացրեց ռադիացիոն ալիքների պոռթկում։ Մինչ մյուսներն արդեն բարձրացել էին մոտակա բլուրները, Սլոթինը, գիտակցելով պայթյունի լրջությունը, հերոսաբար ծածկեց այն իր իսկ մարմնով։ Նա մահացավ պատահարից երկու շաբաթ անց՝ 1946 թվականի մայիսի 30-ին։
8. Աշխարհում առաջին մոտոցիկլետը ստեղծել է Սիլվեսթեր Ռոփերը, ով իր ստեղծածն անվանում էր վելոցիպեդ։ Այն նման էր սովորական հեծանիվի, սակայն աշխատում էր շոգեշարժիչով։ 1896 թվականի հունիս 1-ին Ռոփերն այն փորձարկում էր հեծանվուղիներից մեկում՝ վարելով 65 կմ/ժ արագությամբ։ Նա հանկարծ ընկավ մոտոցիկլետից ու մահացավ։ Դիահերձումից հետո պարզ դարձավ, որ նա մահացել է սրտի կաթվածից, սակայն այդպես էլ չհաջողվեց իմանալ՝ նա ընկավ սրտի կաթվածի պատճառո՞վ, թե՞ ընկնելու արդյունքում կաթվածահար եղավ։ Ի դեպ՝ այդ ժամանակ նա 72 տարեկան էր։
7. Մարի Քյուրին լեհ քիմիկոս և ֆիզիկոս էր, ով երկու անգամ ստացել է Նոբելյան մրցանակ։ Բացի ճառագայթման տեսության և երկու քիմիական տարրերի բացահայտման հեղինակը լինելուց՝ նրան է պատկանում նաև ռենտգենային սարքերի գյուտը։ Քյուրին մահացել է 1934 թվականի հուլիսի 14-ին՝ ապլաստիկ սակավարյունությունից։ Հիվանդությունն առաջացել էր ճառագայթային ալիքների տակ գտնվելու պատճառով, իսկ նա իր մոտ պլուտոնիումի փորձանոթներ պահելու սովորություն ուներ։ Հիշեցնենք, որ պլուտոնիումը ռադիոակտիվ մետաղ է։
6. Աուրել Վլայկուն ռումինացի գյուտարար է և իր ստեղծած «Վլայկու WR I, II, III» ինքնաթիռների փորձարկողը։ Նա կարողացել է գրանցել բազմաթիվ հաջողություններ, այդ թվում՝ կատարեով ամենաբարձր, ամենարերկար և ամենաարագ թռիչքները։ 1913-ի սեպտեմբերի 13-ին, երբ փորձում էր Կարպատյան լեռների վրայով անցնել ու գերազանցել իր նախկին ամենաբարձր թռիչքը, Վայկուի բախտն այլևս չբերեց։ Վթարի պատճառը չհաջողվեց պարզել ու այդպես էլ մնաց անհայտ։
5. Հորեյս Լոսոն Հանլին ստեղծել է ժամանակակից սուզանավերի նախատիպը։ Սուզանավի առաջին նմուշը փորձարկելիս 7 ծովագնացներ փակված էին մնացել սուզանավի մեջ և մահացել։ Ավելի ուշ Հանլին ներկայացրեց իր նոր, բարելավված սուզանավը, որի փորձարկողների ղեկավարն արդեն անձամբ ինքն էր։ 1863 թվականի հոկտեմբերի 15-ին Հյուսիսային Կարոլինայի ծովափերից մեկում Հանլին փորձարկեց իր նոր սուզանավը, որը կրկին շրջվեց, իսկ անձնակազմի բոլոր անդամները զոհվեցին՝ ներառյալ Հանլին։
4. Ալեքսանդր Բոգդանովը ռուս բժիշկ, գրող և քաղաքական գործիչ էր, ով հայտնաբերել է արյան խմբերը։ Բոլշևիկյան հեղափոխության ժամանակ նրան բանտ նետեցին, սակայն նա կարողացավ փրկվել և վերադառնալ բժշկության ոլորտ, ուր խորացավ արյան հետազոտության մեջ։ Ավելի ուշ Բոգդանը հիմնեց Հերմատոլոգիայի ինստիտուտ և համոզված էր, որ արյան փոխներարկումը կարող է լինել բնակչության երիտասարդացման բանալին։ Իր համոզմունքներն ապացուցելու համար նա որոշեց դառնալ դոնոր և իր արյունը փոխներարկելով տուբերկուլյոզով ու մալարիայով հիվանդ անձին՝ իր իսկ մարմնին ներարկեց այդ անձի արյունը։ Երկու օր հետո նա մահացավ, բայց հիվանդը սկսեց քիչ-քիչ ապաքինվել։ Հետո պարզվեց, որ նրանց արյան խմբերը չէին համապատասխանում։
3. Աբու Նասր Իսմալի իբն Համմադ ա-Ջավհարին մահացել է մեր թվարկության 1008 թվականին, այժմյան Իրաքում գտնվող Նիշապուր քաղաքում։ Նա մուսուլման հոգևորական, գիտնական ու մի փոքր էլ գյուտարար էր։ Թռչել կարողանալու ցանկությունը նրան այնքան էր հրապուրել, որ որոշեց պատրաստել փետուրներով պատված փայտյա թևեր։ Դրանք իր մեջքին ամրացնելուց հետո նա ցատկեց մզկիթի տանիքից՝ հուսալով, որ իր պատրաստած թևերն իրեն չեն դավաճանի։ Փորձն անհաջող էր, սակայն ի հիշատակ մարդկությանը հայտնի առաջին նմանատիպ փորձի՝ մզկիթի պատին նկարեցին Աբուի որմնանկարը։
2. Չինացի Վան-Հուն ապրել է 16-րդ դարում։ Ոմանք ասում են, որ նրա մասին տեղեկությունները ստույգ չեն, ոմանք էլ, թե ճշմարիտ են, բայց մի բան կարելի հստակ ասել. նա լեգենդ է։ Վան-Հուն փորձել է ինքն իրեն ուղարկել Լուսին. սկզբում 47 հրթիռ է ամրացրել աթոռի վրա, ապա նստել դրա վրա և միաժամանակ վառել բոլոր հրթիռները։ Բնականաբար, մեծ աղմուկ է բարձրացել, և ասում են՝ երբ ծուխն անցավ, Վան-Հուն ու իր աթոռն անհետացել էին։
1. Ֆրանց Ռայնշելթը հայտնի է որպես «թռչող դերձակ», ով պարաշյուտ-վերարկուների հեղինակն է։ Իր ստեղծածի գործելիությունն պացուցելու համար նա խաբեց Էյֆելյան աշտարակի պահակներին, որպեսզի կարողանա ցուցադրել իր հնարքը։ 1912 թվականի փետրվարի 4-ին Ֆրանցը կազմակերպել էլ մի մեծ միջոցառում՝ հրավիրելով նաև մամուլի ներկայացուցիչներին, որպեսզի բոլորն ականատես լինեն իր թռիչքին։ Ֆրանցը ցատկեց հարթակի վրայից, իսկ ձգողականության ուժն, այնուամենայնիվ, գործեց։ Նրա թռիչքը հասցրել են տեսանկարահանել, և այն այժմ հասանելի է Youtube-ում:
